Η έλλειψη βαθυστόχαστων δημοσιεύσεων ή αναλύσεων στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης συνιστά ανησυχητικό σημάδι. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ένα από τα δύο: είτε ότι η κρίση είναι επιφανειακή και δεν έχει ριζικό αντίκτυπο είτε ότι οι αμερικανικές ελίτ αδυνατούν να διαγνώσουν ορθά την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει.
του Έρολ Ούσερ*
Στις 20 Ιανουαρίου, ο Τζόζεφ Μπάιντεν ορκίστηκε και έγινε ο 46ος Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Δημοκρατικοί θεωρούν τη νίκη τους στις προεδρικές εκλογές είναι καθαρή και διάφανη. Ταυτόχρονα, σχεδόν οι μισοί από όσους συμμετείχαν στην εκλογική διαδικασία έχουν αντίθετη άποψη. Πίσω από την προσπάθεια υλοποίησης του μαξιμαλιστικού προγράμματος των Δημοκρατών ελλοχεύει ο κίνδυνος να ωθήσει το πολιτικό εκκρεμές ως το άλλο άκρο, και εν συνεχεία θα ακολουθήσει την αντίθετη πορεία, με κεκτημένη ταχύτητα, στον επόμενο πολιτικό κύκλο. Ίσως με μια νέα ανάληψη του Κογκρέσου;
Υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα, οι απαντήσεις στα οποία θα μπορούσαν να μετριάσουν τη σοβαρότητα της κρίσης. Πώς μπορούν να εξηγηθούν οι παρατυπίες τύπου-L κατά τον υπολογισμό των ψήφων; Γιατί οι προ πολλού αποθανόντες πολίτες «συμμετέχουν» στις εκλογές των ΗΠΑ; Γιατί τα πογκρόμ με πυρκαγιές και ληστείες υπό το σύνθημα «Black Lives Matter» γίνονται κοινωνικά αποδεκτά, ενώ οι διαμαρτυρίες στην Ουάσιγκτον όχι; Γιατί, μετά από όλα αυτά, 8 γερουσιαστές και 139 μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων καταψήφισαν την έγκριση του Μπάιντεν ως Προέδρου; Ωστόσο, οι Αμερικανοί αναλυτές δεν έχουν ακόμη εξηγήσει επαρκώς τις λαϊκές εξεγέρσεις στην Ουάσιγκτον στις 6 Ιανουαρίου – υπήρξε μόνο ένας σκληρός διακομματικός αγώνας.
Τι συμβαίνει όσον αφορά τη σταθερότητα του αμερικανικού πολιτικού συστήματος, το οποίο, αν και χαρακτηρίζεται από υποδειγματικούς κανόνες, νόμους και θεσμούς, δυσκολεύτηκε να νικήσει το αντι-συστημικό αουτσάιντερ;
Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι ένας πολύ ιδιαίτερος Αμερικανός πρόεδρος. Αν αξιολογήσουμε την προεδρία του σύμφωνα με τη μέθοδο του Αμερικανού ερευνητή Fred Greenstein, θα διαπιστώσουμε ότι η δύναμη του Τραμπ έγκειται στη μαζική επικοινωνία, σε ένα συγκεκριμένο στυλ σκέψης και σε ένα πολιτικό όραμα βασιζόμενο στα χαρακτηριστικά εκείνα που γοητεύουν τους ανθρώπους. Αυτό επέτρεψε στον Τραμπ να δημιουργήσει ένα κύμα υποστήριξης, να αποκτήσει ένα βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα, να εμπλέξει τους ανθρώπους και να τους κάνει να εκφράσουν τα συναισθήματά τους.
Ταυτόχρονα, οι αδυναμίες του Τραμπ, σύμφωνα με τη μέθοδο του Greenstein, συνίστατο στην έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης, στην αδυναμία συναίνεσης με τους πολιτικούς του αντιπάλους και, το πιο σημαντικό, στην έλλειψη οργανωτικών δεξιοτήτων. Η ιδιαιτερότητα του Ντόναλντ Τραμπ ως ηγέτη είναι ότι δεν ξέρει πώς να δημιουργεί συστήματα. Κατά κάποιον τρόπο, είναι ο αντι- Αϊζενχάουερ που έφερε μια στρατιωτική οργάνωση στον Λευκό Οίκο και έθεσε σε πλήρη λειτουργία το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.
Και όμως, ο Τραμπ, αυτό το μη δομημένο, παρορμητικό άτομο που ζει με το εγώ και το προσωπική του στυλ, κινείται στα όρια του νόμου και λαμβάνει αποφάσεις αυθόρμητα – το ίδιο αυτό άτομο παραλίγο να κατατροπώσει το αμερικανικό πολιτικό σύστημα.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ένα από τα χαρακτηριστικά του πολιτικού συστήματος των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ότι, σε εσωτερικό επίπεδο, είναι εξαιρετικά δυναμικό. Με άλλα λόγια, μια βασική διεργασία του συστήματος είναι η οξεία σύγκρουση. Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι κομματικές συγκρούσεις εντείνονται, αρχής γενομένης με την αντιπαράθεση του Μπιλ Κλίντον και του Ρεπουμπλικανού ηγέτη στο Κογκρέσο, Newt Gringrich, ο οποίος υπονόμευε τις πολιτικές του Λευκού Οίκου. Αυτό κατέστη δυνατό επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετώπισαν λιγότερους εξωτερικούς περιορισμούς –όπως η αντιπαράθεση με την ΕΣΣΔ– που διαφορετικά θα την ωθούσαν στην επίτευξη εθνικών στόχων.
Δεν θα ήταν άτοπο να υποστηριχθεί ότι οι αμερικανικές ελίτ έχουν εκφυλιστεί από το αίσθημα του κορεσμού, έχουν επαναπαυτεί από την απουσία εξωτερικών απειλών, και ως εκ τούτου, αναλώνονται σε έναν εσωτερικό αγώνα. Οι ελίτ και η κοινωνία δεν είναι έτοιμες για οποιαδήποτε μορφή κινητοποίησης. Δεν έχουν τους ίδιους στόχους. Η απόκλιση των απόψεων ως προς τις εθνικές προτεραιότητες είναι η μεγαλύτερη την τελευταία εκατονταετία. Στον αγώνα τους, οι ελίτ δοκιμάζουν συνεχώς την αντοχή του πολιτικού συστήματος των Ηνωμένων Πολιτειών, πιστεύοντας προφανώς ότι πρόκειται για μια ανεξάντλητη πηγή.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει ένας εξαιρετικά υψηλός βαθμός σταθερότητας, κυρίως λόγω της γεωγραφικής τους απόστασης από τις πηγές απειλών και της απουσίας ενός άλλου σημαντικού παράγοντα στην ευρύτερη περιοχή, το οποίο θα ενίσχυε τις φυγοκεντρικές τάσεις.
Στο οικονομικό επίπεδο, η κρίση της 6ης Ιανουαρίου δεν θα επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις. Ακόμη και το Χρηματιστήριο δεν επηρεάστηκε ιδιαίτερα από την αναταραχή. Οι κύριοι δείκτες ήταν κυρίως ανοδικοί. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η αμερικανική οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό παγκόσμια και δεν είναι συγχρονισμένη με την αμερικανική πολιτική. Οι επενδυτές ανησυχούν περισσότερο για τις επιπτώσεις της πανδημίας, την ταχύτητα των εμβολιασμών και τις μακροπρόθεσμες προτεραιότητες της διοίκησης Μπάιντεν για το περιβάλλον, τον χρηματοοικονομικό τομέα και την ενέργεια. Οι πιθανότητες υλοποίησης των σχεδίων του είναι μεγαλύτερες τώρα που οι υποψήφιοι των Δημοκρατικών έχουν κερδίσει τις εκλογές στη Γερουσία στην πολιτεία της Τζόρτζια.
Οι πολιτικές συνέπειες της κρίσης της 6ης Ιανουαρίου θα είναι μεγαλύτερες.
Ο Τραμπ εξακολουθεί να είναι ένας αντι-συστημικός άνθρωπος που έφτασε τη στιγμή αφύπνισης των δυσαρεστημένων που ψήφισαν παρορμητικά. Πιθανώς, θα είχε πετύχει περισσότερα αν δεν ήταν τόσο εγωκεντρικός και ήξερε πώς να οικοδομήσει μακροχρόνιες σχέσεις και πολιτικά συστήματα, τα οποία ουδέποτε υλοποίησε. Επομένως, δεν υπάρχουν οι προϋποθέσεις για ριζική κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Παρόλα αυτά, η ζωντανή κατάληψη του Καπιτωλίου συνιστά μια σημαντική εικόνα αντίστασης στο σύστημα που θα είναι από καιρό σε ζήτηση μεταξύ διαφόρων ομάδων υπέρ του GOP. Ο Τραμπ δεν κινδυνεύει με πολιτική δίωξη – οι Δημοκρατικοί δεν έχουν την απαραίτητη πλειοψηφία στη Γερουσία. Ωστόσο, θα διεξαχθούν έρευνες που θα πρέπει να αντιμετωπίσει τώρα που έχει λήξει η προεδρική του θητεία. Ο Τραμπ θα τις χρησιμοποιήσει προς όφελός του για να ενισχύσει τη δημοτικότητά του – θα αισθάνεται λιγότερο περιορισμένος εκτός γραφείου παρά ως πρόεδρος.
Ο Χένρι Κίσινγκερ προφητικά είχε δηλώσει ότι κάθε χώρα είναι ένα πείραμα. Η έλλειψη βαθυστόχαστων δημοσιεύσεων ή αναλύσεων στα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης συνιστά ανησυχητικό σημάδι. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ένα από τα δύο: είτε ότι η κρίση είναι επιφανειακή και δεν έχει ριζικό αντίκτυπο είτε ότι οι αμερικανικές ελίτ αδυνατούν να διαγνώσουν ορθά την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει.
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
