Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης: Οι δράσεις ενίσχυσης του οπτικοακουστικού τομέα

Τα τελευταία χρόνια, με συντονισμένες κινήσεις και πλάνο, η Ελλάδα κατάφερε να μπεί δυναμικά στην τεράστια βιομηχανία του θεάματος.

Από το 2019 και έπειτα, η χώρα μας έχει αναπτύξει δράσεις που απέδωσαν σημαντικούς καρπούς, ιδιαίτερα στον τομέα του κινηματογράφου, προσφλεροντας οφέλη σε δύο επίπεδα: 1)Στην προβολή της χώρας παγκοσμίως και 2)Στην ενίσχυση της οικονομίας.

Το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης παρουσίασε τις δράσεις της κυβέρνησης και τα οφέλη που αποκόμισε η Ελλάδα από το σχέδιο που εκπονήθηκε το 2019.

Πιο αναλυτικά: 

Ο χώρος της οπτικοακουστικής παραγωγής είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία ψυχαγωγίας στον κόσμο και ένας από τους πιο δυναμικούς τομείς οικονομικής ανάπτυξης. Για παράδειγμα:

• στον τομέα της κινηματογραφικής αγοράς, τα έσοδα για το 2019 ξεπέρασαν τα $100 δις, ενώ μόνο η οικιακή κινηματογραφική αγορά ξεπέρασε τα $55 δις.[1] (Για το 2020 και 2021 δεν υπάρχουν στοιχεία λόγω των συνθηκών του covid-19).
• Το ίδιο τοπίο υπάρχει και στην αγορά των video games, η αξία της οποίας αναμένεται να αγγίξει τα $200 δισ. Το 2023 (το 2020 άγγιξε τα 180 δις δολάρια), σύμφωνα με σχετικό report της Juniper Research.

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει μέρος αυτής της δυναμικής παγκόσμιας βιομηχανίας αλλά και να τη χρησιμοποιήσει για λόγους πολιτιστικής διπλωματίας και εξωστρέφειας. Σχετικές έρευνες για τη σημασία της εν λόγω βιομηχανίας έχει κάνει το ΙΟΒΕ το 2014[2] και η ΔΙΑΝΕΟΣΙΣ[3] πιο πρόσφατα.

Για παράδειγμα ο ΙΟΒΕ αναφέρει πως για κάθε εκατομμύριο δαπάνης για την κινηματογράφηση στην Ελλάδα, η εγχώρια προστιθεμένη αξία ενισχύεται κατά μέσο όρο κατά €1,4 εκατ. Σε όρους ΑΕΠ, …, €1 εκατ. δαπάνη για κινηματογραφική παραγωγή μεταφράζεται σε περίπου €1,6 εκατ. συνολική επίδραση. Από την πλευρά της απασχόλησης,…συνολικά, περίπου 30 θέσεις εργασίας δημιουργούνται στην οικονομία για κάθε €1 εκατ. δαπάνη στην παραγωγή κινηματογραφικών ταινιών. Παρόλα αυτά, η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων που ενυπάρχουν σε μια τέτοια παγκόσμια αγορά μπορεί να επιτευχθεί πιο αποτελεσματικά εάν η χώρα μας συγκροτήσει μια συνεκτική και ενιαία δημόσια πολιτική για την οπτικοακουστική βιομηχανία και δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την ενιαία και πολυεπίπεδη άσκηση της.

Για τη στήριξη του κλάδου δημιουργήθηκε το 2017 με το νόμο 4487, το εργαλείο του cash rebate, το οποίο είχε σαν σκοπό την προσέλκυση ξένων επενδύσεων του χώρου στην Ελλάδα αλλά και τη στήριξη της εγχώριας οπτικοακουστικής παραγωγής μέσω της επιστροφής του 35% των επιλέξιμων δαπανών κάθε επένδυσης στους επενδυτές (εταιρείες παραγωγής).

Το cash rebate, ως χρηματοδοτικό εργαλείο, το χειρίζεται το Εθνικό Κέντρο Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας (ΕΚΟΜΕ), εποπτευόμενος φορέας του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Οι πόροι του αρχικά ήταν 75 εκατ. ευρώ από το Εθνικό ΠΔΕ. Από το 2017 έως το 2019, η χρήση του εργαλείου ήταν περιορισμένη.

ΙΙ. ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟΥΛΙΟ ΤΟΥ 2019

Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχουν προβεί σε σημαντικές δράσεις (α) τόσο για τη βελτίωση του cash rebate όσο και (β) για τη δημιουργία νέων χρηματοδοτικών εργαλείων στήριξης των επιχειρήσεων στον οπτικοακουστικό τομέα.

Πιο συγκεκριμένα:

(α) Η βελτίωση του cash rebate έγινε με συνεχείς νομοθετικές και κανονιστικές παρεμβάσεις και με διαρκή διαβούλευση με τους επαγγελματίες του χώρου (π.χ. Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Παραγωγών Οπτικοακουστικών Έργων-ΣΑΠΟΕ, Ένωση Τεχνικών Ελληνικού Κινηματογράφου & Τηλεόρασης Οπτικοακουστικού Τομέα – ΕΤΕΚΤ, Ένωση Παραγωγών Έργων Επικοινωνίας – PACT, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου – ΕΚΚ). Οι βελτιώσεις ήταν οι παρακάτω:

• Αυξήθηκε το ποσοστό του cash rebate από 35% σε 40% και εντάχθηκαν στο πρόγραμμα οι ταινίες μικρού μήκους, οι οποίες αποτελούν το καινοτόμο στοιχείο της οπτικοακουστικής παραγωγής
• απλουστεύθηκε ο τρόπος υπαγωγής στο καθεστώς αλλά και πιστοποίησης ολοκλήρωσης ενός επενδυτικού σχεδίου με τη χρήση πιστοποιημένων ορκωτών λογιστών και τον εκ των υστέρων δειγματοληπτικό έλεγχο από το ΕΚΟΜΕ
• συμπεριλήφθηκαν στις επιλέξιμες δαπάνες τιμολόγια ξένων συντελεστών (καλλιτεχνών και συνεργείου), δίνοντας έτσι την δυνατότητα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα (Καλοκαίρι 2021) να έχουμε παραγωγές μεγάλων στούντιο όπως πχ Disney, Paramount, Netflix κ.λπ.

Περαιτέρω, προστέθηκαν σημαντικοί πόροι στο αρχικό ποσό των 75 εκατ. ευρώ, ύψους 200 εκατ. για το cash rebate από το νέο ΕΣΠΑ 2021-2027.

(β) Τέθηκε σε εφαρμογή το νέο πρόγραμμα Εγγυοδοσίας Επενδυτικών Δανείων Επιχειρήσεων του Οπτικοακουστικού Χώρου -σε συνεργασία με την Αναπτυξιακή Τράπεζα, ύψους 25 εκατ, το οποίο μέσω μόχλευσης φτάνει τα 62,5 εκατ. Το Ταμείο έχει ως βασικό στόχο την παροχή εγγύησης σε δάνεια επιχειρηματικής ανάπτυξης, κεφάλαιο κίνησης και δάνεια επενδυτικού σκοπού, σε ποσοστό 80% επί του ύψους του δανείου, με ανώτατο ποσοστό κάλυψης το 50% της αξίας του χαρτοφυλακίου. Μέσα από το πρόγραμμα το Ταμείο αφενός καλύπτει τις ανάγκες ρευστότητας, με την παροχή εγγυήσεων προς τις συνεργαζόμενες τράπεζες, και αφετέρου η δικαιούχος επιχείρηση επιτυγχάνει, είτε χαμηλότερο επιτόκιο στο δάνειο, είτε μικρότερες ή και καθόλου εξασφαλίσεις.

Κατά τους πρώτους μήνες λειτουργίας του Ταμείου τα στοιχεία είναι ενθαρρυντικά, καθώς μέχρι στιγμής 20 περίπου εταιρείες από τον χώρο των οπτικοακουστικών έχουν αξιοποιήσει το Ταμείο με το σύνολο της επένδυσης να φτάνει τα 3 εκατ ευρώ περίπου.

(γ) Βελτιώθηκε η εφαρμογή του tax relief 30%, το οποίο είναι κίνητρο φορολογικής ελάφρυνσης, σε επενδυτές και παραγωγούς για την παραγωγή οπτικοακουστικού έργου. Το Tax Relief απευθύνεται είτε σε νομικές οντότητες είτε σε φυσικά πρόσωπα που φορολογούνται στην Ελλάδα και επιθυμούν να επενδύσουν σε παραγωγές οπτικοακουστικών έργων. Αφορά την αφαίρεση από το φορολογητέο εισόδημα του επενδυτή ποσοστού έως τριάντα τοις εκατό (30%) των υλοποιημένων επιλέξιμων δαπανών κάθε οπτικοακουστικού έργου, εφόσον αυτές πραγματοποιούνται στην Ελλάδα.

ΙΙΙ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ CASH REBATE

Η εφαρμογή του νέου cash rebate, από το 2020, είχε σαν αποτέλεσμα μέχρι σήμερα να έχουν προχωρήσει πάνω από 200 υπαγωγές επενδυτικών σχεδίων (ξένες παραγωγές μεγάλων στούντιο όπως Disney, Paramount αλλά και σημαντικές εγχώριες παραγωγές), με εκτιμώμενη δημόσια δαπάνη περίπου 160 εκ ευρώ και η Ελλάδα να έχει γίνει πόλος έλξης μεγάλων παραγωγών και επενδυτικών σχημάτων του χώρου. Η πλειονότητα των χρηματοδοτήσεων, ειδικά ως προς το σκέλος της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, έγινε από το 2020 και μετά, λόγω των συγκεκριμένων ενεργειών που υλοποιήθηκαν.

Πιο συγκεκριμένα:

• Υπαγωγές: 216 επενδυτικά κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα, ελληνικής και διεθνούς παραγωγής έχουν υπαχθεί με εκτιμώμενη δημόσια δαπάνη 146 εκ.
• Ολοκλήρωση: 123 επενδυτικά κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα, ελληνικής και διεθνούς παραγωγής
• Εκκρεμή αιτήματα υπαγωγής: 92 επενδυτικά κινηματογραφικά και τηλεοπτικά έργα, ελληνικής και διεθνούς παραγωγής έχουν κάνει αίτηση υπαγωγής με εκτιμώμενη δημοσία δαπάνη 71 εκ.

Διεθνείς παραγωγές που γυρίστηκαν στην Ελλάδα και σημείωσαν επιτυχία στο εξωτερικό:

• Glass Onion: A Knives Out Mystery. Με τους Ντάνιελ Κρεγκ, Έντουαρντ Νόρτον, Κέιτ Χάντσον. Η ταινία θα προβληθεί τον Δεκέμβριο στο Netflix και σε περιορισμένο αριθμό κινηματοραφικών αιθουσών στην Αμερική. Γυρίστηκε το καλοκαίρι του ‘21 στο Πόρτο Χέλι.
• Rise Η ταινία της Disney για τη ζωή του Γιάννη Αντετοκούνμπο που γυρίστηκε την Άνοιξη του ’21 στην Αθήνα
• Το Τρίγωνο της Θλίψης / Χρυσός Φοίνικας Φεστιβάλ Καννών. Σκηνοθεσία Ρούμπεν Έστλουντ
• Tehran Ισραηλινή σειρά σε συμπαραγωγή Cosmote που αγοράστηκε από την Apple
• Jack Rayan Κατασκοπική σειρά της Apple που ο τρίτος κύκλος γυρίστηκε στην Ελλάδα
• Crimes of the future Σκηνοθεσία Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ – Συμμετοχή στις Κάννες
• Γάμος αλα Ελληνικά Νο 3 Γυρίστηκε το καλοκαίρι του ’22 σε Αθήνα και Κέρκυρα.

Ελληνικές παραγωγές που σημείωσαν επιτυχία στο εξωτερικό:

• Maestro του Χριστόφορου Παπακαλιάτη. Προβάλλεται στο Mega. Η 1^η ελληνική σειρά που αγόρασε το Netflix και θα προβληθεί στην πλατφόρμα στις 19 Δεκεμβρίου
• Σιωπηλός δρόμος – Τηλεοπτική σειρά του 2021, παραγωγή Mega η οποία έχει πουληθεί σε χώρες της Ευρώπης
• Monday – κινηματογραφική ταινία του ’21 που αγοράστηκε από το Netflix για να προβληθεί στην Αμερική
• Τα Μήλα – κινηματογραφική ταινία του ’20 που αγοράστηκε από το Netflix για να προβληθεί στην Αμερική και σε χώρες της Ευρώπης
• Σμύρνη Αγαπημένη – κινηματογραφική ταινία που προβάλεται στην Αμερική και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
• Ευτυχία – κινηματογραφική ταινία που προβλήθηκε στην Ευρώπη.
• Dodo – κινηματογραφική ταινία με συμμετοχή στο φεστιβάλ Καννών και θα προβληθεί σε χώρες της Ευρώπης.

ΙV. ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Η επιτυχία του cash rebate και των λοιπών χρηματοδοτικών εργαλείων στήριξης του χώρου της οπτικοακουστικής παραγωγής έχουν προκαλέσει ραγδαία ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής, επιστροφή της ελληνικής μυθοπλασίας στην τηλεόραση και έχουν βάλει την Ελλάδα στο χάρτη της διεθνούς οπτικοακουστικής παραγωγής με την προσέλκυση σημαντικών επενδύσεων στο χώρο. Επιπλέον, έχει προκαλέσει αύξηση του ποσοστού της απασχόλησης των εργαζομένων στον οπτικοακουστικό κλάδο και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Οι προτεραιότητες του Υπουργείου για τον συγκεκριμένο κλάδο τα επόμενα χρόνια είναι οι εξής:

• Διασφάλιση περαιτέρω οικονομικής ενίσχυσης με την ένταξη του ΕΚΟΜΕ στο ΕΠΑΝΕΚ και τη χρηματοδότησή του με 200 εκ.
• Ανάπτυξη του οικοσυστήματος με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων υποδομών & τη δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων και εργαστηρίων
• Δημιουργία προγραμμάτων κατάρτισης για την ενίσχυση και αναβάθμιση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών του χώρου ώστε η οπτικοακουστική παραγωγή να αναπτυχθεί σε ένα νέο διεθνές ανταγωνιστικό περιβάλλον, και η χώρα μας να αξιοποιήσει τα οφέλη σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο.