Η ΕΥΠ υπό τον πρωθυπουργό
Ο μετασχηματισμός της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών από στρατιωτική υπηρεσία σε πολιτική έγινε από την κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου με τον νόμο 1645 το καλοκαίρι του 1986. Με το άρθρο 1 του νόμου καθορίστηκε η υπαγωγή της ΕΥΠ απευθείας στον εκάστοτε πρωθυπουργό. Τυπικά, οι διατάξεις του ν. 1645/1986 έμειναν σε ισχύ έως το 2008 οπότε και καταργήθηκαν από το άρθρο 22 του ν. 3649/2008 και η ΕΥΠ υπήχθη στο υπουργείο Εσωτερικών (που τότε ασκούσε και τα καθήκοντα της δημόσιας τάξης).
Η επιλογή της υπαγωγής της ΕΥΠ στον πρωθυπουργό κόστισε στον Ανδρέα Παπανδρέου την παραπομπή του στο Ειδικό Δικαστήριο για την υπόθεση των υποκλοπών που φέρεται να έκανε ο επί δεκαετίες στενός συνεργάτης του και διατελέσας διοικητής του ΟΤΕ Θεοφάνης Τόμπρας μαζί με τον τότε διοικητή της ΕΥΠ, Κώστα Τσίμα. Τελικώς, το 1992 η Βουλή αποφάσισε την αναστολή της δίωξης του Ανδρέα Παπανδρέου για την υπόθεση των υποκλοπών.
Με τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ, στις εκλογές του Ιανουαρίου του 2015, επιλέχθηκε ο Γιάννης Πανούσης για αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών με καθήκοντα Προστασίας του Πολίτη. Οπως μας πληροφορεί η «ΕφΣυν» (Από την εξωτερική πολιτική στην ΕΥΠ, 02.2.2015, efsyn.gr), ο Πανούσης πρότεινε τότε στον Τσίπρα να υπαχθεί εκ νέου η ΕΥΠ στον πρωθυπουργό. Ωστόσο, περίπου έξι μήνες μετά, τον Ιούνιο του 2015, η ΕΥΠ υπάγεται τελικώς στον Πανούση για λόγους «διοικητικής οργάνωσης». Σε πρόσφατο άρθρο του (Πράγματι χρειάζεται ένα αυτοτελές υπουργείο Δημόσιας Τάξης; – 12.5.2022, ieidiseis.gr), o Πανούσης επαναφέρει την πρότασή του για υπαγωγή της ΕΥΠ στον εκάστοτε πρωθυπουργό.
Συνεπώς, η επιλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη για την υπαγωγή της ΕΥΠ στον πρωθυπουργό δεν είναι «πρωτόγνωρη», όπως αφελώς επιχειρεί να την παρουσιάσει η αξιωματική αντιπολίτευση. Αποτελεί συνειδητή θεσμική επιλογή, στην οποία έχει σταθμιστεί και το ιστορικό βάρος της ευθύνης που φέρει η υπαγωγή αυτή.
Παρακολουθήσεις υπουργών
Οι παρακολουθήσεις του δημοσιογράφου Κουκάκη και του ευρωβουλευτή Ανδρουλάκη κατά το διάστημα που διεκδικούσε την αρχηγία του ΠΑΣΟΚ είναι προφανώς εξαιρετικά σοβαρές και χρήζουν διερεύνησης. Της διερεύνησης που δεν έτυχαν οι καταγγελίες τεσσάρων υπουργών του ΣΥΡΙΖΑ, ότι το διάστημα 2015-2019 γίνονταν εκτεταμένες τηλεφωνικές υποκλοπές. Ο Γιάνης Βαρουφάκης, υπουργός Οικονομικών, το αναφέρει στο βιβλίο του «Ανίκητοι Ηττημένοι». Η Νάντια Βαλαβάνη δήλωσε ότι την παρακολουθούν με βαλιτσάκια στον αέρα της εκπομπής «Κοινωνία Ωρα Mega» στις 21.7.2015. Ο Νίκος Κοτζιάς δήλωσε ότι «με αλλαγές που έχουν γίνει στο θεσμικό πλαίσιο» είναι δυνατή η παρακολούθηση «ακόμα και υπουργών» (19.4.2019). Ο Παναγιώτης Λαφαζάνης δήλωσε προσφάτως στην εφημερίδα «Παραπολιτικά» (30.7.2022) ότι επαρακολουθείτο κατά τη διάρκεια που ήταν υπουργός και μεταγενέστερα. Η ερώτηση έρχεται αβίαστα: Η αξιωματική αντιπολίτευση, που τώρα κόπτεται για τη διαλεύκανση των καταγγελιών υποκλοπής, γιατί έθαψε τις καταγγελίες των τέως υπουργών της;
Τα ρεκόρ παρακολουθήσεων του ΣΥΡΙΖΑ
Η υπόθεση παρακολούθησης του κινητού του Κουκάκη, ενός δημοσιογράφου του οικονομικού ρεπορτάζ, έφερε στο φως το ρεκόρ παρακολουθήσεων (νόμιμων και παράνομων) που διαπίστωσε η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών σε έκτακτη επιτόπια επιθεώρησή της το 2017 στην ΕΥΠ. Μάλιστα, ο ίδιος ο Κουκάκης, με δύο tweets στις 14.7.2019, στηλίτευε την κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα για «εκτόξευση τηλεφωνικών παρακολουθήσεων χωρίς επαρκή αιτιολογία» από «μια δήθεν αριστερή κυβέρνηση», γράφοντας σκωπτικά ότι η αγαπημένη ταινία του Αλέξη Τσίπρα και των συνεργατών του είναι «Οι ζωές των άλλων». Η βραβευμένη ταινία του Ντόνερσμαρκ περιγράφει τις αθρόες παρακολουθήσεις των κατοίκων του Ανατολικού Βερολίνου από τη Στάζι.
Διά πάσαν νόσον
Σε μια αλήστου μνήμης σκηνή των ταινιών του Θανάση Βέγγου «Πράκτωρ Θου Βου», ένας εκπαιδευτής της σχολής πρακτόρων ρωτά τον μεγάλο μας κωμικό εάν κάποιος άλλος στην οικογένειά του ήταν πράκτορας. Η απάντηση του Βέγγου είναι αφοπλιστική: «Α, βεβαίως. Κατάγομαι από οικογένεια πρακτόρων. Ο πατέρας μου ήταν ταξιδιωτικός πράκτορας, ο παππούς μου είχε πρακτορείο ΠΡΟ-ΠΟ και ένας θείος μου ήταν εισπράκτορας στα ΚΤΕΛ». Κατ’ αναλογίαν, αυτό ζούμε και σήμερα. Ανίκανοι να ασκήσουν σοβαρή και αποδοτική αντιπολίτευση, δράττονται από ένα υπαρκτό γεγονός (π.χ. η απόπειρα παγίδευσης του κινητού του Ανδρουλάκη) και στήνουν ψεκασμένες θεωρίες για παγκόσμιες συνωμοσίες που στήνει το πρωθυπουργικό γραφείο. Καλή προσπάθεια, αλλά ο Θου Βου βγάζει περισσότερο γέλιο.
Πράκτορας Σόνυα
Μέσα στα λοιπά θερινά μου αναγνώσματα συγκαταλέγεται και το τελευταίο βιβλίο του γνωστού συγγραφέα και δημοσιογράφου Ben Macintyre με τίτλο «Πράκτορας Σόνυα». Το βιβλίο περιγράφει γλαφυρά τη ζωή και τη δράση της Ούρσουλα Κουτσίνσκι, η οποία υπήρξε ερωμένη, μητέρα, νοικοκυρά, συνταγματάρχης του Κόκκινου Στρατού και διαβόητη κατάσκοπος. Επί δεκαετίες διηύθυνε ένα δίκτυο κομμουνιστών κατασκόπων που είχαν διεισδύσει στο ερευνητικό πρόγραμμα κατασκευής όπλων ατομικής ενέργειας της Βρετανίας και υπέκλεπταν πληροφορίες που θα επέτρεπαν στους Σοβιετικούς να κατασκευάσουν τα δικά τους πυρηνικά όπλα. Η Κουτσίνσκι δεν συνελήφθη, ούτε καταδόθηκε ποτέ κατά τη διάρκεια της πολυετούς δράσης της. Η ζωή της ήταν ταυτοχρόνως περιπετειώδης, συναρπαστική και φιλήσυχη ενώ γύρω της αποκαλύπτονταν, συλλαμβάνονταν και εκτελούνταν εχθροί, φίλοι, σύντροφοι και συνεργάτες της.
