Τα λύματα παρέχουν πολύτιμες ενδείξεις για την κυκλοφορία ιών και άλλων παθογόνων μικροοργανισμών σε μια περιοχή, όπως έδειξε και η πανδημία Covid-19. Όμως το αποχετευτικό δίκτυο προσφέρει και άλλα στοιχεία για διάφορες δυνητικά επιβλαβείς τοξικές ουσίες που απελευθερώνονται στο περιβάλλον, όπως είναι οι υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες (PFAS), που ανήκουν στα λεγόμενα «παντοτινά χημικά».
Τώρα, για πρώτη φορά, επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι βρήκαν μια αναπάντεχη πηγή αυτών των ουσιών PFAS στα λύματα: από τα χαρτιά τουαλέτας που καταλήγουν στους υπονόμους. Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον καθηγητή περιβαλλοντικής μηχανικής Τίμοθι Τάουνσεντ του Πανεπιστημίου της Φλόριντα, έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό περιβαλλοντικής επιστήμης και τεχνολογίας «Environmental Science & Technology» της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας.
Οι ουσίες PFAS, που άρχισαν να χρησιμοποιούνται στη δεκαετία του 1940 και παραμένουν για καιρό στο περιβάλλον, μεταξύ άλλων έχουν ανιχνευθεί σε πολλά προϊόντα προσωπικής περιποίησης, όπως καλλυντικά και καθαριστικά, που οι άνθρωποι χρησιμοποιούν καθημερινά και τα οποία μετά πετάνε στη λεκάνη. Μέχρι σήμερα όμως το χαρτί τουαλέτας, το κατ’ εξοχήν προϊόν που καταλήγει στα λύματα, δεν είχε θεωρηθεί πηγή αυτών των χημικών. Μερικοί παραγωγοί χαρτιού προσθέτουν PFAS, όταν μετατρέπουν το ξύλο σε χαρτοπολτό, κάτι που μπορεί να «μολύνει» ένα τελικό προϊόν όπως το χαρτί τουαλέτας. Επιπροσθέτως, το ανακυκλωμένο χαρτί τουαλέτας μπορεί να φτιάχνεται με ίνες, οι οποίες προέρχονται από υλικά που περιέχουν PFAS.
Οι ερευνητές ανέλυσαν ρολό χαρτιών τουαλέτας που πουλιούνται στην Αμερική (Βόρεια, Κεντρική και Νότια), στην Ευρώπη και στην Αφρική, καθώς επίσης δείγματα από λύματα εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων. Το βασικό είδος PFAS που ανιχνεύθηκε, ήταν οι ουσίες diPAPs, (πολυφθοροαλκυλοφωσφορικοί διεστέρες), οι οποίες μπορούν να μετατρέψουν τις πιο σταθερές ουσίες PFAS σε υπερφθοροοκτανοϊκό οξύ, το οποίο είναι δυνητικά καρκινογόνο. Ειδικότερα οι ουσίες 6:2 diPAP βρέθηκαν να είναι οι πιο άφθονες και στα δύο δείγματα (χαρτιών τουαλέτας και λυμάτων), αν και σε χαμηλά επίπεδα.
Οι επιστήμονες στη συνέχεια συνδύασαν τα ευρήματά τους με στοιχεία από άλλες έρευνες που περιείχαν μετρήσεις PFAS στα λύματα, καθώς και με δεδομένα για την ανά κεφαλή χρήση χαρτιού τουαλέτας σε διάφορες χώρες. Υπολόγισαν έτσι ότι το χαρτί τουαλέτας έχει συμβάλει κατά περίπου 4% στα ανιχνευόμενα επίπεδα των ουσιών 6:2 diPAP στα λύματα των ΗΠΑ και του Καναδά, 35% στη Σουηδία και 89% στη Γαλλία. Αυτό δείχνει ότι πολύ περισσότερο στην Ευρώπη από ό,τι στη Βόρεια Αμερική το χαρτί τουαλέτας συμβάλλει στην απελευθέρωση ουσιών PFAS στα λύματα.
