Την εποχή του Covid-19, οι τεράστιες συνέπειες της πανδημίας γίνονται όλο και πιο εμφανείς κάθε εβδομάδα που περνάει. Το άμεσο καθήκον είναι να σώσουμε ζωές. Αλλά και να σώσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση: οι υπεύθυνοι για τη λήψη αποφάσεων πρέπει να διασφαλίσουν ότι η ΕΕ θα βγει από την κρίση αρκετά ισχυρή ώστε να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις μέσα σε αυτήν και να διασφαλίσει την θέση της σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από ανταγωνισμό μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.
του Στράτου Γεραγώτη
Η γερμανική κυβέρνηση εγκωμιάστηκε για τη διαχείριση της κρίσης οικονομικά και κοινωνικά. Ωστόσο, αποδείχτηκε κατώτερη των περιστάσεων στην προώθηση ενός ευρωπαϊκού οράματος , αντιμετωπίζοντας Τις σκληρές επικρίσεις από τις Βρυξέλλες και τους άλλους εταίρους της Ένωσης.
Πολλοί Ιταλοί και Ισπανοί πιστεύουν ότι ούτε οι Βρυξέλλες ούτε τα άλλα κράτη μέλη παρέχουν επαρκή στήριξη. Οι δημοσκοπήσεις είναι σαφείς: πάνω από το 70% των ερωτηθέντων στην Ιταλία λένε ότι η Ευρώπη δεν βοηθά τη χώρα σε περιόδους έκτακτης ανάγκης. Κατά την άποψή τους, δεν υπάρχει προστιθέμενη αξία στην ΕΕ, ενώ η κατάσταση γίνεται όλο και πιο απελπιστική.
Εν τω μεταξύ, η Κίνα και η Ρωσία παρουσιάζονται ως ανιδιοτελείς σωτήρες στην Ιταλία και σε άλλες χώρες. Όπως είπε ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας Josep Borrell , η Ευρώπη βρίσκεται στο επίκεντρο μιας «μάχης μεταξύ αφηγήσεων». Στην πραγματικότητα, η υποστήριξη που προσφέρουν οι Ευρωπαίοι εταίροι είναι πιο σημαντική από ό, τι παρείχε το Πεκίνο στο πλαίσιο μιας προσεκτικά σχεδιασμένης προπαγανδιστικής προσπάθειας. Στην πραγματικότητα, η παράδοση βασικών ιατροτεχνολογικών προϊόντων πρέπει να συνοδεύεται από τη νοσηλεία Ιταλών και Γάλλων ασθενών στη Γερμανία (και από άλλες ευρωπαϊκές χώρες), καθώς και από κοινές προσπάθειες για την απομάκρυνση των ευρωπαίων ταξιδιωτών από την πατρίδα τους σε όλο τον κόσμο.
Το πρόβλημα είναι ότι η βοήθεια αυτή έφτασε αργά και συνοδεύτηκε με ανεπαρκή επικοινωνία. Και, φυσικά, αυτό που έχει γίνει δεν είναι κατι το μακρινό , καθώς ο αριθμός των μολύνσεων αυξάνεται .
Ούτε είναι δευτερεύον ζήτημα το ότι οι πολίτες των διαφόρων κρατών μελών αισθάνονται εγκαταλελειμμένοι στη μέση μιας υπαρξιακής κρίσης. Στην Ιταλία μια νέα ομάδα στο Facebook , με την επωνυμία # StopEuropa-Italexit, προσέλκυσε αμέσως 850.000 οπαδούς και έχει ως στόχο να υπερβεί το ένα εκατομμύριο σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει την πολυτέλεια να αποξενωθεί από τους πολίτες της. Αυτό πρέπει να αντιστραφεί άμεσα .
Στην ουσία, είναι προφανές ότι η Ευρώπη δεν θα μπορέσει να διαχειριστεί αυτήν την κρίση εκτός εάν καθοριστούν λύσεις σε επίπεδο ΕΕ. Στην ομιλία της προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 26 Μαρτίου 2020, η Πρόεδρος της Επιτροπής κ. Ursula von der Leyen δικαίως επικρίνει τα κράτη μέλη για τον εγωισμό και την έλλειψη συντονισμού τους τις προηγούμενες εβδομάδες.
Ως ηγέτης στην Ευρώπη, το Βερολίνο πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να προωθήσει τη δράση της ΕΕ. Ένας προφανής τρόπος για να γίνει αυτό είναι η υποστήριξη των ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών που ήδη συζητούνται με καταδίκη, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων για τον συντονισμό της προμήθειας και της διανομής βασικού εξοπλισμού, όπως μάσκες, γάντια, κιτ δοκιμών και μηχανικοί ανεμιστήρες. Ενώ το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 26ης Μαρτίου ώθησε την Επιτροπή να επιταχύνει τα πράγματα, στην πραγματικότητα η μπάλα βρίσκεται στα χέρια των κρατών μελών, τα οποία πρέπει να υπογράψουν συμβάσεις και να απλοποιήσουν τις διοικητικές διαδικασίες.
Η απτή και ορατή αλληλεγγύη μεταξύ των Ευρωπαίων δεν είναι λιγότερο σημαντική. Η Επιτροπή έχει ασφαλώς να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο συντονισμό. Ωστόσο, οι πόροι και η βοήθεια προς τις πληγείσες χώρες πρέπει να προέρχονται από τα κράτη μέλη. Η Γερμανία και άλλοι εταίροι πρέπει να αυξήσουν περαιτέρω την υποστήριξή τους στην Ιταλία, την Ισπανία και τη Γαλλία. Μια θετική απάντηση στα γαλλικά αιτήματα για τη δυνατότητα χρήσης των ελικόπτερων του Bundeswehr θα παράσχει βοήθεια που είναι απελπιστικά αναγκαία και θα είχε επίσης μεγάλη συμβολική αξία.
Η ταχεία πρόοδος στην ανάπτυξη, δοκιμή και ανάπτυξη εμβολίου για το Covid-19, όπως επεσήμανε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, είναι μια άλλη “επιχειρησιακή γραμμή” στην οποία η ΕΕ μπορεί να αξιοποιήσει το συγκριτικό της πλεονέκτημα και, κατά τη διαδικασία , ενδεχομένως μεταβαλλόμενες κατευθυντήριες γραμμές για την κοινή γνώμη.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί ο αντίκτυπος της πανδημίας, η ΕΕ πρέπει να αναλάβει πολλές πρωτοβουλίες, συμπεριλαμβανομένης της διατήρησης της ενιαίας αγοράς, της θέσπισης πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου με επαρκή προσφορά πόρων και την επίτευξη συμφωνίας σχετικά με τους μελλοντικούς μηχανισμούς χρηματοδότησης.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) έχει λάβει σημαντικές αποφάσεις που θα βοηθήσουν την Ευρώπη να προχωρήσει. Επίσης παρενέβη η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Αντιθέτως, οι υπουργοί και οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων δεν κατάφεραν να βρουν ένα κατάλληλο σημείο συνάντησης. Οι διαφορές απόψεων παραμένουν σχετικά με τα χρηματοδοτικά μέσα. Αυτές οι διαφορές δεν θα εξαφανιστούν αυθημερόν , αλλά πρέπει να συζητηθούν με απόλυτη ευαισθησία και σεβασμό. Οι ενοποιημένες θέσεις πρέπει να επανεξεταστούν και να εξετασθεί η καταλληλότητά τους για την τρέχουσα κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Τελικά, αυτό που χρειάζεται είναι ταχεία δράση που μπορεί να επηρεάσει και να στηρίξει τις ευρωπαϊκές οικονομίες και τα μέσα διαβίωσης εκατομμυρίων πολιτών.
Τέλος, θα είναι πολύ σημαντικό να κοινοποιήσουμε τη δράση της ΕΕ και την προστιθέμενη αξία της Ένωσης σε ένα σκεπτικιστικό και εν μέρει εχθρικό κοινό. Για να είναι επιτυχής, η ΕΕ πρέπει να κινητοποιήσει τα καλύτερα ταλέντα και να εξασφαλίσει τον πλησιέστερο δυνατό συντονισμό μεταξύ των Βρυξελλών και των εθνικών πρωτευουσών. Ίσως το παράδειγμα του Κέντρου Επιχειρήσεων Μέσων Ενημέρωσης που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της αεροπορικής εκστρατείας του ΝΑΤΟ το 1999, κατά την οποία οι εμπειρογνώμονες επικοινωνίας από μεμονωμένες χώρες και η συμμαχία εργάστηκαν δίπλα-δίπλα, υποστηρίζοντας καθημερινά τους εκπρόσωπους υψηλού επιπέδου, μπορεί να λειτουργήσει ως παράδειγμα. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που χρειάζεται είναι μια πραγματικά στρατηγική επικοινωνιακή προσπάθεια.
Μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της περασμένης εβδομάδας, η δήλωση του πρωθυπουργού της Πορτογαλίας António Costa ότι “είτε η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να κάνει ό, τι χρειάζεται ή θα τελειώσει” ήταν ενδεικτική . Στην πραγματικότητα, πρόκειται για επιβίωση. Αντιμέτωπη με τη σοβαρότερη κρίση μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η ΕΕ πρέπει να επικεντρωθεί στους πολίτες της. Για να συμβεί αυτό, τα κράτη μέλη πρέπει να αποδείξουν ότι η αλληλεγγύη είναι πραγματική και ότι μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά για εκατομμύρια Ευρωπαίους σε μια κατάσταση ζωής ή θανάτου όπως είναι αυτή που βιώνουμε όλοι μαζί τώρα.
*Στράτος Γεραγώτης, Διδάκτωρ Παν/μιου των Βρυξελλών, τ. Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Παν/μιο της Pavia της Ιταλίας
