Τα σημάδια στον ορίζοντα είναι ανησυχητικά και κανείς δεν ακούει, ή ακούει και δεν δίνει τη δέουσα σημασία στο σήμα κινδύνου που εκπέμπουν η Γαλλία και η Γερμανία. Δύο κράτη που αποτελούν τον άξονα γύρω από τον οποίον κινείται η Ευρώπη, πρότυπα ευημερίας και προόδου σε πολλούς τομείς. Η κατάρρευση της κυβέρνησης Σολτς και της κυβέρνησης Μπαρνιέ προαναγγέλλουν τον επερχόμενο μεγάλο σεισμό. Τα αίτια, που δεν είναι μονοσήμαντα, σε μεγάλο βαθμό σχετίζονται με τη μεταφορά επιχειρήσεων στην Ασία και συγχρόνως την ανάπτυξη της τεχνολογικής και επιστημονικής έρευνας στις ΗΠΑ σε βάρος της Ευρώπης.
Δεν είναι μόνο αυτές οι αιτίες, αλλά και η πολιτική για το κλίμα που δημιουργεί αίσθημα ανασφάλειας στον αγροτικό κόσμο κυρίως της Γαλλίας, αλλά και της Γερμανίας. Επίσης το μεταναστευτικό ως «κράτος εν κράτει» (όχι βέβαια κυριολεκτικά με την έννοια του παρακράτους), με τα γκέτο στα μεγάλα αστικά κέντρα στις δύο χώρες να τροφοδοτούν το μίσος, έχει χαθεί ο έλεγχος. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα ανασφάλειας οι πολιτικές δυνάμεις των άκρων και του λαϊκισμού, της αντικαπιταλιστικής αριστεράς και της αντικαπιταλιστικής δεξιάς, έχουν βρει αφήγημα και ακροατήριο.
Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό είναι η τάση ενός διαρκώς αυξανόμενου αριθμού πολιτών να καταφεύγουν σε συνταγές του παρελθόντος. Η εκλογική στροφή στα άκρα, με τη Λεπέν στη Γαλλία και το Afd στη Γερμανία, φαίνεται να «γοητεύει» τα μεσαία στρώματα της κοινωνίας, όπως τη δεκαετία του 1930.
Τα θεσμικά όργανα έχουν απαξιωθεί, μπλοκαρισμένα από την αδυναμία τους να δώσουν λύσεις, και τα συστημικά κόμματα δεξιά και αριστερά του κέντρου, παράγοντες κατά τεκμήριο σταθερότητας, καταρρέουν υπό την πίεση των άκρων που με συνθήματα και υποσχέσεις για επιστροφή στα «χρόνια της αθωότητας» συνεγείρουν το θυμικό ενός κόσμου που βλέπει ότι δεν έχει να χάσει κάτι περισσότερο από αυτό που θεωρεί ότι του έχει πάρει το πολιτικό σύστημα. Καιροσκόποι παντός καιρού και διάφοροι νεόκοποι προστάτες των θεσμών κάνουν πάρτι με έξοδα των εφησυχασμένων πολιτικών και των αδιάφορων πολιτών.
Μπαγιάτικες φόρμουλες, αποτυχημένες, τυλιγμένες σε μεταμοντέρνες τεχνικές επικοινωνίας. Λείπουν πολιτικοί με λαμπερά φώτα, ρυθμιστές κυβερνώντες με στρατηγικό όραμα και δεν υπάρχει ίχνος να τους βρεις σε μια ανίκανη δημόσια σφαίρα όπου μόνο μέτριοι καιροσκόποι με περιπετειώδη κλίση πετυχαίνουν – όπως στην Ισπανία. Δεν πρόκειται να είναι ευχάριστο, αλλά ίσως είναι καλή ιδέα να παραιτηθούμε στο να αναλογιστούμε το θέαμα του τέλους μιας εποχής.
