Tην ανησυχία που ένιωθε ο ίδιος αλλά και ο πρόεδρος Τραμπ όταν ανέβαινε επικίνδυνα η ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία αναφέρει σε συνέντευξη στην «Καθημερινή της Κυριακής» ο τέως υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ένας από τους σταρ του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος αλλά και πιθανός διεκδικητής του προεδρικού χρίσματος για τις εκλογές του 2024.
Στη συνέντευξή του στην «Καθημερινή» και τον Αλέξη Παπαχελά θυμάται την ανησυχία που ένιωσαν ο ίδιος και ο πρόεδρος Τραμπ όταν ανέβαινε επικίνδυνα η ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία. Εξηγεί γιατί έστειλε τη δική του επιστολή προς τον Ελληνα πρωθυπουργό, στην οποία αναφερόταν στην εγγύηση της σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο. «Ελπίζω να κατανοούν ότι η συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο έχει μεγάλη σημασία», υπογραμμίζει ο κ. Πομπέο αναφερόμενος στη συμπεριφορά της Αγκυρας. Εκφράζει τη χαρά του για την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης της ελληνοαμερικανικής αμυντικής συμφωνίας, η οποία είχε ξεκινήσει επί των ημερών του. Μιλάει ακόμη για το πώς αντιμετώπισε η κυβέρνηση Τραμπ την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κ. Πομπέο είναι καυστικός σε σχέση με τον πρόεδρο Ερντογάν και τονίζει ότι οι Τούρκοι θα καταλάβουν ότι είναι πολύ καλύτερο για τους ίδιους να παραμείνουν κοντά στη Δύση.
– Πόσο σημαντική είναι η επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στις Ηνωμένες Πολιτείες;
– Αυτό που είναι σημαντικό για τους χριστιανούς και ορθοδόξους εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες, και νομίζω για τους ανθρώπους κάθε πίστης, είναι ότι εκφράζει μια βαθιά, θεμελιώδη αντίληψη της θρησκευτικής ελευθερίας και της δέσμευσης στον Κύριο. Και αυτό συνάδει βαθύτατα με το ποιοι είμαστε και εμείς ως Αμερικανοί. Γι’ αυτό, το να έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν αυτόν τον εκπληκτικό άνθρωπο, την Αυτού Παναγιότητα τον Πατριάρχη Βαρθολομαίο, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο. Και είχε την ευκαιρία να ταξιδέψει σε μέρη εκτός της Ανατολικής Ακτής, όπως η Δυτική Βιρτζίνια και η ενδοχώρα της Αμερικής. Νομίζω ότι είναι μια πραγματική ευλογία για τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να έχουν την ευκαιρία να βρεθούν και να προσευχηθούν μαζί του.
– Υπάρχει και μια γεωπολιτική διάσταση σε αυτό; Θέλω να πω συναντήθηκε με τον πρόεδρο, είστε ο κεντρικός ομιλητής σε εκδήλωση γι’ αυτόν.
– Ναι, ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ιδίως με τον κ.κ. Βαρθολομαίο επικεφαλής, παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ασφάλεια και την ελευθερία σε όλο τον κόσμο. Και συμβολίζει το μεγαλείο των κυρίαρχων εθνών σε όλο τον κόσμο, σε αυτή την έννοια της αντιμετώπισης κάθε ανθρώπινου όντος με την αξιοπρέπεια που του αξίζει, επειδή έχει δημιουργηθεί κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού. Και έτσι υπάρχει και μια διεθνής συνιστώσα σε αυτό, επειδή η ίδια η Εκκλησία είναι μία και αποτελείται από φορείς από όλο τον κόσμο. Υπήρξαν κάποιοι που προσπάθησαν να χρησιμοποιήσουν την Εκκλησία για πολιτικούς σκοπούς. Αυτό δεν είναι ωφέλιμο. Η Εκκλησία πρέπει να παίζει σημαντικό ρόλο για τον καθέναν και οφείλουμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να διασφαλίσουμε ότι δεν θα επιτρέψουμε σε κακόβουλους παράγοντες να χρησιμοποιήσουν την Εκκλησία για τους δικούς τους πολιτικούς, κυριαρχικούς σκοπούς.
– Θέλω να σας ρωτήσω για τις σχέσεις ΗΠΑ – Ελλάδας. Εσείς ξεκινήσατε τη διαπραγμάτευση της αμυντικής συμφωνίας, η οποία ολοκληρώθηκε υπό την παρούσα κυβέρνηση. Αναρωτιέμαι πώς αισθάνεστε γι’ αυτό. Και είστε επίσης ο πρώτος υπουργός Εξωτερικών που συνέταξε επιστολή προς τον πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη, αναφερόμενος στην ασφάλεια της Ελλάδας.
– Είναι πολύ σημαντικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είμαι ενθουσιασμένος για τη σύναψη συμφωνίας αμυντικής συνεργασίας. Πρόκειται για μια πραγματικά καλή εξέλιξη. Εμείς κάναμε πολλά βήματα προόδου, εκείνοι πέρασαν τη γραμμή του τερματισμού.
Οπότε είναι καλό για όλους, για τον πρωθυπουργό και για την κυβέρνηση Μπάιντεν επίσης. Συνέταξα την επιστολή επειδή είναι απολύτως σαφές ότι οι Ελληνες προσπαθούν να συμμορφωθούν με το διεθνές δίκαιο και τις κανονιστικές πρακτικές του σχετικά με το πώς αλληλεπιδρούν τα έθνη. Και έχουμε ένα έθνος, την Τουρκία, το οποίο υπήρξε προκλητικό με τρόπους που δεν βοηθούν τον τουρκικό λαό, την τουρκική ηγεσία, το ΝΑΤΟ και σίγουρα την οικοδόμηση ενός σημαντικού, ισχυρού ερείσματος στην Ανατολική Μεσόγειο. Ηθελα να ξεκαθαρίσω ότι υποστηρίζουμε τα έθνη που αναγνωρίζουν το διεθνές δίκαιο και τις συμπεριφορές που συνάδουν με αυτό. Και η Ελλάδα είναι ένα από αυτά, γι’ αυτό και η επιστολή.
– Είστε επίσης ο πρώτος υπουργός Εξωτερικών που επισκέπτεται την Ελλάδα χωρίς να επισκεφθεί και την Τουρκία, αφήνοντας την πολιτική των ίσων αποστάσεων. Υπήρχαν αντιρρήσεις από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ;
– Υπάρχουν πολλές διαφορετικές απόψεις μέσα στο υπουργείο Εξωτερικών. Είμαι βέβαιος πως δεν πίστευαν όλοι ότι αυτή θα ήταν η καλύτερη απόφαση, αλλά νομίζω ότι οι περισσότεροι την κατανόησαν. Εχω ταξιδέψει στην Τουρκία πολλές φορές, και ως υπουργός Εξωτερικών. Θέλουμε να είμαστε καλοί εταίροι και φίλοι. Επιθυμούμε να είναι αμέριστοι υποστηρικτές της αποστολής του ΝΑΤΟ. Προσπαθήσαμε να τους πείσουμε ότι ήταν κακή ιδέα να αγοράσουν ένα ρωσικό αμυντικό σύστημα S-400 υψηλής τεχνολογίας, αλλά δεν μπορέσαμε να τους πείσουμε να μην πάρουν αυτό το οπλικό σύστημα. Αυτό συνιστά λάθος για το ΝΑΤΟ, αποτελεί θέμα για τις Ηνωμένες Πολιτείες, για κάθε χώρα του ΝΑΤΟ, καθώς και για την ασφάλεια από την απειλή που αντιμετωπίζουμε σήμερα από τη Ρωσία αλλά και από την Κίνα. Οπότε δουλέψαμε ώστε κάθε χώρα να προσπαθήσει να οικοδομήσει ένα καλύτερο πλαίσιο σχέσεων. Αυτό το συγκεκριμένο ταξίδι είχε λοιπόν νόημα για μένα. Να πάω στην Ελλάδα για να κάνω αυτή τη συζήτηση. Είχα πολλές συνομιλίες για την ενεργειακή πολιτική στην Ανατολική Μεσόγειο και την ενεργειακή δεξαμενή της Μεσογείου. Πραγματικά σημαντικές συνομιλίες για το πώς θα οικοδομήσουμε την ασφάλεια και την ευημερία στην Ανατολική Μεσόγειο. Θέλουμε πολύ να συμμετάσχει η Τουρκία σε αυτό. Ελπίζω ότι θα συνεχίσουν να κατανοούν πως η συμμόρφωση με το διεθνές δίκαιο έχει μεγάλη σημασία.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης παίζει σημαντικό ρόλο στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται την ελευθερία σε όλο τον κόσμο.
Συνέταξα την επιστολή (προς τον κ. Μητσοτάκη) επειδή είναι απολύτως σαφές ότι οι Ελληνες προσπαθούν να συμμορφωθούν με το διεθνές δίκαιο, ενώ η Τουρκία υπήρξε προκλητική.
– Πιστεύετε ότι η Τουρκία θα είναι διαφορετική αν φύγει ο Ερντογάν;
– Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που θα αποφασίσει ο τουρκικός λαός, σε τελική ανάλυση. Πιστεύω ότι οι Τούρκοι καταλαβαίνουν πως είναι καλύτερο γι’ αυτούς να ανήκουν στη Δύση. Οτι η ζωή τους θα είναι καλύτερη, ότι οι οικογένειές τους θα είναι σε καλύτερη μοίρα, υποστηρίζοντας τη θρησκευτική ελευθερία στο εσωτερικό της χώρας, με τον τρόπο που το κάνει ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Αυτά είναι θετικά πράγματα για τον τουρκικό λαό και νομίζω ότι το γνωρίζουν αυτό. Και έτσι είμαι αισιόδοξος και προσεύχομαι η Τουρκία να συνεχίσει αυτή τη μακρά πορεία προς τη Δύση.
– Υπάρχει κάποια στιγμή που σας έχει μείνει στο μυαλό, κατά τη διάρκεια της θητείας σας, που να αφορά την Ελλάδα ή την Τουρκία;
– Ενα από τα πράγματα για τα οποία είμαι ιδιαίτερα υπερήφανος είναι η δουλειά που είχαμε αρχίσει να κάνουμε στον τομέα της ενέργειας. Αρχίσαμε να καταστρώνουμε στρατηγικές για το πώς μπορούμε να παρέχουμε άφθονη και οικονομικά προσιτή καθαρή ενέργεια όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και ευρύτερα, όπως με συνδέσεις με την Αίγυπτο ενδεχομένως, με τη Νότια Ευρώπη. Αυτές είναι σημαντικές διασυνδέσεις. Ενας υπουργός Εξωτερικών θεωρείται ότι ασκεί διπλωματία, όμως αν μπορούμε να βελτιώσουμε τα οικονομικά, να συνδέσουμε τα έθνη έτσι ώστε να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και πλούτο για τους ανθρώπους τους, αυτό κάνει τη διπλωματία πολύ πιο εύκολη.
– Και υποθέτω, επίσης, η στρατηγική σχέση μεταξύ του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Αιγύπτου.
– Ναι, είναι σημαντικά. Και υπέροχα. Η σπουδαία ηγεσία της Ελλάδας έχει οικοδομήσει αυτή τη σχέση. Είμαι βέβαιος ότι ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης θα συνεχίσει να το κάνει αυτό και με τη νέα ηγεσία στο Ισραήλ. Πρόκειται για ένα σημαντικό σύνολο συναντίληψης και είμαι κι εγώ αισιόδοξος γι’ αυτό. Είδα τον υπουργό Εξωτερικών κ. Δένδια να ταξιδεύει και στις χώρες του Κόλπου, να μιλάει με τα αραβικά έθνη και να προσπαθεί να οικοδομήσει σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και άλλων αραβικών κρατών. Τους επικροτώ γι’ αυτήν τους την προσπάθεια.
