Η διαφοροποίηση των προμηθευτών δεν θα είναι αρκετή: η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να μειώσει πιο γρήγορα από ό,τι σήμερα τη ζήτηση φυσικού αερίου για να συγκεντρώσει τα αποθέματά της, εάν θέλει να επιβιώσει τον χειμώνα χωρίς ρωσικό αέριο, προειδοποίησε τη Δευτέρα ο διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ), που “ανησυχεί για τους επόμενους μήνες”.
“Δεν πρέπει να βασιζόμαστε μόνο στους μη ρωσικούς πόρους φυσικού αερίου: αυτοί απλώς δεν θα επαρκούν σε όγκο για να αντικαταστήσουν τις παραδόσεις από τη Ρωσία”, υπογραμμίζει ο Φατίχ Μπιρόλ, σε άρθρο που δημοσίευσε ο οργανισμός του.
“Ακόμη κι αν η προμήθεια από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν ρέει με τη μέγιστη δυναμικότητα, ακόμη κι αν οι παραδόσεις από τη Βόρεια Αφρική πλησιάζουν το επίπεδο του περασμένου έτους, ακόμη κι αν η αύξηση των ροών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) διατηρεί τον ρυθμό της του πρώτου εξαμήνου”.
Η Μόσχα άρχισε ήδη να κλείνει τη στρόφιγγα και οι Ευρωπαίοι φοβούνται πλήρη διακοπή των παραδόσεων ως αντίδραση στις κυρώσεις που επιβλήθηκαν κατά της εισβολής στην Ουκρανία. Για τον Φατίχ Μπιρόλ, αυτό σημαίνει “κόκκινος συναγερμός” για την ΕΕ.
Ο οικονομολόγος παρατηρεί “πρόοδο” για την απαλλαγή από τη ρωσική εξάρτηση, “αλλά όχι αρκετή, κυρίως από πλευράς ζήτησης, για να μην βρεθεί η Ευρώπη σήμερα σε μια απίστευτα επισφαλή κατάσταση”.
Σύμφωνα με ανάλυση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, η ήπειρος θα πρέπει να αποθηκεύσει σε τρεις μήνες 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα επιπλέον φυσικού αερίου (αρκετά για να γεμίσουν 130 πλοία μεταφοράς LNG), ώστε να καλυφθεί με αποθέματα γεμάτα κατά 90%.
Αλλά αυτό προϋποθέτει επίσης ότι ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream, η κύρια οδός παράδοσης μέσω της Βαλτικής Θάλασσας και επί του παρόντος υπό συντήρηση, θα επανεκκινηθεί από τους Ρώσους την Πέμπτη 21 Ιουλίου, και αυτό μέχρι τις αρχές Οκτωβρίου. Αν δεν γίνει αυτό, η κατάσταση θα είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Όπως “δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια πλήρη διακοπή”, αναφέρει ο Μπιρόλ.
Απέναντι σε αυτό, ο ΔΟΕ προτείνει επειγόντως μέτρα όπως συστήματα δημοπρασιών για την πώληση φυσικού αερίου στις βιομηχανίες, ευνοώντας προσωρινά άλλες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα ή του πετρελαίου, ή ακόμη και τη μείωση της κορύφωσης της κατανάλωσης φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ενός αυξημένου ευρωπαϊκού συντονισμού.
Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να μειωθεί με τη θέσπιση προτύπων στον κλιματισμό για παράδειγμα, στα δημόσια κτίρια πρωτίστως, προσθέτει ο Φατίχ Μπιρόλ, ο οποίος καλεί τις “κυβερνήσεις να προετοιμάσουν τους πολίτες” μέσω εκστρατειών, καθώς “κάθε ενέργεια μετράει. Απλές κινήσεις όπως η μείωση της θέρμανσης κατά μερικούς βαθμούς μπορεί να εξοικονομήσει την ίδια ποσότητα φυσικού αερίου που παρέχεται από τον Nord Stream κατά τη διάρκεια ενός χειμώνα”.
Στροφή της ΕΕ στο Αζερμπαϊτζάν
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε τη Δευτέρα μια συμφωνία με το Αζερμπαϊτζάν για τον διπλασιασμό σε “μερικά χρόνια” των εισαγωγών της φυσικού αερίου από αυτήν τη χώρα του Καυκάσου, την ώρα που οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να απαλλαγούν από την εξάρτησή τους από τη Ρωσία μεσούντος του πολέμου στην Ουκρανία.
Η ανακοίνωση έγινε κατά τη διάρκεια ταξιδιού στο Μπακού της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία υπέγραψε με τον Αζέρο ηγέτη Ιλχάμ Αλίεφ σχετικό μνημόνιο κατανόησης. Το Αζερμπαϊτζάν είναι πρώην σοβιετική δημοκρατία που ενισχύει τους δεσμούς της με τη Δύση και την Τουρκία, χωρίς να θίγει παράλληλα τη Ρωσία.
Η επείγουσα ανάγκη της διαφοροποίησης του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης γίνεται ολοένα και πιο αισθητή στις Βρυξέλλες, καθώς η Μόσχα μείωσε τη ροή φυσικού αερίου τις τελευταίες εβδομάδες, τη στιγμή που οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να γεμίσουν τα αποθέματά τους πριν από τον χειμώνα.
Η ΕΕ εισάγει επί του παρόντος 8,1 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω του Νότιου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, ενός συνόλου αγωγών φυσικού αερίου που ξεκινούν από το Αζερμπαϊτζάν και καταλήγουν στην Ευρώπη περνώντας από τη Γεωργία και την Τουρκία.
Με τη συμφωνία που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, “θέλουμε να επεκτείνουμε τη χωρητικότητά του στα 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως μέσα σε λίγα χρόνια”, δήλωσε η φον ντερ Λάιεν σε κοινή δήλωση στον Τύπο με τον Αλίεφ, με ενδιάμεσο στόχο τα 12 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα από το 2023.
“Αυτό θα βοηθήσει στην αντιστάθμιση των περικοπών στις προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου και θα συμβάλλει σημαντικά στην ασφάλεια του εφοδιασμού της Ευρώπης”, πρόσθεσε.
“Ακόμη και πριν από τη βάναυση εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη είχαν σταματήσει να είναι αξιόπιστες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε συνεπώς να (…) στραφεί σε πιο αξιόπιστους προμηθευτές”, δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν. “Το Αζερμπαϊτζάν είναι ένας από αυτούς”.
Από την πλευρά του, ο Αλίεφ δήλωσε ότι η συμφωνία που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα αντιπροσωπεύει έναν “οδικό χάρτη για το μέλλον”.
Υπογράμμισε ότι η εκμετάλλευση νέων κοιτασμάτων θα επιτρέψει την “αύξηση της παραγωγής φυσικού αερίου τα επόμενα χρόνια”.
Προειδοποιεί η Gazprom
Ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός Gazprom ενημέρωσε τους πελάτες του στην Ευρώπη ότι δεν μπορεί να εγγυηθεί τις παραδόσεις φυσικού αερίου επικαλούμενος «έκτακτες» περιστάσεις, σύμφωνα με επιστολή που διέρρευσε στο πρακτορείο Reuters, εντείνοντας το «μπρα-ντε-φερ» με τη Δύση μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.
Στην επιστολή της 14ης Ιουλίου, το ρωσικό κρατικό μονοπώλιο φυσικού αερίου επικαλείται αναδρομικά λόγους ανωτέρας βίας σε ό,τι αφορά τις παραδόσεις που χρονολογούνται από τις 14 Ιουνίου. Η είδηση βλέπει το φως της δημοσιότητας καθώς ο Nord Stream 1, ο βασικός αγωγός που μεταφέρει το ρωσικό φυσικό αέριο στη Γερμανία και πέραν αυτής, υποβάλλεται σε ετήσια συντήρηση που έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί την Πέμπτη.
Η επιστολή ενισχύει τους φόβους της Ευρώπης ότι η Μόσχα θα μπορούσε να κρατήσει «παγωμένο» τον αγωγό σε αντίποινα για τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν σε βάρος της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, εντείνοντας την ενεργειακή κρίση που απειλεί να βυθίσει την ευρωπαϊκή οικονομία στην ύφεση.
Η επίκληση λόγων «ανωτέρας βίας» δεν είναι ασυνήθιστη σε επιχειρηματικές συμβάσεις και περιγράφει ακραίες περιστάσεις που απαλλάσσουν έναν εκ των αντισυμβαλλόμενων από τις νομικές υποχρεώσεις του, σημειώνει το πρακτορείο Reuters που υπογραμμίζει ότι η Gazprom δεν ανταποκρίθηκε σε αίτημά του για σχολιασμό.
Οι παραδόσεις φυσικού αερίου από τη Ρωσία μειώνονται μέσω των μεγάλων αγωγών εδώ και μερικούς μήνες, μεταξύ άλλων μέσω Ουκρανίας και Λευκορωσίας αλλά και μέσω του Nord Stream 1 στη Βαλτική Θάλασσα.
Σύμφωνα με καλά ενημερωμένη πηγή την οποία επικαλείται το Reuters, η οποία δεν κατονομάζεται, οι λόγοι ανωτέρας βίας αφορούν παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1.
«Αυτό ακούγεται σαν μια πρώτη ένδειξη ότι οι παραδόσεις φυσικού αερίου μέσω του Nord Stream 1 μπορεί να μην επαναληφθούν μετά το πέρας της 10ήμερης συντήρησης», δήλωσε ο Χανς φαν Κλιφ, ανώτερος οικονομικός αναλυτής της ABN Amro ο οποίος ειδικεύεται σε θέματα ενέργειας. «Ανάλογα με το ποιες “έκτακτες” περιστάσεις έχουν κατά νου προκειμένου να επικαλεστούν λόγους ανωτέρας βίας, καθώς και αν αυτά τα ζητήματα είναι τεχνικής φύσεως ή περισσότερο πολιτικά, αυτό θα μπορούσε να είναι το επόμενο βήμα στην κλιμάκωση (της κρίσης) μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης/Γερμανίας», συμπλήρωσε.
Η Uniper, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία, ήταν μεταξύ των πελατών που ανέφεραν ότι έλαβαν την επιστολή και ότι απέρριψαν ως αδικαιολόγητο τον ισχυρισμό.
H RWE, ο μεγαλύτερος παραγωγός ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία και άλλος ένας εισαγωγέας ρωσικού φυσικού αερίου, ανέφερε επίσης ότι έλαβε την ειδοποίηση περί λόγων ανωτέρας βίας. «Παρακαλούμε να κατανοήσετε ότι δεν μπορούμε να σχολιάσουμε τις λεπτομέρειες ή τη νομική θέση μας», ανέφερε η εταιρεία.
Καθυστέρηση στην παράδοση τουρμπίνας
Στις 14 Ιουνίου η ρωσική Gazprom μείωσε τη ροή του αγωγού στο 40%, επικαλούμενη την καθυστέρηση παράδοσης μιας τουρμπίνας που επισκευάζεται στον Καναδά από τον προμηθευτή εξοπλισμού Siemens Energy.
Ο Καναδάς έστειλε αεροπορικώς στις 17 Ιουλίου την τουρμπίνα για τον αγωγό στη Γερμανία, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών επισκευής, σύμφωνα με την εφημερίδα Kommersant που επικαλείται αξιωματούχους με γνώση της υπόθεσης.
Θα χρειαστούν άλλες 5-7 ημέρες προκειμένου να φτάσει η τουρμπίνα στη Ρωσία, σύμφωνα με την ίδια πηγή, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα παρουσιαστούν προβλήματα με την επιμελητεία και τα τελωνεία.
Το υπουργείο Οικονομίας της Γερμανίας ανέφερε χθες Δευτέρα ότι δεν μπορούσε να δώσει λεπτομέρειες για το πού βρίσκεται η τουρμπίνα. Ωστόσο, εκπρόσωπος του υπουργείου είπε ότι ήταν ένα ανταλλακτικό που προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί από τον Σεπτέμβριο, κάτι που σημαίνει ότι η απουσία του δεν θα μπορούσε να είναι ο πραγματικός λόγος για τη μείωση των ροών φυσικού αερίου πριν από τη συντήρηση.
Ο αυστριακός όμιλος πετρελαίου και φυσικού αερίου OMV, πάντως, δήλωσε χθες Δευτέρα ότι αναμένει πως οι παραδόσεις φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω του αγωγού Nord Stream 1 θα επαναληφθούν, όπως είχε προγραμματιστεί μετά τη διακοπή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία έχει επιβάλει κυρώσεις σε βάρος της Μόσχας, σκοπεύει να βάλει τέλος στη χρήση ρωσικών ορυκτών καυσίμων έως το 2027, αλλά θέλει να συνεχιστούν οι παραδόσεις επί του παρόντος καθώς αναπτύσσει εναλλακτικές πηγές.
Για τη Μόσχα και την Gazprom, οι ενεργειακές ροές αποτελούν ζωτικής σημασίας έσοδα καθώς οι κυρώσεις της Δύσης για την εισβολή στην Ουκρανία — την οποία το Κρεμλίνο χαρακτηρίζει «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» — έχουν βαρύτατες συνέπειες για τη ρωσική οικονομία.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών της Ρωσίας, ο ομοσπονδιακός προϋπολογισμός ενισχύθηκε με 6,4 τρισεκατομμύρια ρούβλια (114,29 δισεκατομμύρια δολάρια) από τις πωλήσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου το πρώτο εξάμηνο του έτους. Αξίζει να σημειωθεί πως οι προβλέψεις για το 2022 έκαναν λόγο για συνολικά έσοδα ύψους 9,5 τρισεκατομμυρίων ρουβλίων.
Υπενθυμίζεται ότι η περίοδος χάριτος για τις πληρωμές δύο διεθνών ομολόγων της Gazprom λήγει σήμερα.
