Και στα γραικάνικα κυκλοφόρησαν οι οδηγίες πρόληψης από τον κορωνοϊό στην Ιταλία και είναι πραγματικά εντυπωσιακό πόσο εύκολα οι Έλληνες μπορούμε να τις διαβάσουμε και καταλάβουμε. Πρόκειται για πρωτοβουλία ότι της ιταλικής κυβέρνησης αλλά ενός συλλόγου στην Καλαβρία για να βοηθήσει τον τοπικό πληθυσμό.
Εντυπωσιακό σίγουρα ανεξήγητο όχι όμως. Πρόκειται για διάλεκτο που χρησιμοποιείται στη νότια Ιταλία.
Οι Γραικάνοι, οι κάτοικοι των ελληνόφωνων χωριών της κάτω Ιταλίας λένε πως στα χαρτιά είναι Ιταλοί και στην καρδιά Έλληνες. Η διάλεκτός τους είναι ένα μείγμα ιταλικών και ελληνικών.
Οι Γκρίκο μιλούν την κατωιταλική διάλεκτο, που κατάφερε να διατηρηθεί ζωντανή μέσα από τα τοπωνύμια, τα τραγούδια, τις παραδόσεις και τα έθιμα των κατοίκων τους. Η ελληνική διάλεκτος ομιλείται σε δύο, γεωγραφικά και γλωσσικά, ξεχωριστές περιοχές, στην περιοχή της Μποβεσία, η οποία βρίσκεται στη νότια άκρη της Καλαβρίας και στην περιοχή Σαλέντο ή αλλιώς Γκρέτσια Σαλεντίνα (Σαλεντινή Ελλάδα) της Απουλίας κοντά στην πόλη Λέτσε.
Δύο είναι οι βασικές θεωρίες σχετικά με την προέλευση της διαλέκτου. Σύμφωνα με την πρώτη τα γρεκάνικα προέρχονται από τη γλώσσα των Βυζαντινών εποίκων του 9ου αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, Έλληνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τις περιοχές της Πελοποννήσου, της Ηπείρου, της Στερεάς Ελλάδας, της Εύβοιας και του Πόντου εγκαταστάθηκαν στις χερσονήσους της Καλαβρίας και της Απουλίας.
Τη θεωρία αυτή έρχεται να αντικρούσει μία δεύτερη, με βασικούς εκπροσώπους τον Έλληνα γλωσσολόγο Γεώργιο Χατζιδάκι και τον Γερμανό Gerhard Rohlfs, σύμφωνα με την οποία, οι ρίζες της διαλέκτου ανάγονται πολύ παλαιότερα, στον αποικισμό της Μεγάλης Ελλάδας τον 8ο αιώνα π.Χ. λόγω της ύπαρξης ενός μεγάλου αριθμού δωρικών στοιχείων στη διάλεκτο.
Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο, οι κάτοικοι δεν μιλούσαν παρά μόνο Γκρίκο. Η διάλεκτος διατηρήθηκε μέσα από την προφορική παράδοση. Κατά τη διάρκεια της παντοδυναμίας του Μουσολίνι, οι Ελληνόφωνοι της Κάτω Ιταλίας αναγκάστηκαν να μιλούν μόνο την ιταλική γλώσσα. Σε διαφορετική περίπτωση απειλούνταν με αποκεφαλισμό! Τα Γκρικάνικα, σταδιακά σταμάτησαν να μιλιούνται, αλλά συνέχισαν να τραγουδιούνται. Σύμφωνα με το Wikitongues, σήμερα τα Γραικάνικα ομιλούνται από λιγότερους από 1.000 ανθρώπους κυρίως στην Καλαβρία.
