Την ώρα που οι Βρυξέλλες θέτουν ζήτημα περιορισμού των εξαγωγών εμβολίων κατά του κορωνοϊού, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο διαμηνύει ότι μόνο αν διασφαλισθεί ότι όλες οι χώρες έχουν πρόσβαση σε εμβόλια, θα είμαστε όλοι ασφαλείς. Στη συνέντευξή του στη Μαρία Βασιλείου για τα «ΝΕΑ» από τη θέση του προέδρου της Παγκόσμιας Συμμαχίας για Εμβόλια και Ανοσοποιήσεις (Gavi) ο κ. Μπαρόζο προειδοποιεί κατά του «εθνικισμού εμβολίων» και καλεί εταιρείες και κυβερνήσεις να συνεργαστούν για ισότιμη πρόσβαση όλων στα εμβόλια.
Η πρώτη ερώτηση που τίθεται στον κ. Μπαρόζο αφορά τα προβλήματα διάθεσης των εμβολίων, μια που η ΕΕ βρίσκεται εν μέσω αντιπαράθεσης, ενώ η Κομισιόν δέχεται κριτική. «Η ανάπτυξη και έγκριση ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων για την COVΙD-19 σε λιγότερο από έναν χρόνο από την αρχή της πανδημίας είναι ένα πραγματικά αξιοσημείωτο επίτευγμα και προσφέρει ελπίδα ότι το τέλος της ολέθριας κρίσης μπορεί να είναι ορατό» δηλώνει ο κ. Μπαρόζο, ο οποίος ανέλαβε πρόεδρος της Gavi στην αρχή του έτους. Κατά τον πορτογάλο αξιωματούχο η ταχύτητα και η κλίμακα με την οποία παρέχονται τα εμβόλια παίζουν κρίσιμο ρόλο για τον τερματισμό της πανδημίας, κάτι που επιχειρείται να διασφαλισθεί σε παγκόσμιο επίπεδο μέσου του COVAX, που αποτελεί τον κεντρικό μηχανισμό, που ξεκίνησε από την Gavi, τον ΠΟΥ και τον Συνασπισμό για Καινοτομίες Επιδημιολογικής Ετοιμότητας (CEPI) ώστε να διασφαλιστεί ότι τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού θα είναι διαθέσιμα σε όλες τις χώρες παγκοσμίως.
Οπως επεξηγεί ο κ. Μπαρόζο, ο COVAX θα διευκολύνει τη διάθεση δύο δισ. δόσεων εμβολίου κατά τη διάρκεια του έτους σε 190 συμμετέχουσες χώρες, ανεξάρτητα από την ικανότητά τους να πληρώνουν. Χαρακτηρίζει δε ως «αξιοσημείωτο» ότι τους επόμενους μήνες ή ακόμα και εβδομάδες τα εμβόλια για την COVID-19 θα διατίθενται σε άτομα σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στις πλουσιότερες χώρες. «Στην πραγματικότητα, θα πρέπει να υπάρχουν αρκετές δόσεις για την προστασία όλων των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και της κοινωνικής μέριμνας παγκοσμίως μέχρι τα μέσα του 2021. Στόχος μας είναι να παρέχουμε αρκετές δόσεις για να προστατεύσουμε τουλάχιστον το 20% του πληθυσμού σε καθεμία από τις 92 οικονομίες χαμηλότερου εισοδήματος που αποτελούν μέρος της Gavi COVAX Advance Market Commitment έως το τέλος του 2021» τονίζει.
Πόσο δύσκολη είναι αυτή η προσπάθεια; «Η πρόκληση της διασφάλισης πρόσβασης στα εμβόλια κατά τη διάρκεια μιας παγκόσμιας πανδημίας είναι διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη στιγμή, και πολύ πιο δύσκολη, επειδή το εμβόλιο απαιτείται παντού σε παρόμοιο χρονικό διάστημα. Επηρεάζονται ταυτόχρονα οι πλούσιες και οι φτωχές χώρες και επομένως τα ζητήματα σχετικά με την τιμολόγηση, την παραγωγή και τη συνολική προμήθεια γίνονται πολύ πιο περίπλοκα» λέει, τονίζοντας ότι «είναι ζωτικής σημασίας» η παγκόσμια αντιμετώπιση της πανδημίας «διότι εάν δεν προστατεύονται όλοι από την COV1D-19, όλοι διατρέχουμε κίνδυνο». Αν και θεωρεί πολύ δύσκολο να προβλέψει πότε θα υπάρξει επιστροφή σε κάποιο είδος κανονικότητας, δηλώνει ότι «έχουμε τον φιλόδοξο στόχο να τερματίσουμε την πιο οξεία φάση της πανδημίας μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτό, είναι σημαντικό όλες οι χώρες να συνεργαστούν, ιδίως αποφεύγοντας τον εθνικισμό εμβολίων» προειδοποιεί.
Εχοντας την εμπειρία αντιμετώπισης της σφοδρής χρηματοπιστωτικής κρίσης κατά τη διάρκεια της θητείας του στο τιμόνι της Κομισιόν, του θέτουμε το ερώτημα ποιους θεωρεί ως κρίσιμους παράγοντες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κορωνο-κρίσης. «Αυτή η κρίση έχει μια εντελώς διαφορετική αιτία από την προηγούμενη, που ήταν χρηματοοικονομική κρίση και κρίση κρατικού χρέους. Αυτή τη φορά, αν και υπάρχουν και σοβαρές οικονομικές και χρηματοοικονομικές συνέπειες, η αιτία της είναι η εξάπλωση της COVID-19 και μπορεί να επιλυθεί μόνο όταν ελεγχθεί η πανδημία. Αλλά και οι δύο κρίσεις είναι πολύ παρόμοιες ως προς την ανάγκη ισχυρής διεθνούς συνεργασίας για την εξεύρεση λύσης» απαντά. Πιο συγκεκριμένα, για τις προκλήσεις του COVAX κάνει λόγο για την «απαιτούμενη κλίμακα παράδοσης» καθώς μέσω του μηχανισμού θα γίνει προσπάθεια γρήγορης προσέγγισης ενός σημαντικού πληθυσμιακού ποσοστού. «Εκτός από τον εφοδιασμό, υπάρχουν και άλλες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν. Αυτές περιλαμβάνουν την υποδομή, για παράδειγμα, το εάν μια χώρα είναι εξοπλισμένη για την αποθήκευση των εμβολίων» επεξηγεί, αναφερόμενος στις ανάγκες αποθήκευσης του ενός από τα εμβόλια στους -60 έως -80 βαθμούς Κελσίου. «Πρέπει επίσης να λάβουμε υπόψη και άλλες πτυχές της ετοιμότητας των χωρών σε όλο το σύστημα υγείας, καθώς και τους εθνικούς κανονισμούς εγκρίσεων, που σε πολλές χώρες έχουν προβάδισμα έναντι του ΠΟΥ. Ενα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν τους πρώτους μήνες του 2021 είναι ο τρόπος βελτιστοποίησης των δόσεων που θα λάβει κάθε χώρα» επισημαίνει.
Ποιο είναι το πιο σημαντικό μάθημα από την πανδημία; «Οτι κανείς δεν είναι ασφαλής έως ότου όλοι είναι ασφαλείς. Χωρίς τον COVAX, δεν υπάρχει άλλος μηχανισμός ικανός να διασφαλίσει ότι όλες οι χώρες θα έχουν πρόσβαση στις δόσεις ενός ασφαλούς και αποτελεσματικού εμβολίου COVID-19. Πρέπει να αποφύγουμε την επανάληψη του Η1Ν1 που είδε μερικές πλούσιες χώρες να δεσμεύουν την παγκόσμια παραγωγή, αφήνοντας τη συντριπτική πλειονότητα χωρίς πρόσβαση». Ο κ. Μπαρόζο θεωρεί άκρως απαραίτητη την παγκόσμια ισότιμη πρόσβαση στα εμβόλια, ιδίως την προστασία των εργαζομένων στην υγεία και όσων διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, όπου κι αν βρίσκονται και ανεξάρτητα από το επίπεδο εισοδήματός τους, κάτι που θεωρεί μονόδρομο για να μετριαστούν οι επιπτώσεις στη δημόσια υγεία και στην οικονομία ανά τον κόσμο. «Με την ισχυρή δέσμευση των εταιρειών παραγωγής εμβολίων και το σωστό επίπεδο υποστήριξης από τις κυβερνήσεις-δωρητές, μπορούμε να διασφαλίσουμε την παγκόσμια πρόσβαση σε δόσεις εγκαίρως για όλες τις χώρες, όχι μόνο εκείνες που είναι σε θέση να πληρώσουν για την απόκτησή τους, και τελικά να θέσου» με τέλος στην πανδημία» τονίζει.
