H έκθεση της ΑΔΑΕ
Σε πολλά μέσα, αλλά και στα social media, δημοσιεύονται πίνακες που προέρχονται από την ετήσια έκθεση της Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ) και αφορούν τα στοιχεία των διατάξεων και των βουλευμάτων των αρμοδίων εισαγγελικών αρχών για την άρση του απορρήτου των επικοινωνιών φυσικών προσώπων. Μερικές παρατηρήσεις. Ο απόλυτος αριθμός που ενιαυσίως ανακοινώνεται από την ΑΔΑΕ αφορά το σύνολο των διατάξεων/βουλευμάτων που εκδίδονται και αφορούν άρσεις, παύση ή απόρριψη αιτημάτων άρσεων, παρατάσεις των ήδη σε εξέλιξη νόμιμων επισυνδέσεων κ.ά. Επί της ουσίας, λοιπόν, δεν γνωρίζουμε πόσοι παρακολουθούνται γιατί δεν τηρούνται τέτοιου είδους στατιστικά και απλώς ανακοινώνεται ένας αριθμός από τα στοιχεία που κοινοποιούνται στην ΑΔΑΕ. Εάν συνυπολογιστεί και το θεσμικό πλαίσιο της διαδικασίας (Ν. 2225/1994), το οποίο έχει καταστεί αναχρονιστικό από την αλματώδη πρόοδο της τεχνολογίας και των αναγκών που μπορεί να επιβάλλουν κάθε φορά την άρση του απορρήτου, καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως η εκ βάθρων αναδιάρθρωση του όλου μηχανισμού είναι μονόδρομος.
Το Watergate και άλλα παραμύθια…
Το τι αγώνα δίνει η αξιωματική αντιπολίτευση ώστε να ταυτίσει τις νόμιμες παρακολουθήσεις της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) με το σκάνδαλο Watergate και τις παράνομες παρακολουθήσεις του άλλοτε προέδρου των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον δεν λέγεται. Αρθρα, πρωτοσέλιδα, δηλώσεις στελεχών και ξανά άρθρα και ξανά πρωτοσέλιδα και πάει λέγοντας.
Και πάλι, βέβαια, είτε δείχνουν την ιστορική τους άγνοια, είτε στοχεύουν σε αφελείς ή/και ηλίθιους. Ισως ένα μείγμα και των δύο. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που ανακύπτει από τον χειρισμό του ζητήματος είναι ότι στον ΣΥΡΙΖΑ κοντεύουν να σκάσουν από τη στενοχώρια για το γεγονός ότι δεν ήταν οι ίδιοι υποκείμενο παρακολούθησης.
Διότι μπορεί να προσπαθούν να βγουν μπροστά επικοινωνιακά και να καπελώσουν τον Νίκο Ανδρουλάκη, αλλά –κακά τα ψέματα– πρωταγωνιστής στην υπόθεση ήταν και παραμένει ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ.
Μνημόνια τέλος!
Σε έντεκα ημέρες (20.8.2022), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται να ανακοινώσει το τέλος της ενισχυμένης εποπτείας, ενός μηχανισμού ασφυκτικής επιτήρησης της δημοσιονομικής λειτουργίας του κράτους που επιβλήθηκε με την είσοδό μας στα μνημόνια από το ΠΑΣΟΚ το 2009. Πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι από τότε, πολλές μεταρρυθμίσεις εφαρμόστηκαν, πολλές μεταρρυθμίσεις έμειναν στο συρτάρι, πολλά λάθη έγιναν, πολλά αχρείαστα μέτρα πλήρωσε ο ελληνικός λαός ακριβά. Με συντονισμένες κινήσεις, η χώρα μας πλέον περνάει σε καθεστώς απλής εποπτείας, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Η επιτυχία είναι αδιαμφησβήτητα μεγάλη, αλλά επ’ ουδενί αυτή η μετάβαση στο νέο καθεστώς πρέπει να εκληφθεί ως δημοσιονομική ασυδοσία, αφού η χώρα πρέπει να μείνει προσηλωμένη στις μεταρρυθμίσεις του κρατικού μηχανισμού, ώστε να αποκτήσουμε ένα κράτος αποτελεσματικό και φιλικό στον πολίτη.
Ο πόλεμος μαίνεται
Αντιλαμβάνομαι ότι η ημεδαπή επικαιρότητα είναι πυκνή –παρά το γεγονός ότι η συνήθης ραστώνη του Δεκαπενταύγουστου πλησιάζει– αλλά θα σταθώ στην επί εξάμηνο συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία. Ο πόλεμος συνεχίζεται. Οι βομβαρδισμοί συνεχίζονται. Αμαχος πληθυσμός συνεχίζει να πεθαίνει. Πρόκειται για μία κατάσταση η οποία πλέον είναι προφανές πού οδηγείται. Η εισβολή στην Ουκρανία και η επί εξάμηνο συνέχισή της στην καρδιά της Ευρώπης δεν είναι ένα συνηθισμένο πολεμικό επεισόδιο. Είναι ένα μελετημένο και καλά οργανωμένο σχέδιο του Βλαντιμίρ Πούτιν για τη μετατροπή της Ουκρανίας σε ρωσική επαρχία, με απώτερο σκοπό την έναρξη της διαδικασίας ανασύστασης της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Και γι’ αυτό η αντίδραση του δημοκρατικού κόσμου θα πρέπει να είναι συντονισμένη και αποφασιστική. Το αντίθετο δηλαδή από αυτό που ζούμε τώρα.
Η άρση του απορρήτου και το σύνταγμα
Η προστασία του απορρήτου της επικοινωνίας είναι απαραίτητο θεσμικό εχέγγυο του δημοκρατικού πολιτεύματος. Στο άρθρο 19 του συντάγματος αναφέρεται ότι «το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας με οποιονδήποτε άλλον τρόπο είναι απόλυτα απαραβίαστο. Νόμος ορίζει τις εγγυήσεις υπό τις οποίες η δικαστική αρχή δεν δεσμεύεται από το απόρρητο για λόγους εθνικής ασφάλειας ή για διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων».
Ο εφαρμοστικός νόμος που προβλέπει το σύνταγμα είναι ο Ν. 2225/1994 (Α΄ 121). Στον νόμο αυτόν προβλέπεται η διαδικασία άρσης του απορρήτου της επικοινωνίας και για τους δύο λόγους που προβλέπει το σύνταγμα («εθνική ασφάλεια» και «διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων»). Κατά τη θέσπιση των διατάξεων, ο νομοθέτης θεώρησε ότι η διαδικασία άρσης για τις δύο περιπτώσεις πρέπει να είναι διαφορετική. Και ενώ στη μεν «διακρίβωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων» απαριθμεί εξαντλητικά τα εγκλήματα που προβλέπουν δυνατότητα άρσης απορρήτου, στη δε «εθνική ασφάλεια» δεν υπάρχει καμία εννοιολογική οριοθέτηση.
Περαιτέρω, από τη μελέτη περιπτώσεων άρσης απορρήτου που έχουν απασχολήσει τη νομολογία, προκύπτει ότι ενώ για τη μεν περίπτωση άρσης λόγω διακρίβωσης εγκλήματος, η εισαγγελική διάταξη φέρει ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, για τις περιπτώσεις άρσης για λόγους εθνικής ασφάλειας δεν φέρει καθόλου αιτιολογία (βλ. παρ. 1 του άρθρου 5 του Ν. 2225/1994).
Οι διατάξεις αυτές είναι σε εφαρμογή εδώ και τρεις δεκαετίες. Και ενώ ανά διαστήματα ορθώς εμπλουτίζεται ο κατάλογος των αδικημάτων που προβλέπουν τη δυνατότητα άρσης του απορρήτου για τη διακρίβωση ποινικών πράξεων, η ρύθμιση για την «εθνική ασφάλεια» παραμένει μονότονα η ίδια, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για πιθανές καταστρατηγήσεις δικαιωμάτων.
Οι αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της λειτουργίας της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ) απαιτούν τολμηρές τομές εντός του πλαισίου του δημοκρατικού πολιτεύματος και της συνταγματικής τάξης. Απαιτείται αφενός εννοιολογική οριοθέτηση του όρου «εθνική ασφάλεια» και συσταλτική ερμηνεία αυτού, περιοριζόμενη σε ζητήματα που αποτελούν αποκλειστικά ευθείες απειλές κατά της ακεραιότητας κράτους, όπως π.χ. οι υπόνοιες κατασκοπείας, αφετέρου αναφορά από την Αρχή που υποβάλλει το αίτημα άρσης στους λόγους που δικαιολογούν την απειλή της εθνικής ασφάλειας.
