«Η ενέργεια είναι μέσα μας» έλεγε ο Takis (Παναγιώτης Βασιλάκης, 1925-2019) μέχρι το τέλος της μακρόχρονης καλλιτεχνικής του διαδρομής.
Ο γλύπτης που εξερεύνησε την δυναμική ενέργεια, την αιολική, την ηλεκτρομαγνητική ενέργεια του σύμπαντος για να δώσει κάθε μορφής κίνηση, ήχο, ακόμα και τον «ήχο του σύμπαντος» και φως στα αέρινα σιδερένια γλυπτά του, ήδη από την δεκαετία του ’60 και καθιερώθηκε στην διεθνή πρωτοπορία. Αυτές τις μέρες η υπαίθρια έκθεση Takis: Κόσμος σε Κίνηση, με 46 εμβληματικά έργα του στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος είναι αφορμή για μια επίσκεψη απολαυστική για όσους γνωρίζουν και αποκαλυπτική για όσους δεν γνωρίζουν το έργο του. Στο κανάλι του ΚΠΙΣΝ, στον μεσογειακό κήπο, τον Θόλο, ορθώνονται σαν τοτεμικές φιγούρες που συνομιλούν με το σύμπαν και τις κοσμικές δυνάμεις τα Αιολικά , τα Φωτοβολταϊκά Σινιάλα, τα Μαγνητικά Λουλούδια, η Βίδα του Αρχιμήδη, Σφαίρες, τα Ηλεκτρικά Βαρέλια. Η μεγάλη έκθεση στο ΚΠΙΣΝ είναι μια σύγχρονη προσέγγιση στο σύμπαν του Takis από την δεκαετία του ’50 έως και το 2012, με κύριο άξονα έννοιες όπως η «βιώσιμη ανάπτυξη», η «οικολογία» και η «πράσινη ενέργεια».
Πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Ίδρυμα Takis – Κέντρο Ερευνών για την Τέχνη και τις Επιστήμες (ΚΕΤΕ).
Στον Θόλο ή αλλιώς μουσικό δωμάτιο όπως άρεσε να αποκαλεί ο Τakis το δωμάτιο που είχε αφιερώσει σπίτι του για τα μουσικά του έργα ακούγοντας όλες αυτές τις συνθέσεις με τον «ακατέργαστο » (raw) όπως έλεγε ήχο, δεσπόζει το περίφημο γκονγκ. Έργο διαδραστικό, όπου ο χρήστης ενεργοποιώντας το έμβολο και ανάλογα με την ψυχική του διάθεση και την ενέργεια που ασκεί, δημιουργεί την δόνηση που παράγει και τον αντίστοιχο ήχο, παρόμοιο με τους ήχους στα βουδιστικά μοναστήρια. Στον ίδιο χώρο τα λευκά μουσικά ταμπλό χρησιμοποιούν τον ηλεκτρισμό που έχει ενσωματώσει ο γλύπτης στο έργο άλλοτε έλκοντας τη σιδερένια πρόκα που αιωρείται μπροστά από μια κουρδισμένη χορδή κι άλλοτε απωθώντας την, δημιουργώντας αυτό που εκείνος ονόμαζε «ήχο του σύμπαντος» και τον ανακάλυψε το 1966.
Ο Takis στην αρχή της καριέρας του πειραματίστηκε με πολλά είδη γλυπτικής σε γύψο, και εμπνεύστηκε από τους αρχαίους πολιτισμούς, ελληνικό και αιγυπτιακό αλλά και την μοντέρνα γλυπτική, ιδίως από την γλυπτική του Τζακομέτι. Στο Παρίσι όπου εγκαταστάθηκε το 1954, δημιούργησε τα πρώτα του σινιάλα, μεταλλικές βέργες που πάλλονται και φέρουν στην κορυφή τους ετερόκλητα στοιχεία που βρίσκει τυχαία στο περιβάλλον, από μηχανές πλοίων, εγκαταλειμμένα τρένα, γρανάζια, ιμάντες, άξονες και τα συνθέτει σ’ αυτά τα εμβληματικά έργα .
Το 1957-58 πραγματοποίησε μια σειρά χάπενινγκ με σινιάλα και πυροτεχνήματα στους δρόμους του Παρισιού, street art γλυπτική θα λέγαμε σήμερα, ενώ από παρατηρήσεις του στις κεραίες των σιδηροδρομικών σταθμών και στα ραντάρ των αεροδρομίων επιχείρησε από το 1958 να θέσει σε κίνηση τα σινιάλα με τη χρήση του μαγνητισμού. Αυτοδίδακτος και φιλομαθής, ουμανιστής -«θα ήθελα να δω όλες τις ατομικές βόμβες της γης να μετατρέπονται σε τέχνη», όπως έχει πει το 1960 στο Μαγνητικό Μανιφέστο του, οραματίστηκε να δημιουργήσει μια μεγάλη ποσότητα από πρακτικές κατασκευές, με χαμηλό κόστος παραγωγής και μεγάλη διάρκεια ζωής, που θα έδιναν μια πρώτη λύση σε προβλήματα ηλεκτρικής ενέργειας και πόσιμου νερού σε μαστιζόμενα από φτώχεια χωριά της Ινδίας.
Αυτές οι κατασκευές, τα Ηλεκτρικά Βαρέλια όπου επαναχρησιμοποιεί άδεια βαρέλια πετρελαίου, τα οποία συνδέει με συλλέκτες του ηλιακού φωτός και συσσωρεύουν την ενέργεια σε μια μπαταρία- παρουσιάζονται πρώτη φορά στην Ελλάδα στην έκθεση στο ΚΠΙΣΝ. Γι’ αυτή την κατασκευή το Ίδρυμα Τakis έχει βραβευτεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στο πλαίσιο της έκθεσης και της πάγιας πρόθεσης του ΚΠΙΣΝ να ενισχύει την πρόσβαση στον πολιτισμό, θα πραγματοποιηθούν εκπαιδευτικά και σχολικά προγράμματα, εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, αλλά και happenings, όπως συναντήσεις solar yoga (ηλιακής γιόγκα), μιας μορφής γιόγκα που αποτελεί επινόηση του Takis και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό.
