Προχωρώντας προς το τέλος του 2024, διαμορφώνεται ένα νέο πολιτικό σκηνικό, με μία σε κάθε περίπτωση σταθερά: Την απόλυτη κυριαρχία του Κ. Μητσοτάκη, την κυριαρχία της ΝΔ, παρά τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετώπισε κατά τη διάρκεια του έτους. Ας σημειωθεί ότι από το 2016 μέχρι και σήμερα, για οκτώ ολόκληρα χρόνια και για έξι χρόνια στην κυβερνητική εξουσία, η ΝΔ προηγείται και μάλιστα με μεγάλες διαφορές –11,6% στη συγκεκριμένη έρευνα– σε όλες τις δημοσκοπήσεις και ο Κ. Μητσοτάκης στην καταλληλότητα για πρωθυπουργός υπερέχει ισοπεδωτικά του δεύτερου.
Η κυβέρνηση έχει βασικό αντίπαλο τα προβλήματα της καθημερινότητας και κυρίως την ακρίβεια και η μάχη μ’ αυτό θα κρίνει πολλά. Οι πολίτες φαίνεται πλειοψηφικά να περιμένουν πρωτοβουλίες που θα δώσουν αποτελεσματικές και δίκαιες λύσεις για τη ζωή τους και το κόμμα που πείθει ότι μπορεί είναι η ΝΔ. Γι’ αυτό και το μήνυμα των Ευρωεκλογών, όπως και η στάση αναμονής πολιτών για να πάρουν οριστικές αποφάσεις, με μεγάλο αριθμό των αναποφάσιστων να προέρχεται από τη ΝΔ. Γι’ αυτό και οι απώλειες σε σχέση με τις Βουλευτικές Εκλογές του 2023 τόσο προς τα δεξιά, όσο και από τον χώρο του Κέντρου. Αρα, «πρέπει να ιδρώσει τη φανέλα» και να ανεβάσει στροφές για να ξεμπλοκάρει από τα επίπεδα των Ευρωεκλογών και να ανεβάσει τα ποσοστά της. Εχει σαφή περιθώρια, αλλά αντιμετωπίζει και κινδύνους.
Το 2024 αναδεικνύει κερδισμένο το ΠΑΣΟΚ, αφού έχει αυξήσει τις δημοκοπικές επιδόσεις του και φαίνεται να έχει κλειδώσει τη δεύτερη θέση, αξιοποιώντας την πλήρη κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ. Φαίνεται έτσι να δημιουργείται το πρόπλασμα ενός καχεκτικού δικομματισμού που το άθροισμα των ποσοστών των δύο πρώτων βρίσκεται εκεί που στο 50%.
Πολλά ασφαλώς θα κριθούν στους πρώτους μήνες του 2025, τόσο από τα αντανακλαστικά της κυβέρνησης, αλλά και τη δυνατότητα που θα δείξει το ΠΑΣΟΚ να σταθεροποιηθεί στα ποσοστά που έχει τώρα ή και να τα ανεβάσει. Δεν είναι ούτε εύκολο ούτε νομοτελειακό. Θα εξαρτηθεί από το αν η αντιπολιτευτική του τακτική είναι δημιουργική και αν συνολικά αναδεικνύει μια εναλλακτική πρόταση που πείθει, μη παρασυρόμενο από λαϊκισμό και εύκολο λόγο.
Κατά τα άλλα, το restart του πολυτραυματία ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να σκαλώνει. Οι λόγοι βρίσκονται στο dna του, γι’ αυτό άλλωστε και η αδυναμία του να αλλάξει μετά την κατάρρευσή του το 2023 επί Α. Τσίπρα, οι περιπέτειες που έζησε, η προβληματική δημοκρατικότητά του στις πρόσφατες διαδικασίες του, οι διασπάσεις. Γι’ αυτό αδυνατεί να ανέβει, ενώ και η Νέα Αριστερά χάνει δυνάμεις. Δημιουργείται ένα σκηνικό επομένως όπου, πέραν των δύο πρώτων, εμφανίζεται μια σημαντική πολυδιάσπαση τόσο στον χώρο της Αριστεράς, όσο και της πέραν της ΝΔ Δεξιάς μέχρι την Ακροδεξιά, νέοι παίκτες που μένει να δούμε την πορεία τους, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται εννέα κόμματα που μπορούν να μπουν στη Βουλή.
Πώς θα διαμορφωθούν οι νέοι πολιτικοί συσχετισμοί το 2025; Θα το δούμε. Θα εξαρτηθεί από την αντιμετώπιση των προβλημάτων από την κυβέρνηση, από την πορεία του ΠΑΣΟΚ, τα αντανακλαστικά των μικρότερων κομμάτων και την αντοχή τους, αφού οι επόμενες εκλογές θα γίνουν σε δύο, δυόμισι χρόνια. Σε κάθε περίπτωση θα διαδραματίσουν ρόλο και θα καθορίσουν καταστάσεις το πού θα καταλήξουν οι πολίτες που σήμερα εμφανίζονται στην γκρίζα ζώνη, στοιχείο που προσδίδει χαρακτηριστικά μεγάλης ρευστότητας. Το ίδιο όμως θα καθορίσουν και οι διεθνείς εξελίξεις τόσο με τα προβλήματα αστάθειας στην Ευρώπη, όσο και με την αύξηση των εστιών έντασης στην περιοχή μας, που επιδρούν στην περιρρέουσα ατμόσφαιρα και στα μυαλά των ανθρώπων.
Το 2025 θα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά...
Ανάλυση Ζαχαρία Ζούπη, διευθυντή ερευνών της OPINION POLL
Βρισκόμαστε σε μια συγκυρία που φαίνεται πως η σταθερότητα και η συναίνεση αποτελούν προϋποθέσεις στη συνείδηση των πολιτών για να είναι δυνατή η ανθεκτικότητα της χώρας και η αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων της κοινωνίας. Το στοιχείο αυτό αποκτά ιδιαίτερη αξία σε συνθήκες αβεβαιότητας και αστάθειας διεθνώς. Από τη μια, φαίνεται να υπάρχει κόπωση του κοινωνικού σώματος από τον εύκολο λόγο, την ισοπέδωση, τον λαϊκισμό που χαρακτηρίζουν συχνά την πολιτική αντιπαράθεση στη χώρα. Η κοινωνία απαιτεί λύσεις στα καυτά προβλήματα που την ταλανίζουν με κυρίαρχο αυτό της ακρίβειας, προτάσεις, συγκεκριμένες πολιτικές και, βέβαια, ηρεμία συνολικά.
Δεν είναι τυχαίο ότι, παρά τα όσα λέγονται από δυνάμεις πέραν της ΝΔ αλλά και από τμήματα της Αριστεράς, η μεγάλη πλειοψηφία τάσσεται υπέρ της συνέχισης του διαλόγου με την Τουρκία. Πρόκειται για ένα μήνυμα κυρίαρχο προς τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης για τακτικές που ακολουθούνται και βεβαίως και προς την κυβέρνηση για να προχωρήσει πιο γρήγορα, πιο αποτελεσματικά, πιο δίκαια. Ας μην ξεχνάμε ότι τα όσα έζησε η ελληνική κοινωνία την προηγούμενη δεκαετία, με χαρακτηριστικά την τοξικότητα και τον λαϊκισμό, λειτουργούν σαν εμβόλια απέναντι στην επανάληψη ίδιων τακτικών. Ωστόσο, τα εμβόλια δεν κρατάνε για πάντα. Ταυτόχρονα διαφαίνεται μια ανησυχία για το μέλλον, με τη μεσαία τάξη να αισθάνεται ότι έχει επιδεινωθεί η κατάστασή της, στοιχείο που επηρεάζει τη στάση τμημάτων του Κέντρου.
Σ’ αυτές τις συνθήκες, η ΝΔ κυριαρχεί με διψήφια διαφορά από το δεύτερο ΠΑΣΟΚ στην πρόθεση ψήφου, ο Κ. Μητσοτάκης παρουσιάζει τετραπλάσιο ποσοστό στην καταλληλότητα για πρωθυπουργός από τον δεύτερο Ν. Ανδρουλάκη και η ΝΔ προηγείται με πολύ μεγάλες διαφορές ως κόμμα που εκπέμπει περισσότερη αξιοπιστία, ότι διαθέτει πιο ικανό αρχηγό και είναι το κόμμα με το οποίο μεγαλύτερο τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι είναι πιο κοντά ως προς τις ιδέες. Στον νευραλγικό χώρο του Κέντρου προηγείται καταλυτικά σε όλους αυτούς τους δείκτες, με το ΠΑΣΟΚ να είναι το κόμμα που δηλώνεται από μεγαλύτερο τμήμα της ότι είναι πιο κοντά στις ιδές του.
«Γκρίζες»... ερωτήσεις
Μέσα στο 2025 θα κριθούν πολλά όσον αφορά τους πολιτικούς συσχετισμούς, με δεδομένο στοιχείο αυτό της ρευστότητας. Η γκρίζα ζώνη και ο κανένας που εμφανίζονται λίγο πάνω, λίγο κάτω από το 20% μοιάζουν με το «μαύρο κουτί» που θα κρίνει πολλά. Θα καταφέρει η ΝΔ να μεταφράσει τη σαφή υπεροχή της σε ανέβασμα των ποσοστών της; Το ΠΑΣΟΚ θα σταθεροποιηθεί σ’ αυτά τα ανεβασμένα ποσοστά, θα μπορέσει να αυξήσει την αξιοπιστία του και την εικόνα κυβερνησιμότητάς του; Θα συνεχίσει να υπάρχει αυτός ο τεράστιος κατακερματισμός δυνάμεων και στον χώρο της πέραν της ΝΔ Δεξιάς, αλλά και της Αριστεράς; Θα αντέξουν οι εννέα, δέκα πολιτικές δυνάμεις που σήμερα εμφανίζονται ότι μπορούν να μπουν στη Βουλή;
Τα ερωτήματα είναι πολλά και τις απαντήσεις θα τις δούμε σε μεγάλο βαθμό το 2025, μην ξεχνώντας ότι απέχουμε πολύ χρόνο από τις επόμενες εκλογές και ο δρόμος μέχρι αυτές μοιάζει με μαραθώνιο. Ολα θα κριθούν στην πραγματική βελτίωση της καθημερινότητας του πολίτη και στην εμπιστοσύνη όσον αφορά το ποια πολιτική δύναμη μπορεί να κρατάει το τιμόνι. Και, βέβαια, μην ξεχνάμε αλυσίδα γεγονότων διεθνώς που θα προκύψουν και θα επηρεάσουν το κλίμα στην κοινωνία.
