Ο δρόμος για την επιβολή αμερικανικών κυρώσεων στην Τουρκία λόγω της προμήθειας των ρωσικών πυραυλικών συστημάτων S-400 άνοιξε, καθώς σχετικές ρυθμίσεις περιλήφθηκαν στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ, ο οποίος εγκρίθηκε με μεγάλη πλειοψηφία, την Παρασκευή, από τη Γερουσία των ΗΠΑ.
Στο στόχαστρο βρίσκεται η Διεύθυνση Αμυντικής Βιομηχανίας της τουρκικής Προεδρίας (SSB) και ο πρόεδρός της Ισμαήλ Ντεμίρ. Διευρύνεται έτσι ο κατάλογος με τους Τούρκους στους οποίους επιβάλλονται κυρώσεις, μια και οι Ευρωπαίοι τις έχουν ήδη επιβάλλει στον αντιπρόεδρο της Turkish Petroleum Μεχμέτ Φερούχ Ακαλίν και τον Αλί Κοσκούν Νάμογλου, υποδιευθυντή του τμήματος εξορύξεων της εταιρίας.
Σχετικά με τις ευρωπαϊκές κυρώσεις – όταν αυτές επιβληθούν – οι ηγέτες της ΕΕ έδωσαν εντολή σε ειδική επιτροπή στις Βρυξέλλες να διευρύνει μάλιστα τη λίστα των στόχων για κυρώσεις, πέραν των δύο διευθυντικών στελεχών της Turkish Petroleum. Οι Ευρωπαίοι εξετάζουν επίσης λίστα απαγόρευσης πώλησης όπλων στην Αγκυρα που αφορά αεροσκάφη, πυραύλους και υποβρύχια.
Στις ΗΠΑ, το νομοσχέδιο που εγκρίθηκε από την Γερουσία, είχε ήδη εγκριθεί και από τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Ο πρόεδρος Τραμπ απείλησε χθες το βράδυ με tweet ότι θα ασκήσει βέτο, καθώς θεωρεί ότι από αυτό βγαίνει κερδισμένη η Κίνα. Όμως εάν εγκριθεί και πάλι από το Κογκρέσο, δεν μπορεί να το εμποδίσει. Άλλωστε στις 20 Ιανουάριου αποχωρεί από τον Λευκό Οίκο.
Μέχρι στιγμής, οι κυρώσεις στοχεύουν τη Διεύθυνση Αμυντικής Βιομηχανίας της τουρκικής Προεδρίας (SSB) και προσωπικά τον πρόεδρό της Ισμαήλ Ντεμίρ. Ως η υπηρεσία που ελέγχει όλη την αμυντική βιομηχανία της χώρας η SSB είναι υπεύθυνη για περισσότερα από 600 προγράμματα που καλύπτουν ευρύ φάσμα – από την ανάπτυξη μηχανών αεροσκαφών έως την παραγωγή πυρομαχικών. Της έχει ανατεθεί να περιορίσει την αμυντική εξάρτηση της Τουρκίας από άλλες χώρες και να αυξήσει τις αμυντικές εξαγωγές της χώρας. Η υπηρεσία δημιουργήθηκε το 1985 και βρισκόταν υπό την ομπρέλα του υπουργείου Αμυνας, όμως το 2017 πέρασε στον έλεγχο του προέδρου Ερντογάν, με στόχο να εκσυγχρονίσει τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Οταν έγινε γνωστό πως εγκρίθηκαν κατ’ αρχήν οι κυρώσεις, ανώτατος τούρκος αξιωματούχος δήλωσε ότι η επιβολή τους «θα γυρίσει μπούμερανγκ» στις ΗΠΑ και θα βλάψει τις σχέσεις μεταξύ των δύο νατοϊκών χωρών. «Οι κυρώσεις δεν θα πετύχουν κανένα αποτέλεσμα και θα είναι αναπαραγωγικές. Δεν θα δεχθούμε ενέργειες που αποφασίζονται μονομερούς» είπε.
Ποια είναι τα επόμενα βήματα που ενέχει η διαδικασία; Το νομοσχέδιο τώρα χρειάζεται την έγκριση του προέδρου Τραμπ, ο οποίος με κάθε τρόπο, ακόμα και με αναρτήσεις του στο Twitter, είχε εκφράσει την αντίθεσή του σε κυρώσεις εις βάρος της Τουρκίας. Ωστόσο τώρα πια, ιδιαίτερα μετά την ήττα του στις εκλογές, δεν θα είναι τόσο εύκολο να ασκήσει βέτο. Αν θέλει να ασκήσει βέτο, οφείλει να πείσει το Κογκρέσο για ζητήματα εθνικής ασφάλειας, όπως το ότι δεν υπάρχει ρωσική εμπλοκή στη λειτουργία και στη συντήρηση των S-400. Εάν επιμείνει, το νομοσχέδιο θα επιστραφεί στο Κογκρέσο, όπου χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία και στα δύο νομοθετικά σώματα. Εάν τη λάβει, ο Τραμπ θα είναι υποχρεωμένος να υπογράψει το νομοσχέδιο, που επιβάλλει πέντε διαφορετικού είδους κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, όπως προβλέπονται στο πλαίσιο του Νόμου για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής μέσω Κυρώσεων.
Βάσει του νόμου αυτού, ο αμερικανός πρόεδρος πρέπει να επιλέξει τουλάχιστον 4 από 12 πιθανές κυρώσεις για τις χώρες που τον παραβιάζουν. Οι κυρώσεις αυτές είναι από μέτριες έως αυστηρές και μπορούν να τεθούν εναντίον ανθρώπων ή εταιρειών. Στον κατάλογο περιλαμβάνονται κυρώσεις για τράπεζες, για αμερικανικές εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών, για μεγάλα δάνεια.
της Νατάσας Μπαστέα
