Το θέμα της κρατικής εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και η ανάπτυξη εμβολίου γίνονται το κλειδί στο να ξεπεραστεί επιτυχώς η πανδημία .Η χρήση διοικητικών μοχλών για την αύξηση του ποσοστού εμβολιασμών εγείρει το θέμα της τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων .
Η ‘Ινδική’ μετάλλαξη του κορωνοϊού, γνωστή ως ‘ Δέλτα ’έχει εξαπλωθεί σε πολλές χώρες ,συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, οδηγώντας σε μία ραγδαία αύξηση του τρίτου κύματος της πανδημίας. Το περίεργο αυτού του τρίτου κύματος είναι ότι εμφανίστηκε για πρώτη φορά μετά από την δημιουργία εμβολίων κατά του κορωνοϊού. Ως εκ τούτου, σε αυτές τις χώρες, όπου ήταν εφικτός ο αποτελεσματικός εμβολιασμός του πληθυσμού σε μεγάλη κλίμακα(για παράδειγμα ,στο Ηνωμένο Βασίλειο ,όπου περισσότεροι από το 50% του πληθυσμού έχουν εμβολιαστεί)το τρίτο κύμα ,παρά την καθημερινή αύξηση των κρουσμάτων ,συνοδεύεται από εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας. Στη Ρωσία, εξαιτίας της αργής πορείας του εμβολιασμού ,η κατάσταση είναι διαφορετική ,και το ποσοστό θνησιμότητας σε καμία περίπτωση δε μειώνεται.
Την ίδια στιγμή ,σχεδόν όλα τα υπάρχοντα εμβόλι α,όπως παραδέχονται οι κατασκευαστές τους, παρέχουν χαμηλότερη προστασία έναντι της Ινδικής μετάλλαξης, καθώς δημιουργήθηκαν πριν από την εμφάνισή της .Για παράδειγμα ,το Ρωσικό εμβόλιο Sputnik-V ,σύμφωνα με τον κατασκευαστή του προστατεύει από τη μόλυνση με την Ινδική μετάλλαξη 2.6 φορές λιγότερο.Αυτό βάζει στην ατζέντα και το θέμα της τροποποίησης των εμβολίων και το έργο του επαναεμβολιασμού του ήδη εμβολιασμένου πληθυσμού. Συνεπώς, ο αρχικός καθησυχασμός των κατασκευαστών των εμβολίων ότι παρέχουν προστασία για ένα ή δύο χρόνια αποδείχτηκε να είναι πάρα πολύ αισιόδοξος λόγω των επικείμενων μεταλλάξεων του κορωνοϊού.
Γενικά, αν ανατρέξουμε στα αποτελέσματα των εμβολιασμών σε μεμονωμένες χώρες ,τότε μπορούμε να διακρίνουμε αρκετές ενδεικτικές τάσεις .Μία από αυτές σχετίζεται με τα μικρά νησιά-κράτη.
Και εδώ, χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι Σευχέλλες και οι Μαλδίβες .Και οι δύο χώρες είναι ανάμεσα στους παγκόσμιους πρώτους αναφορικά με τον αριθμό των εμβολιασμένων. Στις Σευχέλλες το 70% και στις Μαλδίβες το 50% του πληθυσμού. Την ίδια στιγμή ,τους τελευταίους δύο με τρείς μήνες, αυτές οι χώρες έχουν σημειώσει μια οξεία αύξηση στον αριθμό μολύνσεων .Στην περίπτωση των Σευχέλλων, όπου όλο το 2020 ήταν καθαρό από τον ιό και μόνο λίγα κρούσματα είχαν καταγραφεί ,από την αρχή του 2021 και σχεδόν ταυτόχρονα με τον εμβολιασμό, μία ραγδαία αύξηση ξεκίνησε (περίπου 1000 άνθρωποι την ημέρα στο αποκορύφωμα των κρουσμάτων για μία πολιτεία με πληθυσμό 97000 ανθρώπων είναι εξαιρετικά υψηλή).Ο ένοχος αρχικά νόμιζαν ότι ήταν προφανώς το Νοτιοαφρικανικό στέλεχος και αργότερα ενισχύθηκε από το Ινδικό. Στις Μαλδίβες ,όπου το 2020 έφερε ένα μέτριο επίπεδο μολύνσεων ,και ήδη υπήρχε ένας αρκετός αριθμός ασθενών ,η κατάσταση κατά κάποιον τρόπο ξεπεράστηκε το χειμώνα ,αλλά από την άνοιξη ,ο εμβολιασμός και
η Ινδική μετάλλαξη συναγωνίζονται το ένα το άλλο .Και με ένα μεγάλο ποσοστό εμβολιασμένων ,στο αποκορύφωμα της έξαρσης τα κρούσματα έφτασαν τους 1500 με 2000 ανθρώπους ημερησίως(με πληθυσμό 500000 κατοίκων).Είναι ξεκάθαρο ότι οι τουρίστες έγιναν η κύρια πηγή μόλυνσης και στις δύο χώρες(συμπεριλαμβανομένων και αυτών από τη Ρωσία) και έπειτα ο ιός εξαπλώθηκε μέσω των ντόπιων.
Σαν αποτέλεσμα, και οι Σευχέλλες και οι Μαλδίβες εκδήλωσαν ένα φοβερό παράδοξο .Αυτές οι χώρες είναι ταυτόχρονα στους παγκόσμιους πρώτους αναφορικά με τα ποσοστά εμβολιασμένων και τον αριθμό των μολυσμένων από τον ιό. Σύμφωνα με το Οur World in data την 1η Ιουλίου οι Σευχέλλες ήταν πέμπτες στην κατάταξη ανάμεσα στις χώρες όλου του κόσμου αναφορικά με τον αριθμό δόσεων εμβολίου στον πληθυσμό ,και οι Μαλδίβες βρίσκονταν στην 31η θέση αντίστοιχα. Την ίδια στιγμή σύμφωνα με το Worldometer data την 1η Ιουλίου ,αναφορικά με το ποσοστό μολύνσεων από τον ιό ,οι Σευχέλλες βρίσκονταν στην 3η θέση παγκοσμίως(15.7 του πληθυσμού)και οι Μαλδίβες στην 7η θέση (13.4).Και οι δύο αυτές περιπτώσεις πρακτικά περιέχουν εργαστηριακή καθαρότητα (μικρός πληθυσμός, μόνο εξωτερική εισαγωγή του ιού) και δείχνουν ότι η Ινδική μετάλλαξη μέχρι τώρα νικά το εμβόλιο. Η θνησιμότητα ,όμως ,και στις δύο αυτές χώρες είναι σημαντικά χαμηλότερη από τον παγκόσμιο μέσο όρο .Σύμφωνα με τη Wikipedia,την 1η Ιουλίου το ποσοστό θνησιμότητας το ποσοστό θανάτων αυτών που μολύνθηκαν είναι 0.4 % στις Σευχέλλες και 0.3% στις Μαλδίβες, ενώ ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 2.1%.Αυτό ίσως αποτελέσει στοιχείο ότι τα εμβόλια, ενώ δεν προστατεύουν αποτελεσματικά από την Ινδική μετάλλαξη ,παρόλα αυτά μειώνουν τη θνησιμότητα.
Από τις χώρες με πολύ ή μέτριο πληθυσμό ,με υψηλό ποσοστό εμβολιασμένων οι οποίες έχουν δεχτεί επίθεση από την Ινδική μετάλλαξη ,η Βρετανία αξίζει να αποτελέσει χώρα που θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψιν μας .Εκεί ,η κατάσταση επιβεβαιώνει αυτά τα συμπεράσματα :μία ραγδαία αύξηση στον αριθμό των μολύνσεων ,παρά τους εμβολιασμούς ,όμως χαμηλή θνησιμότητα. Όσον αφορά άλλες παγκοσμίως πρώτες χώρες σχετικά με το θέμα του εμβολιασμού (Ισραήλ ,Ουγγαρία ,Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ,Καναδάς)η Ινδική μετάλλαξη δεν έχει ακόμα εισχωρήσει σε ευρεία κλίμακα εκεί ,και συνεπώς ο αριθμός των μολύνσεων έχει μειωθεί κατά πολύ μετά τον εμβολιασμό και παραμένει σε αυτό το επίπεδο.
Στη Ρωσία ,η κατάσταση είναι διαφορετική τώρα. Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία είναι οι μόνες Ευρωπαϊκές χώρες που έχουν δείξει μία οξεία αύξηση κρουσμάτων λόγω της Ινδικής μετάλλαξης.(20000 ημερησίως και στις δύο χώρες),αλλά , στο Ηνωμένο Βασίλειο ,λόγω της επιτυχημένης προσπάθειας εμβολιασμού των πολιτών((το 50% του πληθυσμού)παρατηρείται ένα εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό θανάτων:10 με 20 άνθρωποι καθημερινά. Τώρα η Ρωσία ,όμως ,σύμφωνα με επίσημες στατιστικές της κυβέρνησης ,έχει φτάσει το υψηλότερο ποσοστό θανάτων καθημερινά από το ξέσπασμα της πανδημίας.
Είναι ξεκάθαρο ότι η εντατικοποίηση των εμβολιασμών και η ανάγκη για επαναεμβολιασμό (με όλα τα προφανή μειονεκτήματα των υπαρχόντων εμβολίων έναντι της Ινδικής μετάλλαξης)είναι ο τρόπος ,τουλάχιστον ,να μειωθεί η θνησιμότητα λόγω της επιδημίας. Και εδώ προκύπτει το ερώτημα σχετικά με το πόσο πολύ τα κράτη και οι κοινωνίες είναι έτοιμες για αυτό σε μία κατάσταση, όπου το πρώτο στάδιο της εκστρατείας του εμβολιασμού σε πολλές χώρες ,συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας ,έχει προκαλέσει σημαντική δυσπιστία ανάμεσα σε συγκεκριμένα μέλη της κοινωνίας.
Υπό αυτή την έννοια ,το θέμα της εμπιστοσύνης στην κυβέρνηση και τους κατασκευαστές εμβολίων γίνεται το κλειδί στην επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας. Η χρήση διοικητικών μηχανισμών με σκοπό την αύξηση του αριθμού εμβολιασμένων εγείρει το θέμα της τήρησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών .Πρωτίστως, αυτό έχει εφαρμογή στη διασφάλιση των εργατικών δικαιωμάτων των πολιτών(όπου οι ανεμβολίαστοι απομακρύνονται από τη δουλειά τους),αλλά επίσης και στο δικαίωμα να ξεκουραστείς και άλλα τέτοια δικαιώματα. Η αναζήτηση για τον άριστο συνδυασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων της κοινωνίας σα σύνολο ,βρίσκοντας μία ισορροπία ανάμεσα στην πλειοψηφία και τη μειοψηφία μέσα στην κοινωνία(και στην περίπτωση της Ρωσίας, όχι η πλειοψηφία αλλά η μειοψηφία που είναι έτοιμη να εμβολιαστεί) έχει σε αυτή την περίπτωση όχι μόνο επιδημιολογικές αλλά και αρκετά απτές κοινωνικοπολιτικές συνέπειες .Είναι ενδιαφέρον να αναφερθούμε στην πρόσφατη δικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ,σχετικά με την υπόθεση του υποχρεωτικού εμβολιασμού των παιδιών στην Δημοκρατία της Τσεχίας. Αυτή η υπόθεση είναι παλιά ,μάζευε σκόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα, περιμένοντας τη σειρά της να συζητηθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ,και τώρα, δεδομένης της εποχής της πανδημίας ,έτυχε υψίστης προσοχής από τον κόσμο και τελικά συζητήθηκε .Όπως γνωρίζετε ,το δικαστήριο αναγνώρισε τη νομιμότητα του υποχρεωτικού εμβολιασμού δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι τα ατομικά δικαιώματα δεν θα πρέπει να παραβιάζουν τα δικαιώματα της κοινωνίας σαν σύνολο(συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος της δημόσιας υγείας).Κατά την υποκειμενική μας άποψη ,η λογική και η ρητορική αυτής της απόφασης είναι ,προς έκπληξή μας ,σε αντίθεση με όλη την δικαστική παράδοση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Ας συμφωνήσουμε ότι παραδοσιακά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (καθώς επίσης και το Συμβούλιο της Ευρώπης συνολικά)έχει πάντα θέσει την τήρηση των δικαιωμάτων του ατόμου πάνω από τα δικαιώματα της κοινωνίας σαν σύνολο, και τα δικαιώματα των μειονοτήτων πάνω από τα δικαιώματα της πλειοψηφίας. Στην πραγματικότητα ,αυτή ήταν η αντίληψη ,κατά τη γνώμη μας ,του βασικού έργου του Συμβουλίου της Ευρώπης :να στηρίζει την σημασία και σπουδαιότητα της ατομικής ελευθερίας εν όψει της γενικής πίεσης και της «απολυταρχίας » αν το προτιμάτε ,από την κοινωνία και την πολιτεία .Ήταν η δέσμευση ότι η δημοκρατία εκφράστηκε.
‘Και τότε η πανδημία ξαφνικά ,για κάποιο λόγο , άλλαξε τα πάντα και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παίρνει μία απόφαση που είναι ενάντια στις δικές του αρχές περί δημοκρατίας και ελευθερίας, που καλλιεργήθηκαν μέσα σε δεκαετίες’.
Αντικειμενικά, μία τέτοια αλλαγή στην προσέγγιση είναι κατανοητή :ο φόβος της πανδημίας θα μπορούσε κάλλιστα να καταλάβει τους δικαστές .Αλλά όταν διαβάσεις την απόφαση σχετικά με την υπόθεση εμβολιασμών στην Τσεχία, άθελά σου πιάνεις τον εαυτό σου να σκέφτεται ότι η ιδεολογία ,οι αξίες και η ρητορική δεν είναι καθόλου αυτό που περιμένουμε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά μία «λαστιχένια σφραγίδα» σε ένα απολυταρχικό κράτος. Ο όρος «ιατρικός απολυταρχισμός» ,ο οποίος έχει ήδη εμφανιστεί στην παγκόσμια κοινή γνώμη σε σχέση με την ανταπόκριση στην πανδημία έχει λάβει ,χάριν σε αυτή την ετυμηγορία ,μία νέα επιβεβαίωση.
Σαν αποτέλεσμα ,υπάρχουν δύο απαντήσεις στο παγκόσμιο δίλημμα του αν πρέπει να χρησιμοποιούνται εμβόλια τα οποία δεν είναι αρκετά αποτελεσματικά ,έναντι της Ινδικής μετάλλαξης(αλλά δεν υπάρχουν άλλα).Τα κράτη ενεργά λένε « ναι» και αρχίζουν να χρησιμοποιούν διοικητικούς μοχλούς για να επιταχύνουν τους εμβολιασμούς παρά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων .Μία μεγάλη μερίδα της κοινωνίας είναι πολύ πιθανό να απαντήσει «όχι» ,κάτι το οποίο θα οδηγήσει σε διαμαρτυρίες και σε μία αύξηση της δυσαρέσκειας των πολιτών σε πολλές χώρες.
*O Έρολ Ούσερ (Erol User) είναι πρόεδρος και CEO της USER HOLDİNG. Επιχειρηματίας και φιλάνθρωπος, πρόκειται έναν από τους καινοτόμους παίκτες της επιχειρηματικής τουρκικής σκηνής. Η USER HOLDİNG είναι επενδυτική τραπεζική εταιρεία που προσφέρει συμβουλευτικές υπηρεσίες τόσο σε τουρκικές όσο και διεθνείς εταιρείες.
