Τι ήχο έχουν τα όνειρά μας; Ποιος μας ελέγχει; Θα αγγιζόμαστε αύριο; Ανήκεις σε σένα;
Αυτά και ακόμα περισσότερα ερωτήματα μάς καλούν να εξερευνήσουμε τεράστιες οθόνες υψηλής ευκρίνειας, 3D γλυπτά, posters και διαδραστικές εγκαταστάσεις, που αναδύονται με αναπάντεχο τρόπο μέσα από τη βλάστηση του Πεδίου του Άρεως και συνομιλούν με τους επισκέπτες του πάρκου.
Από τις πιο εντυπωσιακές και ενδιαφέρουσες δράσεις που έχει διοργανώσει η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, η έκθεση «You and AI» φιλοξενεί στην καρδιά της πόλης, καλλιτεχνικά και ερευνητικά έργα που αμφισβητούν τις φαντασιώσεις μας για την τεχνητή νοημοσύνη και την εξετάζουν μέσα από πολιτική, οικολογική και υπαρξιακή σκοπιά (24/6-18/7, είσοδος ελεύθερη).
«Η έκθεση You and AI είναι περισσότερο μια έκθεση με αφορμή την τεχνητή νοημοσύνη παρά μια έκθεση για την τεχνητή νοημοσύνη» εξηγεί ο Πρόδρομος Τσιαβός, διευθυντής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση, ο οποίος έχει την εκτελεστική διεύθυνση και είναι επιστημονικός σύμβουλος της έκθεσης.
«Είναι μια έκθεση για τα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπινου είδους στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα: Πώς βλέπουμε τις μηχανές και πώς μας βλέπουν αυτές; Τι είναι δημοκρατία στην εποχή του καπιταλισμού της παρακολούθησης; Μπορούμε να σώσουμε τον πλανήτη και μαζί τους εαυτούς μας; Στη βάση όλων αυτών των ερωτημάτων που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη, εξακολουθούν να βρίσκονται τα ερωτήματα των κοινών, του δημόσιου χώρου, της συλλογικής δράσης. Για τον λόγο αυτό, ως Ίδρυμα Ωνάση επιλέξαμε να τοποθετήσουμε την έκθεση στο Πεδίον του Άρεως, εκεί όπου βλέπουμε το καινούριο και το παλιό της πόλης μαζί, εκεί όπου “συμβαίνει η Αθήνα σήμερα”» προσθέτει.
«Χαιρόμαστε που επιστρέφουμε έξω, ξανασυναντάμε ανθρώπους από κοντά, σε μία χρονική στιγμή που ξαναγνωρίσαμε τον δημόσιο χώρο και μάλιστα με μία έκθεση που εστιάζει στο πώς η τεχνητή νοημοσύνη συμβαδίζει πια με τη ζωή μας, ειδικά μέσα σε ένα πάρκο στο κέντρο της πόλης, όπως το Πεδίον του ‘Αρεως, που αφουγκράζεται τον παλμό της πρωτεύουσας στην ψηφιακή εποχή. Η Αθήνα συνιστά τον πυρήνα των δράσεων του Ιδρύματος Ωνάση μέσα από τον συνδυασμό πόλης και σύγχρονου πολιτισμού. Με τον πολίτη ως δημιουργό και τον δημιουργό ως πολίτη» σημειώνει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση.
Τρεις θεματικές περιοχές
Η έκθεση αποτελείται από 25 έργα και είναι δομημένη με τρόπο που ο επισκέπτης να τα συναντά μέσα από μια διαδικασία επιμελητικά σκηνοθετημένης «τυχαίας συνάντησης». Από το άγαλμα του Κωνσταντίνου έως τη «Γαρδένια», από την Υδάτινη Διαδρομή έως την Πλατεία Οικονομίδη, το «You and AI» συνομιλεί με τον χώρο, τον τόπο και όλους εμάς.
Τα έργα διερευνούν τρεις θεματικές που αντιστοιχούν και στις τρεις διακριτές διαδρομές της έκθεσης μέσα στον πυκνό ιστό μονοπατιών του πάρκου. Το πρώτο κομμάτι αφορά τον τρόπο με τον οποίον διαμορφώνει η τεχνητή νοημοσύνη τον δημόσιο χώρο, την πολιτική, τη συμμετοχή και τη δημοκρατία, το δεύτερο έχει να κάνει με το πώς αντιλαμβανόμαστε εμείς τον κόσμο και πώς αντιλαμβάνονται οι αλγόριθμοι εμάς, και το τρίτο εξετάζει τη σχέση της τεχνητής νοημοσύνης με το φυσικό περιβάλλον. Υπάρχει και μια παράλληλη θεματική, η οποία εστιάζει στο ότι η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια αφορμή για να μιλήσουμε για την ταυτότητά μας, ως ανθρώπινο είδος, ως πρόσωπα και ως πολίτες.
Ανάμεσα στα έργα που συναντάμε στην έκθεση, αφήνουμε τη τεχνητή νοημοσύνη να μας μεταφέρει σε ένα δαιδαλώδες, ονειρικό ταξίδι, στο «The Wandering Mind: You Start to Wonder Whether It’s a Dream» των slow immediate* βλέπουμε τι συμβαίνει όταν η μηχανή μάς κρίνει ως μελλοντικούς εγκληματίες, στο «The Normalizing Machine» των Mushon Zer-Aviv, Dan Stavy και Eran Weissenstern* διεκδικούμε τα εργασιακά μας δικαιώματα απέναντι στη μασκότ της Amazon, στο «ABRA» της Hiba Ali ακούμε κορυφαίες φωνές της γυναικείας ενδυνάμωσης να μιλούν για ζητήματα φυλής, φύλου και τεχνολογίας, στο «Voicing Erasure» των Algorithmic Justice League * αφήνουμε τους αλγόριθμους να φανταστούν και να ξαναδημιουργήσουν τη ζωφόρο του Παρθενώνα, με το «Content Aware Studies» του Egor Kraft* οραματιζόμαστε queer πρόσωπα πέρα από τους κανόνες για το τι είναι αρσενικό και τι θηλυκό που ενσωματώνουν τα συστήματα αναγνώρισης προσώπων, στο «Zizi – Queering the Dataset» του Jake Elwes εφευρίσκουμε εναλλακτικούς τρόπους να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας, με το «#Whenwordsfail» της Stephanie Dinkins ενθουσιαζόμαστε με έναν εκλιπόντα λευκό ρινόκερο του Βορρά που εμφανίζεται ψηφιακά στο πάρκο, στο «The Substitute» της Alexandra Daisy Ginsberg* αναρωτιόμαστε πώς η τεχνητή νοημοσύνη μάς βοηθά να μιλήσουμε στη φύση, στο «nimiia cétiï» της Jenna Sutela.
Ακόμη, το παράλληλο πρόγραμμα της έκθεσης μας καλεί να ανεβάσουμε στο instagram μία selfie μας και να δούμε αλλιώς το συλλογικό μας εγώ, την Ελλάδα του 2021, σε μια γιγαντοοθόνη με υπόκρουση το φυσικό και ετερόκλητο σάουντρακ του πάρκου, με το «It’s Not YOU, It’s Me» του Ilan Manouach.
«Ανήκεις σε σένα;»
Μία ακόμη έκπληξη που επιφυλάσσει το «You and AI» είναι η εμφάνιση του Γιώργου Μαζωνάκη, ο οποίος συμμετέχει μαζί με την ‘Αντζελα Μπρούσκου στη νέα, sci-fi ταινία μικρού μήκους της Εύης Καλογηροπούλου, που έχει τίτλο «Ανήκω σε μένα». Η ταινία μάς μεταφέρει στα ναυπηγεία Περάματος, σε ένα δυστοπικό περιβάλλον, με πολλή σκουριά, ήλιο, θάλασσα και μία μόνο απαγόρευση: Να μην αγγίζονται μεταξύ τους οι άνθρωποι. Ο Γιώργος Μαζωνάκης, στον ρόλο του αφηγητή, σκιαγραφεί τις ανθρώπινες σχέσεις σε ένα απροσδιόριστο μέλλον όπου τα αλγοριθμικά συστήματα έχουν αναλάβει τον έλεγχο. Η Kid Moxie υπογράφει τη μουσική της ταινίας και το cover του ομώνυμου hit single του Γ. Μαζωνάκη.
Ο Έλληνας ερμηνευτής και συγκεκριμένα η φωνή του πρωταγωνιστεί και στην ηχητική εγκατάσταση «Έξοδος» του Μανώλη Μανουσάκη και της Αφροδίτης Παναγιωτάκου. Το έργο είναι η ζωή του Γ. Μαζωνάκη, αλλά δυνητικά και η ζωή του καθενός από εμάς: μια αντίστροφη μέτρηση προς την έξοδο, δοσμένη μέσα σε ένα νέφος από σπαράγματα ήχων και αντανακλάσεων, από το πώς γεννήθηκε, πού μεγάλωσε, τη σχέση του με τον Θεό και τον θάνατο, το σπίτι του, τους δικούς του ανθρώπους, το κοινό του, οι ιαχές του οποίου αντιστοιχούν στις κατοπτρικές επιφάνειες που περικυκλώνουν τον θεατή στον χώρο της εγκατάστασης.
