Οταν η ελληνική κυβέρνηση προετοίμαζε τη Σύνοδο Κορυφής της ευρωμεσογειακής συνεργασίας των EUMED9 που θα πραγματοποιείτο σιην Αθήνα στις 17 Σεπτεμβρίου, δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα είχε μεσολαβήσει μόλις δύο 24ωρα νωρίτερα. Στις 15 Σεπτεμβρίου, η «βόμβα» είχε σκάσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Αυστραλία είχαν ανακοινώσει ένα τριμερές αμυντικό σύμφωνο που είχαν διαπραγματευθεί υπό άκρα μυστικότητα «κάτω από τη μύτη» των ευρωπαίων εταίρων τους με σκοπό την ανάσχεση της Κίνας στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Ο μεγάλος χαμένος του επονομαζόμενου, πλέον, AUKUS ήταν το Παρίσι.
Η απόφαση της Αυστραλίας να ακυρώσει μία παραγγελία ύψους άνω των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά συμβατικών υποβρυχίων από τη Γαλλία και να προτιμήσει την αγορά αμερικανικών πυρηνικών υποβρυχίων έπληξε όχι μόνο το κύρος της Naval Group αλλά και του ίδιου του Εμανουέλ Μακρόν. Ο γάλλος πρόεδρος, σύμφωνα με τους παρισταμένους στις εργασίες της EUMED9, δεν μπορούσε να κρύψει τον εκνευρισμό του μετά τη σύναψη της AUKUS. Ουδείς όμως μπορούσε να προβλέψει ότι αυτό το γεωπολιτικό υπόστρωμα θα αποτελούσε βάση ώστε μέσα σε 10 ημέρες να ολοκληρωθεί μία από τις σημαντικότερες συμφωνίες της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και ίσως αποτελέσει ένα βήμα προς την ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία. Σύμφωνα με τις αποκλειστικές πληροφορίες της εφημερίδας Το Βήμα, τα πάντα εξελίχθηκαν υπό άκρα μυστικότητα και στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο. Η «Συμφωνία για την Εγκαθίδρυση Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης για τη Συνεργασία στην Αμυνα και την Ασφάλεια», η οποία υπεγράφη την περασμένη Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου στο Παρίσι, υπήρξε μία κίνηση που αποφασίστηκε και εκτελέστηκε προσωπικά από τους ηγέτες των δύο χωρών, τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Εμανουέλ Μακρόν, και των επιτελείων τους σε Μέγαρο Μαξίμου και Μέγαρο των Ηλυσίων Η προσωπική σχέση του Έλληνα πρωθυπουργού με τον γάλο πρόεδρο έχει σφυρίλατηθεί σχεδόν από την επομένη της εκλογικής επικράτησης του κ. Μητσοτάκη στις εκλογές του Ιουλίου 2019. Η δε συμπαράσταση της Γαλλίας στην ελληνοτουρκική κρίση του θέρους του 2020 στην Ανατολική Μεσόγειο έφερε τους δύο άνδρες εγγύτερα. Αυτή η χημεία υπήρξε καταλυτική ώστε να ξεπερασθούν όλα τα δύσκολα σημεία.
H βόλτα στην Ακρόπολη
Η κομβική στιγμή που άνοιξε τον δρόμο για τη Συμφωνία των Ηλυσίων έλαβε χώρα το βράδυ της 17ης Σεπτεμβρίου. Μετά το δείπνο που ακολούθησε τις εργασίες της ευρωμεσογειακής συνόδου, το ζεύγος Μακρόν μετέβη για μία βραδινή ιδιωτική ξενάγηση στην Ακρόπολη συνοδευόμενο από το ζεύγος Μητσοτάκη. Η ξενάγηση ήταν κάτι που είχε ζητήσει ο κ. Μακρόν.
Στην ιδιωτική συνομιλία που είχαν οι δύο άνδρες τόσο στο αυτοκίνητο που τους μετέφερε στην Ακρόπολη όσο και στον περίπατο που ακολούθησε, ο γάλλος ηγέτης ανταποκρίθηκε αμέσως. Και όταν η συζήτηση έφθασε και στο ζήτημα των φρεγατών, ο κ. Μητσοτάκης υπήρξε σαφής προς τον συνομιλητή του, λέγοντας: «Κάνε μου μία πρόταση στην οποία δεν θα μπορώ να πω όχι».
Τα τρία πρόσωπα που σήκωσαν το βάρος
Από την επομένη, Σάββατο 18 Σεπτεμβρίου, ξεκίνησε ένας αγώνας δρόμου. Ο Πρωθυπουργός αποφάσισε να χειριστεί την υπόθεση με έναν πολύ στενό κύκλο συνεργατών του ο οποίος συνδύαζε διπλωματική και νομική εμπειρία. Τρία πρόσωπα σήκωσαν το βάρος: η επικεφαλής του Διπλωματικού Γραφείου του Πρωθυπουργού πρέσβης Ελένη Σουρανή και η νομική σύμβουλος παρά τω Πρωθυπουργό) για θέματα Διεθνούς Δικαίου Μάνια Τελαλιάν και, επικουρικά, ο υπουργός Επικράτειας Γιώργος Γεραπετρίτης. Αυτοί ασχολήθηκαν με τη σύνταξη του κειμένου της στρατηγικής συμφωνίας και τις κρίσιμες νομικές λεπτομέρειες, ανταλλάσσοντας κείμενα και νομικές διατυπώσεις εξ αποστάσεως. Την ίδια σπγμή, οι δύο πλευρές κινήθηκαν γρήγορα ώστε να βρεθεί η χρυσή τομή στην υπόθεση των φρεγατών.
Οπως «Το Βήμα» σημειώνει, ο κ. Μητσοτάκης έδωσε (από τη Νέα Υόρκη) εντολή στην κυρία Τελαλιάν να μεταβεί μυστικά στο Παρίσι (όσιε να κλείσει το κείμενο της στρατηγικής συμφωνίας. Η προσοχή των δύο πλευρών και το μεγαλύτερο κομμάτι της διαπραγμάτευσης εστιάστηκε στο Αρθρο 2 που αφορά τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής. Οπως αυτό αναφέρει, «τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλο βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με τη χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μία ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα κατά της επικράτειας ενός από τα δύο. σύμφωνα με το Αρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών». Η διατύπωση αυτή «ξεκλείδωσε» παρελθούσες διαφωνίες που είχαν αποτρέψει την υπογραφή μιας στρατηγικής συμφωνίας αναφορικά με την κάλυψη που θα μπορούσαν να παρέχουν στην ελληνική πλευρά το Αρθρο 5 του ΝΑΤΟ και το Αρθρο 42(7) της Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ. Άλλωστε, σημειώνουν ενημερωμένες πηγές, οι διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις των δύο Μερών παραμένουν σε ισχύ.
Οι ίδιες πηγές προσέθεταν ότι το κείμενο ήταν ουσιαστικά έτοιμο από την Παρασκειή 24 Σεπτεμβρίου. Η οριστικοποίηση των τελευταίων λεπτομερειών έγινε τη Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου αφού η ελληνική αποστολή υπό τον Πρωθυπουργό έφθασε στο Παρίσι απευθείας από τη Νέα Υόρκη.
Η κυρία Σουρανή πέρασε, το απόγευμα της περασμένης Δευτέρας, την πόρτα του Μεγάρου των Ηλυσίων για μία σύντομη συνάντηση με τον διπλωματικό σύμβουλο του προέδρου Μακρόν, τον Κλεμάν Μπον, άνθρωπο που γνωρίζει πολύ καλά και από τις επαφές τους σε επίπεδο ΕΕ. Ολα ήταν πλέον έτοιμα ώστε να πέσουν οι υπογραφές την επομένη, Τρίτη 28 Σεπτεμβρίου, από τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας των δύο χωρών, υπό το βλέμμα των κ.κ. Μητσοτάκη και Μακρόν.
Ο αγώνας δρόμου για τις φρεγάτες
Αν το Παρίσι ήταν η έδρα των συνομιλιών για τη στρατηγική συμφωνία, η Αθήνα ήταν ο τόπος των σκληρών διαπραγματεύσεων για τις φρεγάτες. Το 2020 η ελληνική πλευρά είχε επιλέξει τελικώς την προμήθεια 18 μαχητικών αεροσκαφών Rafale F3R (στα οποία θα προστεθούν προσεχώς άλλα έξι, όπως ανακοίνωσε ο κ. Μητσοτάκης από το βήμα της ΔΕΘ) και όχι των φρεγατών Belh@rra (FDI), καθώς έκρινε ότι το κόστος των 3.4 δισεκατομμυρίων ευρώ για δύο πλοία ήταν πολύ υψηλό. Η κίνηση για την προμήθεια των 18+6 Rafale δεν έγινε τυχαία τούτη την περίοδο, καθώς η ενεργοποίηση της ρήτρας γενικής διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας προσέφερε την αναγκαία δημοσιονομική ευελιξία. Στη συνέχεια, η Αθήνα αποφάσισε να μεταβάλει στάση και να ζητήσει από όλους τους πιθανούς ενδιαφερομένους προτάσεις για τέσσερις φρεγάτες, για πλοία ενδιάμεσης λύσης μέχρι να αρχίσει η παράδοση των νέων σκαφών και για προσφορές για τον εκσυγχρονισμό μέσης ζωής (ΕΜΖ) των τεσσάρων φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ («Σαλαμίς», «Ψαρα», «Υδρα» και «Σπέτσαι») Ωστόσο, η γαλλική πλευρά δεν αποξενώθηκε μετά την αρχική απόρριψη της προηγούμενης πρότασής της. Και σε αυτό διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος και η σχέση εμπιστοσύνης και συχνής επικοινωνίας που διαμόρφωσε με τη γαλλίδα ομόλογό του Φλοράνς Παρλί.
Πηγή: Το Βήμα
