Μετά την οικονομία του διαμοιρασμού, τη sharing economy, που πολλαπλασίασε τα μεγέθη νεοφυών επιχειρήσεων της δεκαετίας που τελειώνει, όπως η Airbnb και η Uber, έρχεται η οικονομία του lockdown, ή lockdown economy μια τάση που καθιερώνεται μαζί με τα περιοριστικά μέτρα, τη μείωση της κατανάλωσης εκτός σπιτιού και την ανάπτυξη δραστηριοτήτων σε προσωπικό αντί ομαδικό επίπεδο, με εικονικές συνεδρίες και online συνδέσεις για εξυπηρέτηση εξ αποστάσεως.
Υπηρεσίες και προϊόντα που υποστηρίζουν την τηλεργασία γνωρίζουν υψηλή ζήτηση, ενώ αυξάνονται οι πωλήσεις προϊόντων online, από ρουχισμό μέχρι τρόφιμα. Σε ανάπτυξη είναι παγκοσμίως και οι online υπηρεσίες διασκέδασης, άθλησης, εκπαίδευσης κοκ. Αυτή η οικονομία της καραντίνας, του lockdown, του shut-in, του εγκλεισμού ή όπως αλλιώς προτιμά να την αποκαλεί κανείς, θα δημιουργήσει σύντομα νέους πρωταγωνιστές στην επιχειρηματική σκηνή.
Καθώς για την κοινωνική ζωή άναψε από το Σάββατο 7/11/2020 η «λυχνία pause», μπορεί κανείς να μένει ασφαλής κάνοντας ακόμη και πάρτι στο σπίτι με «ζωντανή μουσική» που προσφέρεται δωρεάν από DJs σε πολλά μέρη του κόσμου, να παρακολουθεί περισσότερες ταινίες στο σπίτι αντί στον κινηματογράφο. να γυμνάζεται ακόμη και με personal trainer μέσω skype ή ομαδικά μέσω YouTube και zoom, να αγοράζει εργαλεία, ρούχα, βιβλία μέσω e-shops, να απολαμβάνει φαγητό της ώρας μέσω delivery, να παρακολουθεί σεμινάρια και να αναβαθμίζει τα προσόντα του καθώς στη μετά Covid-19 εποχή θα απαιτούνται ολοένα νέες δεξιότητες, δεδομένης και της επιτάχυνσης της μετάβασης των επιχειρήσεων στην ψηφιακή εποχή. Ακόμη και υπηρεσίες υγείας μπορεί να απολαμβάνει κανείς ψηφιακά, είτε αποφεύγοντας τυπικά ραντεβού με τον γιατρό του για να πάρει συμβουλές για χρήση φαρμάκων και συσκευών είτε για να συμμετέχει σε μια συνεδρία με ψυχολόγο και coach.
Όλα γίνονται πλέον ψηφιακά ή σχεδόν όλα. Οι καταναλωτικές συνήθειες αλλάζουν άρδην και σαρωτικές ανακατατάξεις βρίσκονται σε εξέλιξη στην αγορά, που μεταβαίνει με ορμή σε ένα νέο οικονομικό μοντέλο, το οποίο επιφέρει βίαιες και μόνιμες αλλαγές σε όλους τους τομείς, από τις γραμμές παραγωγής και διακίνησης των προϊόντων μέχρι το R&D και τον τρόπο που παρέχεται η εργασία. Πριν από λίγα χρόνια μιλούσαμε για τις εξελίξεις στην τεχνολογία που «τρέχουν» γρήγορα, με αποτέλεσμα τα συστήματα να καθίστανται παρωχημένα σε σύντομο χρόνο, ακυρώνοντας επενδύσεις εκατομμυρίων, αλλά η πανδημία ήρθε να ανατρέψει και αυτή την τάση, αφού θέτει με επιτακτικό τρόπο προκλήσεις για καινοτομία και νέες τεχνολογίες εδώ και τώρα (!) ώστε να διευκολυνθεί η ανάπτυξη της shut-in economy, μια τάση που προϋπήρχε αλλά αναπτυσσόταν με τους ρυθμούς του ψηφιακού μετασχηματισμού των εταιρειών. Σήμερα γνωρίζει εκρηκτικούς ρυθμούς εκθετικής μεγέθυνσης.
Αναδυόμενες ευκαιρίες
Το μοντέλο οικονομίας που βασίζεται στην κατ’ οίκον κατανάλωση, πέρα από τις προκλήσεις, αναδύει ευκαιρίες για νεοφυείς επιχειρήσεις αλλά και εδραιωμένα brands που θα τοποθετηθούν στη νέα κατάσταση, απαντώντας στις νέες ανάγκες των καταναλωτών που περιορίζουν τις δαπάνες τους και μένουν σπίτι. Ας σημειωθεί ότι στην Ευρώπη σχεδόν τέσσερις στους δέκα καταναλωτές διαπιστώνουν μείωση των εισοδημάτων τους λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας, με αποτέλεσμα να περικόπτουν τις δαπάνες τους σε ποσοστό άνω του 35%. Όσο κλιμακώνεται το δεύτερο κύμα της πανδημίας, η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται σε όλες τις χώρες και ειδικότερα στην Ελλάδα, με την καταναλωτική δαπάνη να γράφει απώλειες σχεδόν 30% από την αρχή της πανδημίας. Τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αναφέρουν ότι η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών και των μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά μειώθηκε κατά 12,7% στο β’ τρίμηνο σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους, από 32,5 δισ. ευρώ σε 28,4 δισ. ευρώ, ενώ είχε προηγηθεί το α’ τρίμηνο μείωση 0,5%, από 30,1 δισ. ευρώ σε 29,9 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Στο γ1 τρίμηνο η κατάσταση επιδεινώθηκε λόγω και της απουσίας δαπανών από τουρίστες, κάτι που αναμένεται να αποτυπωθεί στα επίσημα στοιχεία σε λίγο διάστημα. Την τάση επιβεβαιώνουν τα στοιχεία της έρευνας του ΙΟΒΕ που έδειξαν πρόσφατα περαιτέρω μείωση του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης τον Οκτώβριο, ως αποτέλεσμα της επιδείνωσης των επιδημιολογικών δεδομένων στην Ελλάδα, ιδίως στην Αττική και στη Θεσσαλονίκη, που οδήγησε στην κλιμάκωση των μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας ευρύτερα στην επικράτεια.
Επίσης, την ίδια στιγμή που οι καταναλωτές μείωναν το προηγούμενο διάστημα τις επισκέψεις σε εστιατόρια και ταβέρνες (κατά 38% σύμφωνα με έρευνα του ΙΕΛΚΑ που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα) αυξάνουν την κατανάλωση στο σπίτι μαγειρεύοντας το καθημερινό φαγητό (31%), φτιάχνοντας σπιτική πίτσα που υπό άλλες συνθήκες θα προμηθεύονταν με delivery (13%), ετοιμάζοντας γλυκά (15%), ακόμη και ψήνοντας ψωμί (9%).
Η startup σκηνή
Η πανδημία αλλάζει άρδην το τοπίο δίνοντας ψήφο εμπιστοσύνης σε νέους παίκτες από την ελληνική startup σκηνή, με ενδεικτική πρόσφατα την εξαγορά μαμούθ, με τίμημα 360 εκατ. ευρώ, της εταιρείας online πώλησης και παράδοσης ειδών παντοπωλείου ΙηstaShop από τη γερμανική Delivery Hero. Ενδεικτική είναι επίσης η περίπτωση της Νοvoville, που αναπτύσσει την ομώνυμη ηλεκτρονική πλατφόρμα εξυπηρέτησης αιτημάτων πολιτών συνεργαζόμενη με φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με κύκλο εργασιών που τριπλασιάζεται από χρόνο σε χρόνο, δημιουργώντας για την ελληνική startup δυνατότητες να εξελιχθεί από μια μικρή νεοφυής εταιρεία σε διεθνή παίκτη του τομέα Government Technology (GovTech). Μια άλλη περίπτωση είναι η Spotawheel, εταιρεία που έχει μεταφέρει στο διαδίκτυο μια διαδικασία αγοραπωλησιών που παραδοσιακά γίνεται στις μάντρες αυτοκινήτων και η οποία βάζει πλώρη για νέες ευρωπαϊκές αγορές, μετά την Πολωνία, όπου έκανε ντεμπούτο πέρυσι, αλλά και την Ελλάδα, όπου έχει ήδη εδραιώσει τη θέση της.
Υγειονομικό υλικό
Μέσα σε όλα δεν πρέπει να παραβλέπουμε την αυξημένη ζήτηση για είδη προσωπικής υγιεινής και μάσκες που γνωρίζουν υψηλή ζήτηση, τάση η οποία εκτιμάται ότι θα αποκλιμακωθεί αλλά δεν θα μηδενιστεί μετά την πανδημία. Φαρμακευτικές εταιρείες αλλά και εταιρείες με δραστηριότητα στα καλλυντικά και στα καταναλωτικά προϊόντα, όπως Sarantis, ΜΕΓΑ, Παπουτσάνης κ.ά., έχουν ενισχύσει τη δραστηριότητά τους σ’ αυτά ια είδη, ενώ μια πληθώρα ελληνικών επιχειρήσεων έχουν επεκταθεί στην παραγωγή μασκών. Πρόκειται για διεθνή τάση, με την Honeywell να επεκτείνει τον περασμένο Μάρτιο την παραγωγική της δυναμικότητα για να παράγει μάσκες Ν95, ενώ ανάλογες κινήσεις έγιναν από κορυφαίους διεθνείς παίκτες στην αγορά μάσκας μίας χρήσης, όπως 3Μ, KimberlyClark, Uvex, KOWA κ.ά. Είναι ενδεικτικό ότι η παγκόσμια αγορά μασκών προσώπου εμφανίζει μια ανάπτυξη πάνω από 90% προσελκύοντας ολοένα νέους παίκτες.
Οι νέες τεχνολογίες αλλάζουν τα δεδομένα
Είναι θέμα λίγου χρόνου να δούμε τη μεγέθυνση των πρωταγωνιστών του νέου μοντέλου οικονομίας. Ήδη τα στατικά ποδήλατα της Peloton με ενσωματωμένη οθόνη για σύνδεση με ειδικούς κάνουν θραύση, ενώ οι πλατφόρμες τηλεδιασκέψεων και ψηφιακών events πολλαπλασιάζουν τις αποδόσεις τους. Η zoom, η μετοχή της οποίας σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, υπερτριπλασίασε τα έσοδά της στο β’ τρίμηνο, ενώ η Webex έχει αυξήσει το δίκτυο χρηστών της πάνω από τα600εκατ, εξέλιξη που πριμοδοτεί τη μετοχή της Cisco στην οποία ανήκει. Ο CEO της Microsoft Satya Nadella αποκάλυψε ότι το Microsoft Teams έχει πλέον 115 εκατ. ενεργούς χρήστες κάθε μέρα, που μεταφράζεται σε αύξηση άνω του 50%, από τα 75 εκατ. που ανέφερε η εταιρεία πριν από ένα εξάμηνο. Επίσης τα έσοδα της Netflix ξεπερνούν ήδη στο εννεάμηνο τα επίπεδα του 2019 (πέρυσι εμφάνισε κύκλο εργασιών 20,15 δισ. δολ.). Στο Twitch, τη δημοφιλέστερη υπηρεσία streaming στον τομέα των βιντεοπαιχνιδιών, που ανήκει στην Amazon, έχει τριπλασιαστεί ο χρόνος παρακολούθησης από τον Ιανουάριο, ενώ στο ίδιο μοτίβο κινείται η ζήτηση των υπηρεσιών εταιρειών κοινωνικής δικτύωσης όπως το WhatsApp της Facebook, το Messenger κλπ.
Όμως και σε τοπικό επίπεδο υπάρχουν εξελίξεις. Πριν από την πανδημία μια έκθεση της Deloitte για λογαριασμό του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής Ελλάδος (ΣΕΠΕ) προέβλεπε ότι η αξία αυτής της αγοράς θα βρεθεί πάνω από τα 7 δισ. ευρώ στα επόμενα 2-3 χρόνια. Τώρα αυτός ο στόχος έχει αναβαθμιστεί Και δεν είναι μόνο το νέο ΕΣΠΑ που τροφοδοτεί την κινητικότητα. Η Epsilon Net η οποία φέτος «μεταπήδησε» από την Εναλλακτική στην Κύρια Αγορά του ΧΑ, κάτι που είχε κάνει και η Entersoft, επιδίδεται σε ένα μπαράζ εξαγορών ανακοινώνοντας εσχάτως ότι εξαγόρασε το 80% της Data Communication, αναβαθμίζοντας το μερίδιό της στο επιχειρηματικό λογισμικό. Η προ των πυλών μεταβίβαση της SingularLogic θα αλλάξει τις ισορροπίες στην αγορά, με τη MIG να διεξάγει αποκλειστικές συζητήσεις με το σχήμα Space Hellas EpsilonNet την ώρα που κυοφορούνται νέα deals σε μια σειρά από τομείς του κλάδου όπως πλ. το cybersecurity.
Στα σημεία των καιρών συγκαταλέγεται και η τριψήφια αύξηση των domain για «hops. Οι εταιρείες του λιανεμπορίου, από μικρές μεμονωμένες επιχειρήσεις μέχρι μεγάλους retailers, επενδύουν στο ψηφιακό κανάλι πωλήσεων με στρατηγικές omnichannel, από την Praktiker Hellas και τη Leroy Merlin μέχρι την Αττικά Πολυκαταστήματα, τον όμιλο Fourlis, τον όμιλο Sarantis και άλλους παίκτες που επεκτείνουν επίσης τις υποδομές Logistics που διαθέτουν για να ανταποκριθούν στις νέες τάσεις. Το ίδιο ισχύει με το οργανωμένο λιανεμπόριο και το delivery φαγητού. Δεν είναι μόνο η γερμανική Rewe, η γαλλική Carrefour και οι αμερικανικές Kroger και Walmart που είδαν τον τζίρο τους να εκτοξεύεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας, αλλά και οι ελληνικές αλυσίδες, από τον Σκλαβενίτη, την ΑΒ Βασιλόπουλος και τα Lidl μέχρι τα MyMarket και τον Κρητικό, που ενισχύουν συστηματικά το ψηφιακό τους κανάλι αξιοποιώντας συνέργειες με τον ευρύτερο κλάδο της εστίασης.
Ας σημειωθεί επίσης ότι συνεργασία με τις αλυσίδες Μασούτης και Κρητικός εγκαινίασε πρόσφατα το BOX υπηρεσία online παραγγελίας φαγητού της COSMOTF, που έχει προσαρτήσει και το Skroutz Food. Είναι δέλεαρ η είσοδος στο online delivery φαγητού, μια από τις πλέον αναπτυσσόμενες αγορές στην ελληνική οικονομία, προσελκύοντας ολοένα και περισσότερους παίκτες, Έλληνες και ξένους, με αξία που υπολογίζεται ότι αγγίζει το μισό δισ. ευρώ μόνο για το online κανάλι (σύμφωνα με εκτιμήσεις του Εργαστηρίου Ηλεκτρονικού Εμπορίου του ΟΠΑELTRUN), που αποτελεί λιγότερο από το 1/4 της αγοράς με το υπόλοιπο να διεκπεραιώνεται τηλεφωνικά. Δηλαδή μιλάμε για μια αγορά συνολικής αξίας περί το 1,5 δισ. ευρώ, που αυξάνεται εν μέσω πανδημίας, με την είσοδο ακόμη και μεμονωμένων εστιατορίων, επιχειρήσεων γνωστών σεφ, ακόμη και ξενοδοχείων, πέραν των συστηματικών επενδύσεων παραδοσιακών παικτών, όπως η Delivery Hero με τη ραγδαία ανάπτυξη του e-food, το οποίο παρεμπιπτόντως συνεργάζεται με την αλυσίδα Σκλαβενίτης, η delibery.gr της Μούχαλης ΑΕΕ που πρόσφατα ανέπτυξε συνεργασία και με την ΑΒ Βασιλόπουλος, και τα σήματα γνωστών αλυσίδων εστίασης όπως του ομίλου Εστίασης Vivartia, της McDonald’s κά.
Της Σοφίας Εμμανουήλ από τη Ναυτεμπορική
