Δεν πεθαίνουν μόνο περισσότεροι άνθρωποι λόγω της πανδημίας Covid-19 αλλά, επίσης, εξαιτίας της γεννιούνται πολύ λιγότεροι σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με νεότερα δημογραφικά στοιχεία.
Στη Γαλλία, το Εθνικό Ινστιτούτο Δημογραφικών Μελετών (INED) παρουσίασε προκαταρκτικά στοιχεία για τις γεννήσεις παιδιών τον Ιανουάριο 2021 -εννέα μήνες μετά το πρώτο «lockdown» στη χώρα- που δείχνουν ότι γεννήθηκαν 53.900 παιδιά, κατά 13% λιγότερα σε σχέση με τον Ιανουάριο του 2020. Η χώρα, που έχει παραδοσιακά έναν από τους υψηλότερους δείκτες γεννητικότητας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εμφάνισε τη μεγαλύτερη μείωση γεννήσεων από τη δεκαετία του 1970.
Οι γεννήσεις στη Γαλλία είχαν εμφανίσει μείωση 7% και τον Δεκέμβριο του 2020, σε σχέση με πριν από ένα έτος, με αποτέλεσμα οι συνολικές γεννήσεις του περυσινού έτους (735.000) να είναι οι λιγότερες από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
«Υπάρχουν πολλές φαντασιώσεις ότι όταν, λόγω πανδημίας, τα ζευγάρια βρίσκονται περισσότερο στο σπίτι θα κάνουν περισσότερα παιδιά. Στην πραγματικότητα, μερικοί το θεωρούν πολύ δύσκολο να είναι μαζί όλη την ώρα», δήλωσε η Αν Σολάζ του INED στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς».
Μειώσεις γεννήσεων δείχνουν τα προκαταρκτικά δημογραφικά στοιχεία, επίσης, στην Ισπανία και την Ιταλία, δύο χώρες με γηράσκοντες πληθυσμούς που επλήγησαν ιδιαίτερα από τον κορωνοϊό. Αλλά και στη Βρετανία και τις ΗΠΑ διαφαίνονται αντίστοιχες πτωτικές τάσεις.
Η κατάρρευση των γεννήσεων στις ανεπτυγμένες χώρες μετά από μία μεγάλη οικονομική κρίση (π.χ. μετά το «κραχ» του 1929 ή μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973) ή μετά από μία πανδημία, όπως τώρα, δεν είναι κάτι που εκπλήσσει τους δημογράφους. Αρκετοί υποψήφιοι γονείς είναι πιο αγχωμένοι για την ασφάλεια της εργασίας τους, για τη γενικότερη οικονομική κατάστασή τους και για τη δυνατότητά τους να μεγαλώσουν σωστά ένα νέο παιδί.
«Αυτό που διαφέρει αυτήν τη φορά είναι ότι η πτώση των γεννήσεων είναι πραγματικά μεγάλη. Είναι κάπως άνευ προηγουμένου, αλλά και η τωρινή κρίση είναι, επίσης, χωρίς προηγούμενο», ανέφερε ο διευθυντής Ερευνών του INED, Αρνό Ρενιέ-Λουαλιέ. Όπως σημείωσε, κατά τη διάρκεια του 2020 επικράτησε ένα κλίμα μεγάλου άγχους και φόβου, καθώς οι άνθρωποι ανησυχούσαν όχι μόνο για την οικονομική επιβίωσή τους, αλλά και για τον κίνδυνο να αρρωστήσουν τα παιδιά τους από τον κορονοϊό.
Η Ιταλία κατέγραψε 21,6% λιγότερες γεννήσεις τον Δεκέμβριο του 2020 έναντι του Δεκεμβρίου του 2019. Για όλο το 2020, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της χώρας (ISTAT), υπήρξαν περίπου 400.000 γεννήσεις, έναντι 420.000 το 2019, ενώ παράλληλα πέρυσι η Ιταλία είχε 647.000 θανάτους λόγω της πανδημίας, με συνέπεια η «ψαλίδα» ανάμεσα στους θανάτους και στις γεννήσεις να είναι η μεγαλύτερη από την εποχή της «ισπανικής» γρίπης το 1918.
Η ISTAT συνδέει τη μεγάλη μείωση των γεννήσεων με την κατάρρευση του αριθμού των γάμων, οι οποίοι μειώθηκαν πάνω από 50% κατά το πρώτο δεκάμηνο του 2020. Και η Γαλλία κατέγραψε λιγότερους γάμους πέρυσι, κατά 34% λιγότερους σε σχέση με το 2019.
Το Στατιστικό Ινστιτούτο της Ισπανίας εκτιμά ότι τον Δεκέμβριο του 2020 και τον Ιανουάριο του 2021 οι γεννήσεις «έπεσαν» γύρω στο 20% σε σχέση με τους αντίστοιχους μήνες πριν από έναν χρόνο. Οι 23.266 γεννήσεις του Δεκεμβρίου 2020 ήταν οι λιγότερες οποιουδήποτε μήνα από το 1941.
Από την άλλη πλευρά, σε μερικές χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά οι γεννήσεις δεν φαίνεται να επηρεάστηκαν τόσο ή και αυξήθηκαν. Η Σουηδία κατέγραψε μείωση 6,4% φέτος τον Ιανουάριο, σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία της χώρας. Όμως, η Φινλανδία και η Ολλανδία -εν μέσω πανδημίας- αντέστρεψαν τις επί χρόνια αρνητικές δημογραφικές τάσεις τους, εμφανίζοντας μικρές αυξήσεις γεννήσεων τον πρώτο μήνα του 2021. Πιθανώς αυτό να οφείλεται στο ότι οι σκανδιναβικές και άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες δεν επλήγησαν από τον κορονοϊό τόσο όσο ο ευρωπαϊκός Νότος.
Το ερώτημα -πλέον- για τους δημογράφους είναι κατά πόσο η πτώση των γεννήσεων θα διαρκέσει περισσότερο ή θα αποδειχθεί πολύ πρόσκαιρη. Η Ισπανίδα δημογράφος Τερέζα Κάστρο εκτίμησε ότι καθ’ όλο το 2021 οι γεννήσεις θα εμφανίσουν σημαντική μείωση, καθώς, όπως είπε, «δεν νομίζω ότι πρόκειται για παροδικό φαινόμενο. Οι αβεβαιότητες είναι μία από τις βασικές αιτίες που οι άνθρωποι δεν κάνουν παιδιά. Και οι άνθρωποι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σημαντικές αβεβαιότητες για την υγεία και ιδίως για την οικονομική κατάστασή τους».
Κάπως πιο αισιόδοξος, ο Γάλλος δημογράφος Ρενιέ-Λουαλιέ τόνισε ότι «όταν οι κρίσεις περνάνε, υπάρχει μία τάση η γεννητικότητα να επιστρέφει κοντά στο επίπεδο που βρισκόταν πριν την κρίση ή και πάνω από αυτό».
