Δύο μέρες μετά την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου), η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση ανοίγει την κουβέντα για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τη θέση των πολιτιστικών οργανισμών σε αυτό τον αγώνα, στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση, με το υβριδικό συμπόσιο «Climate Culture», από τις 7 Ιουνίου έως τις 4 Ιουλίου 2021.
Πώς πρέπει να λειτουργούν σε όλα τα επίπεδα οι πολιτιστικοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σε μια εποχή στην οποία η ανθρώπινη επιρροή στο κλίμα και το οικοσύστημα γίνεται ραγδαία καταστροφική; Έχουν τη δύναμη να φέρουν την αλλαγή;
Με σπουδαίες συμμετοχές από τα πεδία των τεχνών, του πολιτισμού και της περιβαλλοντικής πολιτικής, με ομιλίες, πάνελ συζητήσεων και ένα οπτικοακουστικό πρόγραμμα, με ταινίες, ντοκιμαντέρ, βίντεο και ηχητικά καλλιτεχνικά έργα, το διεπιστημονικό αυτό συμπόσιο αναζητά απαντήσεις και βέλτιστες πρακτικές για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.
Τέσσερα χρόνια μετά την έναρξη του προγράμματος βιωσιμότητας που η Στέγη ανέπτυξε σε συνεργασία με το Julie’s Bicycle -μια φιλανθρωπική οργάνωση με έδρα το Λονδίνο, η οποία υποστηρίζει τη δημιουργική κοινότητα να δράσει για την κλιματική και την περιβαλλοντική κρίση- παρουσιάζει τώρα μία ψηφιακή εκδήλωση στην οποία παίρνουν μέρος καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί, ακτιβιστές, σχεδιαστές πολιτικής και επαγγελματίες του πολιτιστικού χώρου.
Ο εκτελεστικός διευθυντής της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, Χρήστος Καρράς και συνεπιμελητής του συμποσίου, μίλησε στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για το πρόγραμμα του «Climate Culture» και για τον ρόλο που μπορούν και οφείλουν να παίξουν οι πολιτιστικοί οργανισμοί στην επείγουσα κλιματική συγκυρία.
-Είναι και θέμα πολιτισμού η προστασία του περιβάλλοντος;
Ο όρος «πολιτισμός» έχει δύο βασικές έννοιες. Η πρώτη αφορά στο σύνολο αξιών, συμβόλων, ηθών κλπ., που χαρακτηρίζουν μια κοινότητα ή μια κοινωνία. Με αυτή την έννοια η σχέση του ανθρώπου με τη φύση και ο τρόπος με τον οποίον γινόταν αντιληπτή η θέση του στο σύμπαν, ήταν πάντοτε ένα θεμελιώδες στοιχείο του εκάστοτε πολιτισμού. Το ότι στη μοντέρνα εποχή η σχέση αυτή έχει γίνει κατά κύριο λόγο σχέση εκμετάλλευσης, ή στην καλύτερη περίπτωση αισθητική σχέση, λέει κάτι και για τον δικό μας πολιτισμό. Οπότε, το να αλλάξουμε τη σχέση αυτή ώστε να αποφύγουμε την καταστροφή του οικοσυστήματος στο οποίο ζούμε σημαίνει να αλλάξουμε τον πολιτισμό μας.
Η δεύτερη έννοια του όρου έχει να κάνει με τις αμιγώς πολιτιστικές δραστηριότητες (οι τέχνες για παράδειγμα). Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να επηρεάσουν το πώς βλέπουμε τον κόσμο και τη σχέση μας μαζί του. Έτσι, παραγγέλνοντας, επιλέγοντας ή παρουσιάζοντας έργα που διαπραγματεύονται τη κλιματική κρίση ή τη σχέση μας γενικότερα με το περιβάλλον οι πολιτιστικοί φορείς παίζουν έναν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης. Άρα, ναι, όπως και να το πάρετε, η προστασία του περιβάλλοντος είναι θέμα πολιτισμού!
-Ποια είναι τα βήματα που πρέπει να γίνουν για να συνδράμει ο τομέας πολιτισμού σε αυτή τη μάχη;
Υπάρχουν νομίζω δύο βασικά πεδία στα οποία μπορούν να κινηθούν οι πολιτιστικοί φορείς. Πρώτα απ’ όλα μπορούν να βελτιώσουν το δικό τους περιβαλλοντικό αποτύπωμα, με πολλούς τρόπους: μειώνοντας την κατανάλωση ενέργειας, ανακυκλώνοντας πιο αποτελεσματικά, ταξιδεύοντας πιο λελογισμένα, αποφεύγοντας τα πλαστικά μιας χρήσης, επιλέγοντας πιο οικολογικά υλικά για τις παραγωγές τους για παράδειγμα. Στη συνέχεια, μπορούν να επικοινωνούν, τόσο μέσα από την τέχνη που παρουσιάζουν όσο και σαν οργανισμοί που χαίρουν εκτίμησης και εμπιστοσύνης από το κοινό. Πέρα από τους φορείς όμως, μπορούν και πρέπει να υπάρχουν πολιτικές που να βάζουν το θέμα της κλιματικής κρίσης στο κέντρο της προσοχής του πολιτιστικού τομέα. Για παράδειγμα, στην Αγγλία, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ένας φορέας από το Συμβούλιο Τεχνών πρέπει να έχει διαδικασία μέτρησης του αποτυπώματος του. Δε λέω ότι μια πολιτική πρέπει να ορίζει το καλλιτεχνικό περιεχόμενο, αλλά στο επίπεδο της λειτουργίας των φορέων μπορεί να βάλει τη κλιματική κρίση στην ατζέντα.
-Τι θα δούμε στο «Climate Culture»;
Έχουμε ετοιμάσει ένα πολύ πλούσιο ψηφιακό πρόγραμμα που θα εκτυλιχθεί σε διάστημα ενός μηνός, και κάθε εβδομάδα θα εστιάζει σε μία θεματική: Πολιτικές μετάβασης προς ένα βιώσιμο πολιτιστικό οικοσύστημα, Η κλιματική δικαιοσύνη ως θεμέλιο για ένα βιώσιμο μέλλον, Βέλτιστες πρακτικές στους τομείς του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας, και Αφηγήματα της τέχνης έναντι της περιβαλλοντικής κρίσης. Το ψηφιακό συμπόσιο, που θα είναι διαθέσιμο από τις 7 Ιουνίου στο YouTube Channel μας, περιλαμβάνει 4 κεντρικές ομιλίες με τη συμμετοχή σημαντικών μορφών από τα πεδία των τεχνών, του πολιτισμού και της περιβαλλοντικής πολιτικής, 4 πάνελ συζητήσεων, καθώς και ένα οπτικοακουστικό πρόγραμμα, στο οποίο θα παρουσιαστούν σχετικές με το θέμα ταινίες, ντοκιμαντέρ, βίντεο και ηχητικά καλλιτεχνικά έργα.
-Γνωρίζουν οι πολιτιστικοί οργανισμοί το αποτύπωμά τους; Η Στέγη έχει πιστοποιηθεί για την πράσινη δράση της. Πώς μπορούν άλλοι οργανισμοί να ακολουθήσουν το παράδειγμα σας;
Όχι αρκετά καλά. Έχουν γίνει μελέτες για κάποιους τομείς (για παράδειγμα τις εικαστικές τέχνες σε παγκόσμιο επίπεδο) αλλά όχι για όλους. Όπως μάθαμε και εμείς όταν ξεκινήσαμε αυτή την προσπάθεια χρειάζεται να αποκτηθεί τεχνογνωσία και εργαλεία για να γίνεται μια χρήσιμη μέτρηση. Και βεβαίως η μέτρηση αφορά σε αρκετά διαφορετικά επίπεδα, την ενέργεια βεβαίως, αλλά και τα ταξίδια, τα απόβλητα κλπ. Ελπίζω πως, μέσα από τις ιδέες και τα παραδείγματα που θα είναι διαθέσιμα στο υλικό του συμποσίου μας, και άλλοι φορείς θα θελήσουν και θα μπορέσουν να ξεκινήσουν το δικό τους πρόγραμμα. Θα συνεχίσουμε τις δράσεις εξωστρέφειας για το θέμα αυτό και το φθινόπωρο άλλωστε. Σε κάθε περίπτωση, ο χρόνος πιέζει και όλες οι κοινωνικές και παραγωγικές δυνάμεις πρέπει να συμβάλουν όπως μπορούν. Οι πολιτιστικοί φορείς έχουν ιδιαίτερη ικανότητα στην επικοινωνία και επηρεάζουν το κοινό τους, άρα οι δυνατότητες τους να αναλάβουν δράση είναι σημαντικές.
Το αναλυτικό πρόγραμμα του συμποσίου «Climate Culture», αλλά και τις πράσινες πρωτοβουλίες της Στέγης μπορείτε να τις δείτε στον ακόλουθο σύνδεσμο : https://www.onassis.org/el/whats-on/climate-culture.
