Η Ευρωπαϊκή Ενωση ετοιμάζεται να περάσει έναν χειμώνα χωρίς φυσικό αέριο από τη Ρωσία. Οι επιδοτήσεις, στις οποίες καταφεύγουν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αμβλύνουν το πρόβλημα, αλλά δεν το αντιμετωπίζουν. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν έχει αποφασίσει να οδηγήσει την Ευρώπη σε «ρωσικό χειμώνα» και αυτήν την κατάσταση η Ευρώπη δεν μπορεί να την αντέξει αν δεν επιστρατεύσει όλα τα διαθέσιμα εργαλεία:
* Το πρώτο –και πιο ώριμο– είναι να απελευθερώσει η Ε.Ε. τα 220 δισ. ευρώ, προερχόμενα από δάνεια που δεν χρησιμοποίησαν οι χώρες από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που λιμνάζουν. Οι συνθήκες έχουν ωριμάσει προκειμένου αυτά τα χρήματα να απελευθερωθούν και να πάνε στα κράτη-μέλη ώστε να ενταχθούν σε μηχανισμούς εξισορρόπησης των τιμών ενέργειας. Τα χρήματα αυτά δεν χρησιμοποιήθηκαν. Είναι ποσά που υπάρχουν στον «κουμπαρά» των Βρυξελλών. Δεν χρειάζεται νέος δανεισμός.
* Το δεύτερο εργαλείο είναι η αλλαγή του μοντέλου τιμολόγησης του ηλεκτρισμού. Ο ηλεκτρισμός είναι πολύ ακριβός γιατί τιμολογείται με βάση την τελευταία είσοδο στο σύστημα και η τελευταία είσοδος στο σύστημα είναι οι μονάδες που παράγουν ηλεκτρισμό από φυσικό αέριο. Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να τιμολογούμε το ηλεκτρικό ρεύμα με βάση το ακριβότερο ορυκτό καύσιμο στον κόσμο. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δηλαδή οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων, έχει δώσει ήδη εντολή στην Κομισιόν να διερευνηθεί ένα νέο μοντέλο τιμολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε να αλλάξει το ήδη υπάρχον, το οποίο είναι απόλυτα συνδεδεμένο με τις τιμές φυσικού αερίου. Αλλαγή στο μοντέλο τιμολόγησης του ηλεκτρισμού δεν μπορεί να κάνει μια χώρα μονομερώς. Μπορεί όμως να κάνει συνολικά η Ε.Ε. και ήδη το θέμα έρχεται με πρωτοβουλία της Αυστρίας στην επικείμενη έκτακτη συνάντηση των υπουργών Ενέργειας.
* Ενα τρίτο εργαλείο είναι η επιβολή πλαφόν στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την περίφημη αγορά TTF Ολλανδίας, όπου δεν υπάρχει στην πραγματικότητα αποτελεσματικός έλεγχος για τις φυσικές παραδόσεις. Διαπραγματεύονται τίτλοι και άρα η πιθανότητα κερδοσκοπίας είναι αυξημένη. Εκεί πρέπει να υπάρχει έλεγχος, κυρίως για τις φυσικές παραδόσεις. Η πρόταση του Ελληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, να μπει πλαφόν στη χονδρική τιμή, να έχουμε δηλαδή μια ανώτατη τιμή φυσικού αερίου εξακολουθεί να είναι επίκαιρη.
Το μοντέλο τιμολόγησης του ηλεκτρισμού στην Ε.Ε. σχεδιάστηκε για καιρούς ειρήνης, για καιρούς αδιατάρακτης παροχής ενέργειας από τους προμηθευτές, με τη Ρωσία να κατέχει το 40% του μεριδίου του φυσικού αερίου που κατανάλωνε η ΕΕ. Πλέον βρισκόμαστε σε εξαιρετικές συνθήκες, σε συνθήκες πολέμου, στις οποίες υπάρχει μια πρωτοφανής τεχνητή έλλειψη φυσικού αερίου με ευθύνη της Ρωσίας.
Ωστόσο, η ευθύνη για τη διαχείριση της οικονομίας και τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής ανήκει στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Ενδεχόμενη αποτυχία αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης είναι πλέον πιθανό να προκαλέσει αποσταθεροποίηση στις κοινωνίες. Οι πιθανότητες να πυροδοτηθούν κοινωνικές και πολιτικές αναταραχές, σε περίπτωση που ο χειμώνας φέρει μπλακ-άουτ και κρύα σπίτια, είναι πλέον υψηλές, όπως και το ενδεχόμενο λαϊκιστικά κόμματα με δυσανάγνωστη, αλλά σίγουρα ακραία ταυτότητα, να εμφανιστούν ως εκπρόσωποι της πλειοψηφίας στο ευρωπαϊκό προσκήνιο.
Η Μαρία Σπυράκη είναι Ευρωβουλευτής ΝΔ-ΕΛΚ, συμπρόεδρος του Intergroup για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και την Κλιματική Αλλαγή
