Αντιμέτωπη με την υστεροφημία της είναι η Γερμανίδα Καγκελάριος η οποία αποχωρεί από την πολιτική σκηνή με την ολοκλήρωση της θητείας της. Η Ανγκέλα Μέρκελ μέσα στους επόμενους μήνες και ειδικά κατά την γερμανική προεδρεία της ΕΕ καλείται να υπερασπιστεί το έργο της και να διασφαλίσει την υστεροφημία της.
του Θεοδόση Παπανδρέου
Απέναντι σε αυτό βρίσκει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τα σχέδια του για την Ανατολική Μεσόγειο. Οι τουρκικές προκλήσεις κατά της Ελλάδας γίνεται εύκολα αντιληπτό πως είναι προκλήσεις κατά της ΕΕ. Με το ΝΑΤΟ και της ΗΠΑ να μην δείχνουν διατεθειμένες να παρέμβουν, ο κλήρος πέφτει στην Γερμανία ως την ισχυρότερη χώρα της ΕΕ.
Ο ρόλος αυτός είναι εκ των πραγμάτων δύσκολος για την Ανγκέλα Μέρκελ η οποία θα προτιμούσε τους επόμενους μήνες να τηρήσει μια διπλωματική στάση ισορροπιών μην ανοίγοντας μέτωπα. Άλλωστε η Τουρκία αποτελεί χώρα ενδιαφέροντος για το Βερολίνο. Στον αντίποδα όμως η Ελλάδα είναι χώρα σύμμαχος στην ΕΕ.
Η δήλωση της Παρασκευής (στήριξη της Ελλάδα όπου έχει δίκιο) ήταν ότι πλησιέστερο σε ισορροπιστική παρέμβαση.
Μπορεί βέβαια ο τουρκικός τύπος να προχώρησε σε ερμηνείες κατακεραυνώνοντας την Μέρκελ, το ίδιο όμως έκανε και ο ελληνικός ακριβώς από την αντίθετη πλευρά. Στην Αθήνα η δήλωση εκλήφθηκε ως υποστηρικτική. Αξίζει όμως μια δεύτερη ανάγνωση.
Το «όπου έχει δίκιο» έχει διασταλτικό χαρακτήρα και αυτό θα πρέπει να αποδειχθεί μέσω της συζήτησης. Αυτός άλλωστε είναι ο στόχος: Ελλάδα και Τουρκία να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Μπορεί η ελληνική πλευρά να θεωρεί πως έχει δίκιο σε όλα αλλά αυτό θα πρέπει να το συνομολογήσουν οι υπόλοιποι παράγοντες που εμπλέκονται στην κόντρα που έχει ξεσπάσει. Έχει όντως δίκιο η Ελλάδα που υποστηρίζει πως όλα τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα; Έχει δίκιο η Ελλάδα που υποστηρίζει ότι μπορεί να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια στο Αιγαίο;
Σίγουρα η Ελλάδα έχει δίκιο όταν η Τουρκία παραβιάζει τα σύνορά της και στέλνει υποβρύχιο λίγο έξω από την Αττική. Ή όταν «στήνει» ναυάγια στο Βόρειο Αιγαίο για να προωθήσει στην Ελλάδα μετανάστες. Από εκεί και πέρα όλα τα άλλα είναι προς συζήτηση για τους… εταίρους. Ακόμα και η απόφαση των ΥΠΕΞ της ΕΕ είναι ένα ακόμα φιλί ζωής στην Άγκυρα.
Επί της ουσίας ούτε το Βερολίνο ούτε οι Βρυξέλλες επιθυμούν να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία. Κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται να ανοίξει τον Ασκό του Αιόλου με έναν ανισόρροπο Ερντογάν να μην είναι προβλέψιμος. Και σίγουρα ουδείς θέλει, όχι έναν πόλεμο ούτε καν ένα θερμό επεισόδιο, στα σύνορα της ΕΕ.
Με την Μέρκελ να προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, μπροστά βγαίνει ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν και λέει τα αυτονόητα: η Τουρκία δεν είναι των λόγων αλλά των πράξεων. Θα μπορούσε εναλλακτικά να πει πως όπου δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος. Ας μην βιαστούμε όμως να ερμηνεύσουμε τον Μακρόν.
Ο Γάλλος πρόεδρος βλέπει μπροστά του την χρυσή ευκαιρία να αλλάξει την εικόνα του και να αναδειχθεί σε νέο ηγέτη της ΕΕ. Με τα εσωτερικά προβλήματα να τον πιέζουν και την δημοτικότητά του να είναι σε χαμηλά επίπεδα, η ΕΕ μπορεί να του προσφέρει σανίδα προστασίας και γιατί όχι κάποια χρυσά συμβόλαια που θα «πουλήσει» στην συνέχεια στους συμπολίτες του ως επιτυχία.
Η Μέρκελ έχει να χάσει την υστεροφημία της, ο Μακρόν έχει την δυνατότητα να φτιάξει το προφίλ του. Γι’ αυτό και από εκείνον μπορούμε να περιμένουμε «πράξεις», γι’ αυτό και η τουρκική πολιτική ηγεσία δεν χάνει ευκαιρία να τον στοχοποιήσει.
Ο επόμενος μήνας είναι κρίσιμος ενώ η Τουρκία δεν δείχνει διατεθειμένη να κάνει πίσω. Ο πρώτος της στόχος (η μη κύρωση της συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου) χάθηκε, στην ευρωπαϊκή προειδοποίηση απάντησε με νέες προκλήσεις. Το επόμενο βήμα της θα μπορούσε να είναι ακόμα και η πρόκληση θερμού επεισοδίου για να δείξει πως δεν αστειεύεται.
Στο σκηνικό που έχει διαμορφωθεί, η στάση της Αθήνας αποκτά βαρύνουσα σημασία. Και ειδικά η υιοθέτηση της δήλωσης Μακρόν: λιγότερα λόγια, περισσότερο έργο. Λιγότερες «πολεμικές» δηλώσεις, περισσότερη διπλωματία.
