Το ζήτημα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών και η υπόθεση των Τσάμηδων (με τις διάφορες πτυχές της) αναδεικνύονται ως τα μείζονα προβλήματα στις σχέσεις Ελλάδας – Αλβανίας σύμφωνα με σχετική έκθεση που πρόκειται να δημοσιεύσει σύντομα το Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) – τα βασικά σημεία της οποίας παρουσίασε σε αποκλειστικότητα ο Άγγελος Αθανασόπουλος στην εφημερίδα «Το Βήμα». Η έρευνα περιλαμβάνει την ανάλυση των ευρημάτων που συγκεντρώθηκαν από έρευνα της αλβανικής κοινής γνώμης που συντόνισε το Open Society Foundation for Albania, στο πλαίσιο ενός κοινού project για τις απόψεις της κοινής γνώμης τόσο στην Αλβανία όσο και στην Ελλάδα. Ωστόσο, το ενδιαφέρον της έκθεσης του ΕΛΙΑΜΕΠ, η οποία φέρει τον τίτλο «Οι στάσεις της κοινής γνώμης της Αλβανίας για την Ελλάδα: Τάσεις και Προοπτικές» και υπογράφεται από τους Ιωάννη Αρμακόλα και Γιώργο Σιάκα, εστιάζεται στην ειδικότερη επεξεργασία των αλβανικών δεδομένων υπό ελληνικό πρίσμα.
Σύγκριση στάσεων Ελλάδος – Τουρκίας
Στο κείμενο της έκθεσης υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που ίσως θα έπρεπε να προβληματίσουν την Αθήνα, σε σχέση τουλάχιστον με το μέλλον των διμερών σχέσεων με τη γειτονική βαλκανική χώρα. Με δεδομένο ότι η Αλβανία αποτελεί κρίσιμο κρίκο στη βαλκανική πολιτική της Αγκυρας, η οποία έχει επενδύσει σε διάφορους τομείς ώστε να θεμελιώσει την επιρροή της, είναι καλό ότι η εικόνα της Ελλάδας στην Αλβανία είναι πλειοψηφικά θετική. Ωστόσο, η απήχηση αυτή υστερεί έναντι εκείνης τόσο της Τουρκίας όσο και της Ιταλίας. Πιο συγκεκριμένα, το 61% της αλβανικής κοινής γνώμης έχει θετική ή πολύ θετική άποψη για την Ελλάδα, ενώ οι αρνητικές απόψεις δεν ξεπερνούν το 12%. Συνολικά, η Ελλάδα βρίσκεται στην 5η θέση μεταξύ των φίλων της Αλβανίας, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Γερμανία, την ΕΕ και την Ιταλία. Την ίδια στιγμή όμως, τα αντίστοιχα ποσοστά θετικών απόψεων για την Τουρκία (84%) και για την Ιταλία (94%) καταδεικνύουν ότι η χώρα μας αποτελεί μάλλον ιδιαίτερη περίπτωση. Πάντως, δεν προκύπτει μία άμεση ταύτιση της Αλβανίας με την Τουρκία ή τα τουρκικά συμφέροντα. Αυτό όμως που δεν πρέπει να παραγνωριστεί είναι ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές στις θετικές απόψεις προς την Ελλάδα μεταξύ Βόρειας και Νότιας Αλβανίας. Αυτό που πρέπει να υπογραμμιστεί είναι ότι η Αθήνα έχει έναν μοχλό που πρέπει να χρησιμοποιήσει πιο συγκροτημένα για την αύξηση της επιρροής της. Και αυτός δεν είναι άλλος από τον φιλοδυτικό προσανατολισμό της Αλβανίας και τη σχεδόν καθολική (σε ποσοστό 96% του πληθυσμού) άποψη ότι η χώρα πρέπει να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Η αρνητικά άποψη των ελίτ
Ενα από τα πλέον ανησυχητικά ευρήματα της έρευνας είναι ότι τα δυναμικά στρώματα της αλβανικής κοινωνίας, όπως τα υψηλά μορφωτικά στρώματα, οι νέοι ή οι εισοδηματικά ανώτερες τάξεις, βλέπουν μάλλον επιφυλακτικά την Ελλάδα. Οπως προαναφέρθηκε, η πλειοψηφία του αλβανικού πληθυσμού εκφράζεται θετικά για την Ελλάδα σε ποσοστό 61%, αλλά οι διαφοροποιήσεις στους «κόλπους» αυτού του ποσοστού είναι αξιοσημείωτες. Μάλιστα, τέτοιες διαφοροποιήσεις δεν εμφανίζονται σε χώρες όπως η Τουρκία και η Ιταλία, όπου ο καταμερισμός των θετικών απόψεων είναι πιο ισορροπημένος. Πιο συγκεκριμένα, τη λιγότερο θετική άποψη για την Ελλάδα εκφράζουν οι νέοι ηλικίας 18-34 ετών σε ποσοστό 52%, οι απόφοιτοι Πανεπιστημίου με 51% και όσοι ανήκουν σε εισοδηματικά ανώτερες τάξεις με 48%. Αντίθετα, οι θετικότερες στάσεις για τη χώρα μας εντοπίζονται ανάμεσα στα άτομα μεγάλης ηλικίας, χαμηλής μόρφωσης και ασθενέστερης οικονομικής κατάστασης. Κοιτώντας πιο συγκεκριμένα στοιχεία, τα άτομα ηλικίας 55 ετών και άνω έχουν σε ποσοστό 69% θετική άποψη για την Ελλάδα, ενώ όσοι έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση ή ούτε καν αυτή έχουν θετική άποψη σε ποσοστό 70,5%. Ανάλογο ποσοστό θετικών απόψεων έχει και το ασθενέστερο οικονομικά κομμάτι του πληθυσμού που αμείβεται με περίπου 250 ευρώ τον μήνα. Σύμφωνα μάλιστα με όσα προβλέπουν οι συγγραφείς της μελέτης, αναδύεται ο κίνδυνος «η θετική εικόνα και απήχηση της Ελλάδος στην Αλβανία να βαίνει στο μέλλον μειούμενη, εφόσον δεν υπάρξουν διορθωτικές κινήσεις και επανορθωτικά μέτρα ή εφόσον δεν επανεξεταστεί η στρατηγική και οι τρόποι προσέγγισης της αλβανικής κοινωνίας και πολιτικής».
Οι θαλάσσιες ζώνες και οι Τσάμηδες
Το ζήτημα του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών βρίσκεται, σύμφωνα με την αλβανική κοινή γνώμη, στην κορυφή του καταλόγου των διμερών προβλημάτων. Αυτό πιστεύει το 30% των ερωτηθέντων. Αρκετά κοντά, με ποσοστό 26%, βρίσκεται το ζήτημα των Τσάμηδων, το οποίο εμφανίζει διάφορες διαστάσεις. Μάλιστα, οι τρεις στους τέσσερις ερωτώμενους πιστεύουν ότι γενικότερα η υπόθεση των Τσάμηδων μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην ανάπτυξη και βελτίωση των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Αλλα θέματα, όπως π.χ. η άρση της εμπολέμου καταστάσεως ή η κατάσταση των αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα, βρίσκονται πολύ πιο χαμηλά στον κατάλογο των προβλημάτων (με ποσοστά 10% έκαστο).
