Στις 15 Ιανουαρίου ο Πάπας Φραγκίσκος «τάραξε» τα νερά όταν ανακοίνωσε ότι η δόκτορας Φραντσέσκα Ντι Τζιοβάνι αναλαμβάνει την θέση της υφυπουργού Εξωτερικών, με βασική αρμοδιότητα τις σχέσεις με τους διεθνείς οργανισμούς και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η είδηση αποτέλεσε παγκόσμιο γεγονός καθώς για πρώτη φορά στην ιστορία του κράτους του Βατικανού μια γυναίκα λαμβάνει μία θέση τέτοιας μεγάλης ισχύος. Γεννημένη το 1953 στο Παλέρμο, νομικός διδάκτορας του διεθνούς δικαίου με εξειδίκευση στα ανθρώπινα δικαιώματα, η Φραντσέσκα Ντι Τζιοβάνι προέρχεται από το κίνημα των Φουκολαρίνων και εργάζεται για την Αγία Εδρα από τις 15 Σεπτεμβρίου του 1993. Μετά από σχεδόν 26 χρόνια υπηρεσίας και δυο μήνες πριν από τη συνταξιοδότησή της, η δόκτορας Ντι Τζιοβάνι μαζί με τον Μονσινιόρ Miroslaw Wachowski που έχει τις διμερείς σχέσεις των κρατών αποτελούν τη δύναμη ισχύος του υπουργείου Εξωτερικών όπου προΐσταται ο Βρετανός Πολ Ρίτσαρντ Γκάλαχερ. Και λίγες εβδομάδες μετά την τοποθέτησή της μιλάει στο «Βήμα της Κυριακής» και τη Μαρία Αντωνιάδου για την απόλυτη αφοσίωσή της στην Εκκλησία, το όραμά της αλλά και τους λόγους που την ξεχώρισε ο Πάπας.
Πώς αισθάνεται μια γυναίκα να ασκεί τα συγκεκριμένα καθήκοντα εν μέσω τόσων εκατοντάδων ατόμων;
«Μέχρι πρόσφατα ο αριθμός των ανδρών που εργάζονταν ήταν πολύ μεγαλύτερος από τον αριθμό των γυναικών στο κράτος του Βατικανού. Τώρα όμως αυτή η διαφορά έχει μειωθεί. Και μάλιστα σε ορισμένα τμήματα οι γυναίκες είναι περισσότερες. Στο υπουργείο Εξωτερικών η αναλογία ανδρών και γυναικών είναι σχεδόν 50-50. Εχουμε συνηθίσει λοιπόν να δουλεύουμε σε ομάδες λαϊκοί, άνδρες, γυναίκες αλλά και κληρικοί, που εκτελούν και χρέη διπλωμάτη. Η συνεργασία μας αυτή βασίζεται στον πλήρη σεβασμό της δουλειάς του άλλου. Εχουμε διαφορετικές αρμοδιότητες πόντο σε διαφορετικές θεματικές. Αυτός ο σεβασμός λοιπόν και η διάθεση συνεργασίας αποδείχθηκε και στον ορισμό και στην ανάληψη του πρόσφατου καθήκοντός μου στο υπουργείο Εξωτερικών, με προϊστάμενο τον εξοχότατο Καρδινάλιο Πολ Ρίτσαρντ Γκάλαχερ. Ο Καρδινάλιος κ. Γκάλαχερ είναι θα λέγαμε το αντίστοιχο του υπουργείου Εξωτερικών, που υπάρχει σε κάθε κυβέρνηση και είναι ο υπεύθυνος για τις σχέσεις με τα άλλα κράτη».
Πόσο χρειάστηκε να δουλέψετε και τι θυσιάσετε από τη ζωή σας για να ξεπεράσετε τους άνδρες συναδέλφους σας;
«Εχω απόλυτη επίγνωση της εργασιακής πραγματικότητας για τις γυναίκες. Είναι μια πολύ θλιβερή πραγματικότητα αλλά οφείλω να είμαι ειλικρινής. Στα περισσότερα από τα 26 χρόνια σταδιοδρομίας μου στην Αγία Εδρα δεν αισθάνομαι ότι έχω κάνει κάποια θυσία σε ό,τι αφορά την προσωπική μου ζωή. Αντίθετα, είχα μια πολύ δραστήρια και ενεργητική προσωπική ζωή εκτός εργασίας. Απλώς έκανα τη δουλειά μου, που όπως φαντάζεσται είναι πάρα πολύ ενδιαφέρουσα με πάρα πολλά ερεθίσματα, η οποία ενεργοποιούσε πάντα και την πνευματική μου καλλιέργεια. Ειλικρινά δεν έκανα τίποτα. Δεν προσπάθησα να φορέσω κάποια μάσκα και δεν προσπάθησα να ανταγωνιστώ τους άνδρες συναδέλφους. Εργάστηκα πάρα πολύ, δημιούργησα και ανέλαβα τις ευθύνες που μου αναλογούσαν, πάντα σε συνεργασία με τους συναδέλφους μου. Είμαι η αρχαιότερη στον τομέα αυτόν, ως εκ τούτου υπό κάποια έννοια το βλέπουν απόλυτα φυσιολογικό να προσφεύγουν όλοι στη δική μου εμπειρία και μνήμη. Αποτελώ την ιστορική μνήμη του γραφείου και του τομέα. Δεν έκανα τίποτα για να κυριαρχήσω επί των ανδρών, πλησίαζε όμως η ημερομηνία της συνταξιοδότησής μου. Ελειπαν μόνο δύο μήνες. Προσπαθούσα λοιπόν να ενημερώσω τους συναδέλφους για όλα τα ζητήματα ενόψει της συνταξιοδότησής μου. Η ανακοίνωση της τοποθέτησής μου έγινε στις 15 Ιανουαρίου και το έμαθα μόλις λίγες μέρες νωρίτερα».
Τι πιστεύετε ότι εκτίμησε στην προσωπικότητά σας ο Ποντίφικας;
«Για αυτό πρέπει να απευθυνθείτε στον ίδιο τον Αγιότατο. Εδώ και αρκετά χρόνια, υπήρχε η σκέψη για την αναγκαιότητα ενός τομέα που απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή και έχει ιδιαίτερα δικά του ζητήματα να αντιμετωπίσει, που διαφοροποιούνται από τις διμερείς σχέσεις των κρατών. Για μένα ήταν πραγματικά μια έκπληξη η τοποθέτηση. Δεν το φανταζόμουν, θεωρούσα ότι κάποιος διπλωμάτης θα έπαιρνε τη θέση αυτή. Μόνο μία υπόθεση μπορώ να κάνω σε σχέση με το ερώτημα που υποβάλατε. Παρά τις πάρα πολλές αποστολές, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε στο γραφείο μας, υπήρχε πάντα μια πολύ καλή συνεργασία. Αυτό υπό μία έννοια δίνει ποιότητα, εμπιστοσύνη και αξιοπιστία στο τμήμα».
Παγκόσμια διεξάγεται ένας διάλογος για τον ρόλο της γυναίκας στην Εκκλησία. Ποια είναι η δική σας άποψη;
«Νομίζω ότι ο ρόλος της γυναίκας στην Εκκλησία είναι όλο και μεγαλύτερου αμοιβαίου σεβασμού και αρωγής και συμπληρωματικότητας θα έλεγα. Προφανώς και δεν ήταν πάντα έτσι τα πράγματα. Ακόμα και ο Πάπας είπε πρόσφατα ότι και οι γυναίκες πρέπει να συνδεθούν και να συνεισφέρουν συγκεκριμένα σε ρόλους και σε θέσεις της διοίκησης. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, οι γυναίκες είναι εκείνες που μεσολαβούν για την ειρήνη και πρέπει να περιληφθούν σε όλες τις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων. Πεποίθησή μου είναι ότι στο εσωτερικό της Εκκλησίας έχει νόημα μόνο υπό τη μορφή της υπηρεσίας, του υπηρετώ την Εκκλησία. Πιστεύω ότι στην Εκκλησία ο ρόλος των γυναικών ακόμη και σε περιπτώσεις που μπορεί να θεωρηθούν θέσεις εξουσίας όπως κι αυτές των ανδρών, έχει έννοια μόνο εάν αρθρώνεται ως υπηρεσία προς την Εκκλησία. Κι αυτό υπήρξε το πνεύμα που με οδήγησε στο να αποφασίσω να αποδεχθώ την πρόταση αυτή. Υπηρετώ την Εκκλησία και προσπαθώ να το κάνω με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στo μέτρο των δυνατοτήτων μου. Είμαι αφιερωμένη στην Εκκλησία και ανήκω στo κίνημα των Φουκολαρίνων. Είναι ένα κίνημα στο οποίο εορτάζουμε φέτος τα εκατό χρόνια από την ίδρυσή του. Και αυτό σηματοδότησε κάτι για μένα, ενδεχομένως να ήταν και ένα από τους λόγους της πρότασης. Η επικεφαλής του κινήματος είναι πάντα γυναίκα. Επέλεξα να αφοσιωθώ απόλυτα στην Εκκλησία».
Τι να περιμένουμε στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την πρώτη γυναίκα υφυπουργό Εξωτερικών;
«Μια πολύ μεγάλη δέσμευση και αφοσίωση για την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των ανθρώπων. Υπό αυτή την έννοια μια γυναίκα είναι πολύ πιο φυσικό να είναι πιο οικεία και να έχει πολύ μεγαλύτερη μέριμνα σε ότι αγορά τις άμεσες ανάγκες των ανθρώπων και να φροντίζει ιδιαίτερα αυτούς που είναι οι πλέον ευάλωτοι, αυτούς που είναι σε κατάσταση πιο ευαίσθητη, σε μεγάλη ένδεια και που ουσιαστικά δεν έχουν καμία άμυνα και καμία προστασία. Αλλά μπορείτε να περιμένετε επίσης και μια πολύ αποφασιστική δουλειά για την προώθηση της αδελφοσύνης μεταξύ των λαών, την οποία προάγει ο Πάπας. Έχουμε λοιπόν τεράστιο και πολύ απαιτητικό έργο μπροστά μας και ελπίζουμε να μπορούμε από κοινού να εκπονήσουμε. Ίσως αυτή την έκκληση, αυτό το μήνυμα θα ήθελα να περάσω ως πρόσκληση για συνεργασία για το καλό αυτών που είναι οι πλέον αδύναμοι, οι πλέον ευάλωτοι, οι πλέον ανυπεράσπιστοι. Η Ελλάδα έχει κάνει τόσο πολλά στο πεδίο των προσφύγων – η Ιταλία είναι δίπλα και το γνωρίζουμε. Είναι δείγμα μεγάλου ανθρωπισμού. Ας ελπίσουμε ότι θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στο πεδίο της αγάπης για τον κάθε άνθρωπο, ειδικά των ανθρώπων που έχουν ανάγκη».
