Προσωρινού χαρακτήρα και όχι μόνιμα θα είναι τα μέτρα στα οποία προσανατολίζεται η κυβέρνηση για το 2021, θέλοντας να στείλει το σήμα στις αγορές και στους εταίρους της χώρας ότι παρεμβαίνει μεν για να στηρίξει την οικονομία, που πλήττεται λόγω κορωνοϊού, αλλά δεν θέτει σε κίνδυνο τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική πειθαρχία.
Επιπλέον, σύμφωνα με πληροφορίες που επικαλείται η Καθημερινή, για τον ίδιο λόγο επιδιώκει να καταρτίσει ένα προσχέδιο προϋπολογισμού για το 2021 με μηδενικό πρωτογενές αποτέλεσμα, έναντι του πρωτογενούς ελλείμματος φέτος, που αναμένεται να κυμανθεί στο 6% του ΑΕΠ, αλλά και έναντι του στόχου που θα είχε κανονικά για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ. Φυσικά, στην πράξη, αν οι συνθήκες επιδεινωθούν και απαιτηθούν επιπλέον δαπάνες, ίσως οι στόχοι αλλάξουν και καταστεί αναπόφευκτο ένα νέο πρωτογενές έλλειμμα. Αυτή τη στιγμή, πάντως, το σενάριο του μηδενικού ελλείμματος είναι στο τραπέζι.
Μειώσεις εισφορών
Στο οικονομικό επιτελείο καταρτίζουν πυρετωδώς σενάρια για τα μέτρα των επόμενων μηνών και του 2021, τα οποία αναμένεται να ανακοινώσει ο πρωθυπουργός στις 12 Σεπτεμβρίου στη Θεσσαλονίκη. Οι πληροφορίες από σχετικές πηγές αναφέρουν ότι οι προτάσεις για μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και της εισφοράς αλληλεγγύης παραμένουν στις επικρατέστερες, χωρίς να είναι οριστικές.
Σε κάθε περίπτωση, το νέο στοιχείο είναι ο προσωρινός χαρακτήρας των όποιων μέτρων, για τον οποίο έχει προϊδεάσει άλλωστε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. Οπως είπε την περασμένη εβδομάδα, σε ένα περιβάλλον τόσο μεγάλης αβεβαιότητας είναι δύσκολο να στοιχειοθετήσεις πολιτικές με χαρακτηριστικά μονιμότητας. Μέχρι να κλείσει η παρένθεση του κορωνοϊού, δεν μπορούμε να μιλήσουμε για μόνιμα μέτρα, διαμηνύει ο υπουργός Οικονομικών και αυτό αναμένεται να αποτυπωθεί στις εξαγγελίες του πρωθυπουργού και στον προϋπολογισμό του 2021. Αλλωστε, ο ίδιος επισήμανε σε συνομιλητές του ότι οι μειώσεις στους συντελεστές ΦΠΑ που έγιναν, είχαν και αυτές προσωρινό χαρακτήρα. Τέλος, ένας επιπλέον παράγων που επιβάλλει φειδώ στα φορολογικά μέτρα του 2021 είναι η επιλογή της κυβέρνησης να ενισχύσει την άμυνα, όπως επισημαίνουν στο οικονομικό επιτελείο. Αυτό απαιτεί ένα επιπλέον «μαξιλάρι» ασφαλείας.
Ασφαλώς, η προσωρινή προσέγγιση στις φοροελαφρύνσεις του κυβερνητικού προγράμματος, που έμειναν σε εκκρεμότητα λόγω κορωνοϊού, ίσως δεν είναι τόσο ισχυρό σήμα για την επενδυτική κοινότητα, όσο θα ήταν μια μόνιμη μείωση φόρων. Ωστόσο, οι συνθήκες τώρα θέτουν νέες προτεραιότητες. Εξάλλου, όπως εξηγούν πηγές του οικονομικού επιτελείου, αν το 2021 εξακολουθήσει να ισχύει η ρήτρα γενικής διαφυγής των δημοσιονομικών περιορισμών και η απαλλαγή της Ελλάδας από τη δέσμευση για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ, δεν είναι βέβαιο ότι θα ισχύσει το ίδιο και το 2022. Πώς θα δικαιολογήσει, επομένως, τη λήψη μόνιμων μέτρων ελάφρυνσης, αν δεν έχει εξασφαλίσει αντίμετρα για τη χρηματοδότησή τους;
Αντίθετα, σημειώνουν, εφόσον επανέλθουμε στα πρωτογενή πλεονάσματα, θα εξασφαλίσουμε δημοσιονομικό χώρο το 2022 για μόνιμα μέτρα. Επιπλέον, το οικονομικό επιτελείο θεωρεί κρίσιμο να στείλει ένα σήμα στις αγορές ότι δεν έχει ξεχάσει την υποχρέωση της χώρας για δημοσιονομική εξυγίανση, έστω και αν ο κορωνοϊός ανέτρεψε προσωρινά την πορεία αυτή. «Προφανώς θα μπούμε σε κατάσταση δημοσιονομικής προσαρμογής από τον προϋπολογισμό του 2021», τονίζει στέλεχος του οικονομικού επιτελείου, «έστω κι αν δεν μας το ζητήσει κανείς». Αλλωστε, η στήριξη της χώρας από την ΕΚΤ, στο πλαίσιο της πανδημίας, κάποια στιγμή θα τελειώσει και τότε θα χρειαστεί την εμπιστοσύνη των αγορών.
Η εφαρμογή των κανόνων της Ε.Ε. το 2021 αναμένεται να συζητηθεί στο άτυπο Eurogroup στις 11 Σεπτεμβρίου στο Βερολίνο. Οι ενδείξεις συγκλίνουν στο ότι θα συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά ένα καθεστώς χαλάρωσης.
Τα πρώτα 2 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης
Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Θόδωρος Σκυλακάκης εκτιμούσε προ ημερών ότι το δεύτερο τρίμηνο του 2021 θα εισρεύσουν κανονικά στη χώρα τα πρώτα έσοδα από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα οποία υπολόγισε σε 2 δισ. ευρώ, όσο είναι το 10% της προβλεπόμενης προκαταβολής από τις δωρεάν επιχορηγήσεις του Ταμείου.
Δεν είναι βέβαιο αν και πώς θα μπορέσουν να εγγραφούν τα κονδύλια αυτά στον προϋπολογισμό του 2021, αν και σίγουρα θα δώσουν μια ανάσα, εν μέρει μάλιστα αναδρομική, καθώς θα μπορούν να διατεθούν για δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν από τον Φεβρουάριο φέτος.
Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης είναι μία από τις πολλές αβεβαιότητες που δυσκολεύουν τον σχεδιασμό της κυβέρνησης. Οπως ομολογούν τα στελέχη της, αβεβαιότητα υπάρχει ακόμη και για την έκβαση της φετινής χρονιάς και των αναγκών που θα υπάρξουν τελικά για δαπάνες, δεδομένου ότι η νέα έξαρση του κορωνοϊού δεν αποκλείει ακόμη και νέα lockdowns.
Αυτή τη στιγμή, στο οικονομικό επιτελείο βαδίζουν με το δεδομένο ότι η ύφεση φέτος δεν θα ξεπεράσει, κατά πολύ τουλάχιστον, το δυσμενές σενάριο της κυβέρνησης για 8%, αλλά αναγνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να ανατραπεί. Ετσι, περιμένουν εναγωνίως τα στοιχεία του ΑΕΠ δευτέρου τριμήνου από την ΕΛΣΤΑΤ, την ερχόμενη Παρασκευή, 4 Σεπτεμβρίου, αλλά και πάλι σημειώνουν ότι τίποτα δεν θα έχει κριθεί, αφού οι καλοκαιρινοί μήνες είναι για την ελληνική οικονομία καθοριστικοί λόγω τουρισμού.
Στο πλαίσιο αυτό, το κλίμα που μεταφέρουν ήταν ότι ο Αύγουστος δεν έστειλε σαφές σήμα. Τα φορολογικά έσοδα πήγαν καλά, όπως σημειώνουν, κινούμενα εντός αναθεωρημένων στόχων. Ωστόσο, στην εστίαση και στον τουρισμό, η κατάσταση ήταν δύσκολη, αλλά και άνιση. Υπήρξαν νησιά όπως η Τζια, η Κύθνος και η Σκύρος που πήγαν πολύ καλά, ίσως επειδή κινούνται με ντόπιο τουρισμό, αλλά υπήρξαν και άλλα με απογοητευτικά αποτελέσματα. Τα εστιατόρια σε ορεινούς προορισμούς είχαν πολύ καλές επιδόσεις, ενώ αντίθετα στο κέντρο της Αθήνας είχαν πρόβλημα. Ακόμη και τα συνοικιακά κομμωτήρια κινήθηκαν πολύ καλύτερα από αυτά του κέντρου, όπως δείχνουν τα στοιχεία των ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Το τρίτο τρίμηνο, από τα τουριστικά έσοδα των 11 δισ. ευρώ, υπολογίζεται ότι θα χαθούν τα 8 δισ. ευρώ.
