Τα κράτη μέλη του ΟΗΕ αρχίζουν σήμερα διαπραγματεύσεις σε μία προσπάθεια να καταλήξουν επιτέλους σε μία δεσμευτική συνθήκη για την προστασία της ανοικτής θάλασσας, αποφεύγοντας μία ακόμη οπισθοχώρηση που θα απομάκρυνε τον στόχο της διάσωσης και προστασίας του 30% του πλανήτη μέχρι το 2030.
«Ο τελευταίος τελευταίος!». Επειτα από 15 χρόνια άτυπων και μετά επίσημων συνομιλιών, είναι η τρίτη φορά σε λιγότερο από έναν χρόνο που οι διαπραγματευτές συναντώνται στην Νέα Υόρκη για έναν γύρο διαπραγματεύσεων που προορίζεται να είναι «ο τελευταίος».
Αλλά αυτήν την φορά, κατά την έναρξη των συνομιλιών που θα διαρκέσουν δύο εβδομάδες μέχρι τις 3 Μαρτίου, συγκρατημένη αισιοδοξία διέπει αυτόν τον γύρο των διαπραγματεύσεων στον απόηχο της ιστορικής συμφωνίας του Δεκεμβρίου στο Μόντρεαλ κατά την διάρκεια της COP15 για την Βιοποικιλότητα.
Ολες οι χώρες του κόσμου δεσμεύθηκαν τότε για την προστασία του 30% του συνόλου των εδαφών και των ωκεανών μέχρι το 2030. Η πρόκληση είναι σχεδόν ανυπέρβλητη και χωρίς την περίληψη των ωκεανών, μόνο το 1% των οποίων προστατεύεται σήμερα.
«Είμαστε αισιόδοξοι για το γεγονός ότι η COP15 για την Βιοποικιλότητα έδωσε την αναγκαία ώθηση στις κυβερνήσεις ώστε η συμφωνία αυτή να φθάσει στην γραμμή του τερματισμού», σχολίασε ο Πέπε Κλαρκ του WWF.
Η ανοικτή θάλασσα αρχίζει εκεί που τελειώνουν οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες των κρατών, που εκτείνονται κατά το μέγιστον στα 200 ναυτικά μίλια (370 χιλιόμετρα) από τις ακτές, και κατά συνέπεια δεν ανήκει στην δικαιοδοσία καμίας χώρας.
Αν και αντιπροσωπεύει το 60% των ωκεανών και περί το ήμισυ του πλανήτη, η ανοικτή θάλασσα έχει αγνοηθεί, ενώ το βάρος έχει πέσει στις παράκτιες ζώνες και ορισμένα εμβληματικά είδη.
Ωστόσο, «δεν υπάρχει παρά ένας ωκεανός, και ένα υγιής ωκεανός σημαίνει υγιή πλανήτη», λέει η Ναταλί Ρέι της High Seas Alliance που περιλαμβάνει δεκάδες μη κυβερνητικές οργανώσεις.
Τα ωκεάνια οικοσυστήματα, που απειλούνται από την κλιματική αλλαγή, κάθε είδους ρύπανση και την υπεραλίευση, παράγουν το ήμισυ του οξυγόνου που αναπνέουμε και περιορίζουν την υπερθέρμανση απορροφώντας σημαντικό μέρος του CO2 που εκπέμπεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες.
«Τελευταία ευκαιρία»
Ομως, παρά την αισιοδοξία που επικρατεί και τις άτυπες διαπραγματεύσεις που έχουν διεξαχθεί μετά τον τελευταίο γύρο συνομιλιών του Αυγούστου, οι υπερασπιστές των ωκεανών προειδοποιούν για ενδεχόμενο ναυάγιο.
«Μια νέα αποτυχία θα θέσει σε αμφισβήτηση την ίδια την διαδικασία», δηλώνει η Λιζ Κάραν της μη κυβερνητικής οργάνωσης Pew Charitable Trusts.
«Εχουμε ήδη ξεπεράσει τις προθεσμίες. Οι συνομιλίες αυτές είναι η τελευταία ευκαιρία. Οι κυβερνήσεις δεν πρέπει να αποτύχουν», επιμένει σε ανακοίνωση η Λόρα Μέλερ της Greenpeace.
Το σχέδιο που βρίσκεται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, γεμάτο παρενθέσεις και εναλλακτικές, αντανακλά την πληθώρα των επίμαχων θεμάτων που διακυβεύονται.
Ετσι, η αρχή της δημιουργίας προστατευομένων θαλασσίων ζωνών περιλαμβάνεται στην ατζέντα των συνομιλιών για την συνθήκη «για την προστασία και την αειφόρο χρησιμοποίηση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας των περιοχών που δεν ανήκουν σε εθνική δικαιοδοσία», αλλά οι αντιπροσωπείες παραμένουν διχασμένες σχετικά με την δημιουργία αυτών των καταφυγίων.
Ούτε υπάρχει συμφωνία σχετικά με την επιβολή της υποχρέωσης αποτίμησης των περιβαλλοντικών συνεπειών που έχουν οι δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στην ανοικτή θάλασσα.
Και ο καταμερισμός των πιθανών ωφελειών που θα προκύψουν από την εκμετάλλευση των γενετικών πόρων στην ανοικτή θάλασσα, όπου οι φαρμακευτικές, χημικές βιομηχανίες ελπίζουν να ανακαλύψουν θαυματουργούς μικρο-οργανισμούς, είναι ένα από τα πλέον επίμαχα ζητήματα.
Καθώς οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν έχουν την δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τέτοια δαπανηρά ερευνητικά προγράμματα, ανησυχούν ότι θα μείνουν στο περιθώριο των πιθανών εξελίξεων. Και κατά την διάρκεια των συνομιλιών του Αυγούστου, παρατηρητές κατηγόρησαν τις πλούσιες χώρες, κυρίως την Ευρωπαϊκή Ενωση, ότι περίμεναν το τελευταίο λεπτό για να κάνουν μία κίνηση.
Για να ακουστεί η φωνή των υπερασπιστών των ωκεανών σε ολόκληρο τον κόσμο, η ηθοποιός και ακτιβίστρια Τζέιν Φόντα θα επιδώσει το βράδυ στην πρόεδρο της διάσκεψης Ρένα Λι κείμενο με 5 εκατομμύρια υπογραφές που απαιτεί «ισχυρή» συνθήκη.
Διότι με την περίπλοκη και τεράστια αυτή συνθήκη, η οποία θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν και άλλους οργανισμούς που έχουν ως αντικείμενο ζώνες των ωκεανών, την αλιεία, την εκμετάλλευση του υπεδάφους των ωκεανών, ακόμη και αν υπάρξει τελικά συμφωνία, ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες, προειδοποιούν οι υπερασπιστές των ωκεανών.
Σύμφωνα με την Greenpeace, 11 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα ωκεανού πρέπει να τίθενται σε καθεστώς προστασίας κάθε χρόνο και μέχρι το 2030 για την επίτευξη του στόχου της διάσωσης του 30% των εδαφών και των θαλασσών του πλανήτη, στόχου γνωστού ως «30 μέχρι το 30».
