Την εκτίμηση ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν θα εκλείψει μετά το πέρας της πανδημίας εκφράζει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι, σε αποκλειστική συνέντευξη στην «Καθημερινή» ενόψει της σημερινής επίσκεψής του στην Ελλάδα για την επέτειο των 40 ετών από την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Στη συνέντευξη, στο γραφείο του στο αλλόκοτα άδειο και ήσυχο κεντρικό κτίριο του Κοινοβουλίου, ο κ. Σασόλι επαινεί τις επιδόσεις της Ελλάδας απέναντι στη νέα κρίση, σημειώνοντας ότι βοηθήθηκε και από το γεγονός ότι η Ε.Ε. έμαθε από τα λάθη του παρελθόντος. Ο πρόεδρος του Σώματος αναφέρει ότι ανησυχεί ιδιαίτερα για την κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας και εκφράζει την απογοήτευση του Κοινοβουλίου για τη μη πρόοδο των διαπραγματεύσεων για το νέο σύμφωνο μετανάστευσης.
– Ηθελα να ξεκινήσουμε με τη σοκαριστική ενέργεια της Λευκορωσίας με την πτήση της Ryanair. Ποια είναι η αντίδρασή σας; Πώς κρίνετε την απάντηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου;
– Πρόκειται για ένα απίστευτα σοβαρό περιστατικό. Ζητάμε την άμεση απελευθέρωση του Λευκορώσου αντιφρονούντος και της συντρόφου του. Καλωσορίζουμε τις αποφάσεις για στοχευμένες οικονομικές κυρώσεις, αλλά και μέτρα κατά αξιωματούχων του λευκορωσικού καθεστώτος, για αποκλεισμό του εναέριου χώρου της Λευκορωσίας και για την απαγόρευση πρόσβασης της Belavia και άλλων λευκορωσικών αεροπορικών εταιρειών στον εναέριο χώρο των κρατών-μελών της Ε.Ε. Δεν θέλουμε η Ευρωπαϊκή Ενωση να είναι απλώς μια χάρτινη τίγρη. Πρόκειται για ένα επεισόδιο που κλιμακώνει τις εντάσεις, ειδικά αν αναλογιστούμε ότι υπήρχαν και κάποιοι Ρώσοι πολίτες σε αυτή την πτήση.
– Θεωρείτε ότι πρέπει να μπει και η Ρωσία στο κάδρο των διαβουλεύσεων σχετικά με την ευρωπαϊκή απάντηση;
– Πρέπει να εστιάσουμε στους αυτουργούς του επεισοδίου. Είναι ξεκάθαρο ότι την ευθύνη έχουν οι Αρχές της Λευκορωσίας.
– Είστε ικανοποιημένος με τις δεσμεύσεις που ανέλαβε η Ε.Ε. για την παροχή εμβολίων στον αναπτυσσόμενο κόσμο στην Παγκόσμια Σύνοδο Υγείας στη Ρώμη;
– Η Ευρώπη αυτή τη στιγμή είναι η μοναδική παγκόσμια δύναμη που μεριμνά σε αυτή την κλίμακα για τις χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Αυτό που ζητάμε από τις υπόλοιπες μεγάλες δυνάμεις είναι να δεσμευθούν κι αυτές στην ενίσχυση του εμβολιασμού σε όλες τις χώρες του πλανήτη. Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν είναι να καταργήσουν τις απαγορεύσεις στις εξαγωγές. Δεύτερον, πρέπει να αυξηθεί η παραγωγή αλλά και να στείλουμε περισσότερα εμβόλια στις χώρες αυτές. Δεν θα τελειώσει η πανδημία αν δεν τελειώσει παντού. Πρέπει όλες οι μεγάλες χώρες να συμμετάσχουν στον μηχανισμό COVAX. Η πανδημία μάς έχει διδάξει ότι η αλληλεγγύη είναι αυτή που θα μας σώσει.
– Σχετικά με την άρση προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων για τα εμβόλια και την πρόσφατη αλλαγή στάσης των ΗΠΑ, έναντι της οποίας η Ε.Ε. επέδειξε σκεπτικισμό, ποια είναι η δική σας θέση;
– Οπως είπα και στη σύνοδο της Ρώμης, οτιδήποτε αυξάνει την παραγωγική μας ικανότητα πρέπει να υποστηριχθεί. Δεν πρέπει να υπάρχουν ταμπού. Και φυσικά είναι πολύ σημαντικό να υποστηρίξουμε την πρόταση της Κομισιόν στο πλαίσιο του ΠΟΕ για την καλύτερη αξιοποίηση των ευελιξιών που παρέχει η συμφωνία TRIPS. Η Ε.Ε. πρέπει να μιλάει με μία φωνή για το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων.
– Σχετικά με την κοινή στρατηγική για τα εμβόλια, πιστεύετε ότι η Ε.Ε. έμαθε από τα λάθη της; Η σκληρή κριτική των περασμένων μηνών, περί «φιάσκου» κ.ο.κ., ήταν δίκαιη ή υπερβολική;
– Τους 15 μήνες κατανοήσαμε τι λειτουργεί και τι δεν λειτουργεί. Η Ευρώπη, για να λειτουργεί καλά, χρειάζεται αρμοδιότητες. Οταν προσπαθεί, χωρίς να έχει τις αναγκαίες αρμοδιότητες, να παίξει τον ρόλο των κρατών-μελών, αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες. Αυτό ισχύει στην Υγεία, όπως ισχύει και στο μεταναστευτικό.
– Στην Υγεία έχουμε δει πολλές πρωτοβουλίες σε κεντρικό επίπεδο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας. Θα δεχθούν τα κράτη-μέλη μια τέτοια μεταφορά αρμοδιοτήτων ή όταν υποχωρήσει η πανδημία θα επιχειρήσουν τον επαναπατρισμό τους;
– Εχω πει και δημοσίως ότι χρειαζόμαστε πολύ περισσότερες τέτοιες πρωτοβουλίες, γιατί η κρίση είναι πολύ βαθύτερη από ό,τι είχαμε φανταστεί. Περιμένουμε τώρα την υλοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης και την έκδοση των κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων που θα το χρηματοδοτήσουν. Είναι ένα εργαλείο που είμαι σίγουρος ότι θα αποδειχθεί χρήσιμο και στο μέλλον…
– Εννοείτε ότι θα γίνει μόνιμο κομμάτι της αρχιτεκτονικής της Ε.Ε.;
– Ας δούμε πρώτα πώς θα πάει αυτή τη φορά… Αλλά είμαι σίγουρος ότι αν αποδειχθεί επιτυχές και εύχρηστο, θα μπορούσε να μετατραπεί όντως σε κάτι μόνιμο.
– Την περασμένη εβδομάδα είχαμε τη συμφωνία μεταξύ Συμβουλίου και Κοινοβουλίου για το Ενωσιακό Πιστοποιητικό COVID-19. Είστε αισιόδοξος ότι θα οδηγήσει στην πράξη στην αποκατάσταση της ελεύθερης μετακίνησης εντός της Ε.Ε.;
– Θα έπρεπε, ναι. Το Κοινοβούλιο έδωσε μάχη για να μην υπάρξουν διακρίσεις εις βάρος των ατόμων που δεν έχουν εμβολιαστεί και για να δημιουργηθεί ένα κοινό πλαίσιο, ώστε να μην οδηγηθούμε πάλι σε μια πληθώρα μονομερών μέτρων από τα κράτη-μέλη. Το πιστοποιητικό μάς επιτρέπει να ξεκινήσουμε τη θερινή σεζόν με έναν εύτακτο και ασφαλή τρόπο.
Δεν μπορεί να αλλάξει ο τόνος του διαλόγου με την Τουρκία
– Στο μεταναστευτικό η κρίση έχει, προσωρινά έστω, παρέλθει, και μαζί της έχει χαθεί και η αίσθηση του επείγοντος για μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση. Ακούμε να εντείνεται η απαισιοδοξία για τη δυνατότητα επίτευξης συμφωνίας για το νέο σύμφωνο που πρότεινε τον περασμένο Σεπτέμβριο η Κομισιόν…
– Το Ευρωκοινοβούλιο είναι ιδιαίτερα ενοχλημένο με αυτή την εξέλιξη. Εδώ και χρόνια ζητάμε από τα κράτη-μέλη να δώσουν στην Ενωση τις αρμοδιότητες που χρειάζεται. Μπορούμε σήμερα να επιδείξουμε πραγματισμό, αλλά να υπερασπιστούμε και τις αξίες μας. Να οργανώσουμε μια πανευρωπαϊκή επιχείρηση έρευνας και διάσωσης, να συντονιστούμε για τη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων, να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο για ασφαλή, σταθερή, νόμιμη μετανάστευση. Αυτό θα ήταν χρήσιμο για όλες μας τις χώρες· όλες, άλλωστε, αντιμετωπίζουν δημογραφικά προβλήματα. Η νόμιμη μετανάστευση, συνεπώς, θα μπορέσει να συμβάλλει στα σχέδια ανάκαμψης. Αν οι αφίξεις στην Ευρώπη διανέμονταν στα 27 κράτη-μέλη, η επιβάρυνση για το καθένα θα ήταν μηδαμινή. Η Ελλάδα το γνωρίζει καλά αυτό. Είναι η ευρωπαϊκή χώρα που σηκώνει τα βάρη των μεταναστευτικών κυμάτων περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη.
– Τι είναι όμως αυτό που μπλοκάρει τη συμφωνία; Η πρόταση της Κομισιόν προβλέπει πολλά για να καθησυχάσει τις χώρες που ανησυχούν για τη φύλαξη των συνόρων…
– Δεν σημειώνεται πρόοδος γιατί ορισμένες χώρες επιμένουν ότι η λύση είναι να κλείνουν τα σύνορά τους και να μην δέχονται κανέναν. Κάνουν λάθος. Η νόμιμη μετανάστευση βοηθά τις κοινωνίες μας.
– Ενα άλλο κρίσιμο ζήτημα για την Ε.Ε., αλλά ειδικά για την Ελλάδα, είναι το τουρκικό. Το Κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία ένα πολύ αυστηρό ψήφισμα για την Τουρκία. Πού προβλέπετε να οδηγούνται οι ευρωτουρκικές σχέσεις; Θεωρείτε ότι τα κοινά συμφέροντα (οικονομικά, διαχείριση μεταναστευτικού) επαρκούν για να καλύψουν το διευρυνόμενο χάσμα αξιών;
– Με ανησυχεί ιδιαίτερα η κατάσταση στο εσωτερικό της Τουρκίας. Προς το παρόν δεν βλέπουμε καμία προσπάθεια από τις τουρκικές Αρχές για να εδραιωθεί το κράτος δικαίου και να προστατευθούν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι προφανές ότι σε αυτές τις συνθήκες δεν μπορεί να αλλάξει ο τόνος του διαλόγου με την Ε.Ε. – παρότι παραμένουμε ανοιχτοί σε αυτόν. Πρέπει να δούμε πολύ χειροπιαστές ενδείξεις [αλλαγής στάσης]. Επίσης, η κατάσταση στην Ανατ. Μεσόγειο παραμένει επισφαλής. Ας ελπίσουμε η αποκλιμάκωση των τελευταίων μηνών να συνεχιστεί. Θεωρούμε ότι η Κομισιόν πρέπει να είναι πολύ σαφής στα θέματα αυτά. Σε κάθε περίπτωση, οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις σε αυτή τη φάση είναι ουσιαστικά ακινητοποιημένες.
– Η Ελλάδα πέρασε μια πρωτοφανή οικονομική κρίση και πριν από έξι χρόνια βρέθηκε μια ανάσα από την έξοδο από την Ευρωζώνη. Ενώ επέστρεφε στην ανάπτυξη, χτυπήθηκε από την πανδημία, που είχε δυσανάλογα βαριές συνέπειες στον τουρισμό. Ενα χρόνο μετά, πώς κρίνετε τις επιδόσεις της, τόσο στο υγειονομικό όσο και στο οικονομικό μέτωπο;
– Πολύ θετικά. Εν μέρει επειδή η Ευρώπη κατανόησε τα λάθη που έκανε κατά την προηγούμενη κρίση. Η ελληνική κοινωνία πιέστηκε πολύ τότε. Μετά την εμπειρία της πανδημίας, θέλω να πιστεύω ότι έχουμε καταλάβει ότι δεν μπορούμε ποτέ να γυρίσουμε πίσω στην προηγούμενη κατάσταση. Οι δημοσιονομικοί κανόνες, οι κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, χρειάστηκε να ανασταλούν για τη διαχείριση αυτής της κρίσης. Ειδικά οι δημοσιονομικοί κανόνες δεν πρέπει να ισχύσουν εκ νέου όπως ήταν στο παρελθόν, γιατί θα υπονομεύσουν αποφασιστικά την ανάκαμψη. Το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης πρέπει να αλλάξει – και αυτή η συζήτηση πρέπει να γίνει τώρα.
– Πόσο ανησυχείτε για την κατάσταση του κράτους δικαίου εντός της Ε.Ε.; Πόσο βιώσιμη είναι η κατάσταση όταν ένα κράτος-μέλος διαφοροποιείται συνεχώς από την κοινή γραμμή στην εξωτερική πολιτική;
– Πρώτον, δεν υπάρχει κανένας άλλος διεθνής οργανισμός που να υπερασπίζεται το κράτος δικαίου όπως η Ε.Ε. – σε βαθμό που επιβάλλει κυρώσεις στα ίδια τα κράτη-μέλη της όταν παραβιάζουν βασικές αρχές του. Κάποια κράτη-μέλη βρίσκονται υπό εποπτεία και έχουν ξεκινήσει διαδικασίες εναντίον τους. Πέρυσι ενισχύσαμε τα εργαλεία που έχει η Ενωση για να προασπιστεί το κράτος δικαίου. Ηταν μια προτεραιότητα για το Ευρωκοινοβούλιο – και σήμερα είναι μέρος της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Ιδιαίτερα στην τρέχουσα συγκυρία, που πολλά ολοκληρωτικά καθεστώτα επιχειρούν να προβάλλουν το πόσο αποτελεσματικά είναι, εμείς πρέπει να υπερασπιστούμε τη Δημοκρατία. Αλλά και να την εκσυγχρονίσουμε: δεν μπορούμε πλέον να λειτουργήσουμε με τη λογική της ομοφωνίας.
