Η Ελλάδα βρίσκται στη διεθνή πρωτοπορία για την πρόληψη απειλών κατά της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, υπογράμμισε η Λίνα Μενδώνη, σε χαιρετισμό της στη διεθνή ημερίδα που διοργάνωσε το υπουργείο Πολιτισμού, διά της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Όπως ενημερώνει σημερινή ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, η ημερίδα με τίτλο «Παλιές και νέες απειλές για την Παγκόσμια Πολιτιστική Κληρονομιά. Ο ρόλος της πρόληψης», που φιλοξενήθηκε τη Δευτέρα 16/12 στο Αμφιθέατρο Ι. Καποδίστριας, στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας, έγινε με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη Σύμβαση για την Προστασία των Πολιτιστικών Αγαθών σε Περίπτωση Ένοπλης Σύρραξης (Χάγη, 1954) και 25 χρόνων από το Δεύτερο Πρωτόκολλο της Σύμβασης (Παρίσι, 1999).
Η κ. Μενδώνη, στον χαιρετισμό της, ανέφερε ότι «η ημερίδα έρχεται, όχι μόνο να μας επισημάνει τις πολυπλόκαμες απειλές και τη διαφοροποίησή τους, αλλά και να καταδείξει ότι το πλέον πρόσφορο μέτρο για την ανάσχεσή τους είναι η διεθνής συνεργασία και συνεννόηση. Οι διατάξεις της Σύμβασης της Χάγης και του Δεύτερου Πρωτοκόλλου ασφαλώς και διατηρούν ακέραια τη νομική τους δεσμευτικότητα. Σκοπός, όμως, είναι να επαναβεβαιωθεί εμφατικά και το πνεύμα τους, ιδίως στον τομέα της πρόληψης, δεδομένου ότι οι νέες απειλές είναι εξαιρετικά σύνθετες. Δεν σταματούν σε σύνορα και, κυρίως, εκδηλώνονται πλέον και υπό συνθήκες ειρήνης».
Όπως σημείωσε η ίδια, «μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες του υπουργείου Πολιτισμού και των υπηρεσιών του είναι η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, ενσώματης και άυλης, ανεξαρτήτως της γεωγραφικής της θέσης, της μορφής και του χρονικού της βάθους. Στο πλαίσιο αυτό, νομίζω ότι είναι εξαιρετικά εύγλωττοι οι εκατοντάδες επαναπατρισμοί παρανόμως εξαχθέντων πολιτιστικών αγαθών, ιδίως αρχαιοτήτων, που κάθε χρόνο αυξάνονται. Χάρη στη συνεκτική πολιτική που ακολουθούμε, αξιοποιώντας κάθε θεσμικό εργαλείο που διαθέτουμε. Ας μη λησμονούμε ότι πολλά από τα αριστουργήματα που επιστρέφουν οριστικά στην κοιτίδα τους έφυγαν παράνομα από την Ελλάδα, αν όχι σε περιόδους ένοπλης σύγκρουσης, σε εποχές, ας το πούμε έτσι, αναστάτωσης και αστάθειας».
Παράλληλα, η υπουργός τόνισε ότι «το υπουργείο Πολιτισμού εργάζεται συστηματικά για τη θωράκιση του μνημειακού μας αποθέματος από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Εκπονούμε Διαχειριστικά Σχέδια για την πλειονότητα των εγγεγραμμένων μνημείων στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, αλλά και για άλλα μνημεία μείζονος σημασίας, όπως π.χ. οι αρχαιολογικοί χώροι του Κεραμεικού ή της Νικόπολης. Στα σχέδια προβλέπεται, μεταξύ άλλων, η πρόληψη για τον σχεδιασμό και την εφαρμογή μέτρων διαφύλαξης και διάσωσης των πολιτιστικών αγαθών σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Επιπλέον, βρίσκεται σε εξέλιξη πιλοτικό πρόγραμμα για την κατάρτιση εξειδικευμένων Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων για τους αρχαιολογικούς χώρους της Ακρόπολης των Αθηνών, των Μυκηνών, της Τίρυνθας και της Μονής Δαφνίου, αλλά και του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου για την πρόληψη των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης επί του πολιτιστικού αποθέματος. Η Ελλάδα βρίσκεται στη διεθνή πρωτοπορία στον κρίσιμο αυτόν τομέα, συσσωρεύοντας ογκώδη εμπειρία και αναπτύσσοντας πρότυπη και καινοτόμο μεθοδολογία, την οποία μέσω των διεθνών διμερών και πολυμερών συμφωνιών μοιράζεται με άλλες χώρες».
Όπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, η Σύμβαση της Χάγης αποτελεί την πρώτη χρονικά από μία σειρά Συμβάσεων, που αναφέρονται στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, σε διεθνές επίπεδο, ως κοινού αγαθού της ανθρωπότητας και ήρθε να υπογραμμίσει την οικουμενικότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς, τον χαρακτήρα της ως πανανθρώπινου αγαθού, αλλά και την ανάγκη της διεθνούς συνεργασίας για την προστασία της. Καταρτίστηκε πριν από 70 χρόνια στον απόηχο του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, με νωπές ακόμη τις μνήμες και χαίνοντα τα τραύματα της αιματηρότερης σύρραξης στην ιστορία της ανθρωπότητας. Στα τέλη της δεκαετίας του '80 και τις αρχές του '90, οι πράξεις βαρβαρότητας, οι οποίες διεπράχθησαν σε βάρος της πολιτιστικής κληρονομιάς κατά τη διάρκεια των πολλών συρράξεων, που ξέσπασαν εκείνη την περίοδο, έφεραν τη διεθνή κοινότητα αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις. Έτσι, ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις σε διεθνές επίπεδο που οδήγησαν στην υιοθέτηση του Δευτέρου Πρωτοκόλλου της Σύμβασης, πριν 25 χρόνια, το Μάρτιο του 1999, στη Χάγη, το οποίο ήρθε να επαυξήσει και να αποσαφηνίσει το διεθνές θεσμικό πλαίσιο, αλλά και να τονίσει ότι οι απειλές εξακολουθούσαν να υφίστανται σε ποικίλες μορφές και ένταση.
Οι θεματικές των τεσσάρων συνεδριών της ημερίδας, στην οποία συμμετείχαν επιστήμονες και εμπειρογνώμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό ήταν:
1. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς σε καιρό πολέμου: Ο ρόλος των διεθνών οργανισμών.
2. Οι εμπόλεμες συρράξεις και η παράνομη διακίνηση πολιτιστικών αγαθών.
3. Παλιές και σύγχρονες απειλές για την πολιτιστική κληρονομιά, αντιμετωπίσεις και συνέργειες.
4. Ο ρόλος της εκπαίδευσης στην πρόληψη κινδύνων. Ανάπτυξη ικανοτήτων σε περίοδο ειρήνης.
Στην ημερίδα συμμετείχαν, ως εκπρόσωπος της UNESCO η Anna Sidorenko, στελέχη του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, του υπουργείου Εξωτερικών, του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, του υφυπουργείου Πολιτισμού της Κύπρου, του υπουργείου Εθνικής Άμυνας της Αυστραλίας και οι Aparna Tardon και Jui Ambani ως εκπρόσωποι της ICCROM. Εκ μέρους του ΥΠΠΟ συμμετείχαν η γενική διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δρ Ολυμπία Βικάτου, η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Έλενα Κουντούρη, η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών, Βασιλική Παπαγεωργίου, η αναπληρώτρια προϊσταμένη της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, Ιουλία Παπαγεωργίου, η προϊσταμένη του Τμήματος Ελληνικών και Αλλοδαπών Επιστημονικών Ιδρυμάτων και Συντονισμού Θεμάτων Διεθνών Συνεργασιών και Οργανισμών, Κωνσταντίνα Μπενίση κ.ά.
