Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος: Ο πλανήτης και η ψυχική υγεία σε κίνδυνο!

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος σήμερα, 5 Ιούνη, ευκαιρία – που μάλλον θα έπρεπε να είναι καθημερινή μέριμνα και ανησυχία – να θυμηθούμε ότι τα τρόφιμα που τρώμε, ο αέρας που αναπνέουμε, το νερό που πίνουμε και το κλίμα που κάνει τον πλανήτη μας κατοικήσιμο, όλα προέρχονται από τη φύση και πρέπει να την προσέχουμε.

Χαρακτηριστικά, σημειώνουν τα Ηνωμένα έθνη, κάθε χρόνο τα θαλάσσια φυτά παράγουν περισσότερο από το ήμισυ του οξυγόνου της ατμόσφαιρας μας, ενώ ένα ώριμο δέντρο καθαρίζει τον αέρα που αναπνέουμε, απορροφώντας 22 κιλά διοξειδίου του άνθρακα, απελευθερώνοντας οξυγόνο σε αντάλλαγμα. Παρόλα τα οφέλη που μας δίνει η φύση, το γενικό συμπέρασμα είναι ότι εξακολουθούμε να την κακομεταχειριζόμαστε.

Ενδεικτικό είναι ότι ένα στα οχτώ εκατομμύρια είδη παγκοσμίως απειλούνται με εξαφάνιση. Αυτό προκαλείται κυρίως από την απώλεια και την υποβάθμιση των οικοτόπων, αλλά και από, μεταξύ άλλων, τη ρύπανση, την κλιματική αλλαγή και τα χωροκατακτητικά ξένα είδη. Ωστόσο, η βιοποικιλότητα είναι το κλειδί για υγιή οικοσυστήματα και ανθρώπινη ζωή. Το φετινό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος είναι “Time for Nature” (Η ώρα της Φύσης) και επικεντρώνεται στη βιοποικιλότητα (η μεταβλητότητα των ζωντανών πραγμάτων που συνθέτουν τη ζωή στη Γη), σε μια προσπάθεια να καταπολεμηθεί η επιταχυνόμενη απώλεια ειδών και η υποβάθμιση των φυσικών οικοσυστημάτων

Απειλούμενα είδη στην Ευρώπη

Η Διεθνής Ένωση για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) δημιούργησε έναν ευρωπαϊκό κόκκινο κατάλογο απειλούμενων ειδών, ώστε να αναληφθεί δράση για τη διάσωσή τους. Από τα 1.677 ευρωπαϊκά είδη που απειλούνται με εξαφάνιση, περισσότερο κινδυνεύουν τα σαλιγκάρια, τα μύδια και τα ψάρια.

Πάνω από τα μισά ενδημικά δέντρα της Ευρώπης , όπως οι καστανιές, το Heberdenia excelsa και το sorbus διατρέχουν κίνδυνο και απειλούν περίπου το ένα πέμπτο των αμφιβίων και των ερπετών. Η αρκτική αλεπού, το ευρωπαϊκό βιζόν, η μεσογειακή φώκια, η δεξιά φάλαινα του Βόρειου Ατλαντικού και η πολική αρκούδα είναι σήμερα από τα πιο απειλούμενα θηλαστικά στην Ευρώπη.

Pixabay

Οι επικονιαστές μειώνονται επίσης. Ένα στα 10 ευρωπαϊκά είδη μελισσών και πεταλούδων απειλείται με εξαφάνιση.

Εξαφανισμένα είδη στην Ευρώπη

Σύμφωνα με τη IUCN, 36 είδη έχουν εξαφανιστεί στην Ευρώπη από το 2015 , συμπεριλαμβανομένων πολλών ψαριών γλυκού νερού, αρκετών άλλων ειδών Coregonus (ένας τύπος σολομού), του μαλακίου γλυκού νερού Graecoanatolica macedonica (ένα μικρό σαλιγκάρι γλυκού νερού μοναδικό για τη λίμνη Δοϊράνη στην Ελλάδα) και το Pensée de Cry, ένα μωβ λουλούδι.

Από τα θηλαστικά, οι Aurochs (ένας τύπος μεγάλων άγριων βοοειδών) και η Σαρδηνική Πίκα (ξάδελφος του κουνελιού) εξαφανίστηκαν τον 17ο και 18ο αιώνα αντίστοιχα.

Η στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα για το 2030

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, τον Ιανουάριο, τη νέα στρατηγική της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα για το 2030 και ένα σχετικό σχέδιο δράσης για την προστασία της φύσης και την αντιστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων. Στόχος να θέσει τη βιοποικιλότητα της Ευρώπης σε μια πορεία προς την ανάκαμψη έως το 2030 με οφέλη για τους ανθρώπους, το κλίμα και τον πλανήτη.

Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα στοχεύει στην οικοδόμηση της ανθεκτικότητας των κοινωνιών σε μελλοντικές απειλές, όπως επιπτώσεις από την κλιματική αλλαγή, δασικές πυρκαγιές, επισιτιστική ανασφάλεια ή επιδημίες, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας της άγριας πανίδας και της καταπολέμησης του παράνομου εμπορίου άγριων ζώων.

Ένα βασικό μέρος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα θα υποστηρίξει επίσης μια πράσινη ανάκαμψη μετά την πανδημία.

Η στρατηγική περιέχει συγκεκριμένες δεσμεύσεις και δράσεις που πρέπει να υλοποιηθούν έως το 2030, συμπεριλαμβανομένων:

Δημιουργία ενός μεγαλύτερου δικτύου προστατευόμενων περιοχών σε όλη την ΕΕ στην ξηρά και στη θάλασσα, με βάση τις υπάρχουσες περιοχές Natura 2000, με αυστηρή προστασία για περιοχές πολύ υψηλής βιοποικιλότητας και κλιματικής αξίας.

Ένα σχέδιο αποκατάστασης της φύσης της ΕΕ – μια σειρά συγκεκριμένων δεσμεύσεων και δράσεων για την αποκατάσταση υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων σε ολόκληρη την ΕΕ έως το 2030 και τη διαχείρισή τους με βιώσιμο τρόπο, αντιμετωπίζοντας τους βασικούς παράγοντες της απώλειας βιοποικιλότητας.

Ένα σύνολο μέτρων για να καταστεί δυνατή η απαραίτητη μετασχηματιστική αλλαγή: θέτοντας σε κίνηση ένα νέο, ενισχυμένο πλαίσιο διακυβέρνησης που θα διασφαλίζει καλύτερη εφαρμογή και θα παρακολουθεί την πρόοδο, θα βελτιώνει τη γνώση, τη χρηματοδότηση και τις επενδύσεις και θα σέβεται καλύτερα τη φύση στη λήψη δημόσιων και επιχειρηματικών αποφάσεων.

Pixabay

Οι επιπτώσεις στην ψυχική υγεία

Τα ωφέλη γενικά της προστασίας της βιοποικιλότητας και της διατήρησης του πρασίνου είναι εμφανέστερα αναλύοντας τις βλαβερές συνέπειες από την απώλειά τους. Χαρακτηριστικά είναι τα συμπεράσματα στοιχείων του PNAS (Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας των ΗΠΑ), σύμφωνα με τα οποία ο οικιστικός χώρος πρασίνου στην παιδική ηλικία σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο ψυχιατρικών διαταραχών από την εφηβεία έως την ενηλικίωση.

Συμπερασματικά υπογραμμίζεται ότι η ανάπτυξη σε αστικό περιβάλλον σχετίζεται με τον κίνδυνο ανάπτυξης ψυχιατρικών διαταραχών, αλλά οι βασικοί μηχανισμοί είναι άγνωστοι. Ο πράσινος χώρος μπορεί να προσφέρει οφέλη στην ψυχική υγεία και πιθανώς χαμηλότερο κίνδυνο ψυχιατρικών διαταραχών. Μελέτη που καλύπτει πλέον των 900.000 ατόμων δείχνει ότι τα παιδιά που μεγάλωσαν με τα χαμηλότερα επίπεδα πρασίνου είχαν έως και 55% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ψυχιατρικής διαταραχής ανεξάρτητα από τις επιπτώσεις άλλων γνωστών παραγόντων κινδύνου. Η ισχυρότερη συσχέτιση μεταξύ συσσωρευμένου πρασίνου και κινδύνου κατά την παιδική ηλικία αποτελεί ένδειξη ότι η παρατεταμένη παρουσία πρασίνου είναι σημαντική. Τα ευρήματα επιβεβαιώνουν ότι η ενσωμάτωση φυσικών περιβαλλόντων στον πολεοδομικό σχεδιασμό είναι μια πολλά υποσχόμενη προσέγγιση για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας και τη μείωση του αυξανόμενου παγκόσμιου βάρους των ψυχιατρικών διαταραχών.

Απειλεί και τον εγκέφαλο η ατμοσφαιρική ρύπανση

Σύμφωνα με έτερη μελέτη, παρόλο που η πανδημία της νόσου του κορωνοϊού  και οι σχετικές πολιτικές καραντίνας που επιβλήθηκαν έχουν μειώσει τη χρήση ορυκτών καυσίμων, προσφέροντας έτσι μια προσωρινή ανάπαυλα από την ακραία ρύπανση σε ορισμένα μέρη, οι περισσότερες χώρες αντιμετωπίζουν μια συνεχιζόμενη επιδημία βρώμικου αέρα ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης αστικής συμφόρηση και της αύξησης των πυρκαγιών. Η εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση πλήττει περαιτέρω πολλές από τις φτωχότερες κοινότητες του κόσμου. Περίπου 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι μαγειρεύουν σε εσωτερικούς χώρους με ανοιχτές φωτιές ή σόμπες που τροφοδοτούνται από ξύλο, βιομάζα, κηροζίνη ή άνθρακα. Το 2018, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εντόπισε την ατμοσφαιρική ρύπανση ως τον δεύτερο μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου για μη μεταδοτικές ασθένειες παγκοσμίως.

Pixabay

Εδώ και καιρό πιστεύεται ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση βλάπτει κυρίως τους πνεύμονες και το καρδιαγγειακό σύστημα, ωστόσο το τελευταίο διάστημα νευροεπιστήμονες και τοξολόγοι σημειώνουν ότι μπορεί να βλάπτει σοβαρά και τον εγκέφαλο.

Ωστόσο, ο καθαρότερος και υγιέστερος αέρας παραμένει εφικτός, σημειώνει ο Dean Schraufnagel, πνευμονολόγος στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις στο Σικάγο. «Δεν υπάρχουν πιστοποιητικά θανάτου που να αναφέρουν την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση», λέει. «Γνωρίζουμε όμως ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει κάθε όργανο του σώματος. Εάν σταματήσουμε την ατμοσφαιρική ρύπανση στην πηγή του, θα έχουμε εξαιρετικά σημαντικά οφέλη για την υγεία ».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ:

 

Διαβάστε περισσότερα για

ΚΟΣΜΟΣ