Ενας αθέατος «ελληνοτουρκικός» πόλεμος με επίκεντρο την οικονομία και τις επενδύσεις εξελίσσεται το τελευταίο διάστημα στα Βαλκάνια. Ενας από τους βασικούς στόχους της κυβέρνησης Μητσοτάκη είναι η δυναμική επιστροφή της χώρας στην περιοχή, καθώς η επιρροή της Ελλάδας στα Βαλκάνια μειώθηκε πάρα πολύ κατά τα χρόνια του μνημονίου και δη την περίοδο 2015-2019.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει η «Καθημερινή», η Ελλάδα από το 2000 έως το 2015 ήταν ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στην Αλβανία, καθώς καταλάμβανε σταθερά την πρώτη θέση μεταξύ των επενδυτριών χωρών στη γειτονική χώρα. Τη δεκαπενταετία αυτή πραγματοποιήθηκαν σημαντικότατες επενδύσεις σε βασικούς τομείς της αλβανικής οικονομίας, όπως ο χρηματοπιστωτικός, οι τηλεπικοινωνίες, οι κατασκευές, υπηρεσίες εκπαίδευσης, νομικές και υγείας.
Αντίθετα, την πενταετία 2015-2019 η Ελλάδα υποχώρησε στην όγδοη θέση, με συνολικό απόθεμα επενδύσεων 500 εκατ. ευρώ, καθώς αποχώρησαν από τη χώρα πέντε σημαντικές ελληνικές επενδύσεις, δύο από τον τραπεζικό τομέα (Εθνική Τράπεζα και Τράπεζα Πειραιώς), από τον τομέα υγείας (Νοσοκομείο Υγεία), τον εκπαιδευτικό τομέα (New York College) και τον τομέα των τηλεπικοινωνιών (Ομιλος ΟΤΕ/Telekom Albania). Σήμερα δρομολογείται και η πώληση της Alpha Bank, της τελευταίας ελληνικής τράπεζας που δραστηριοποιείται στην Αλβανία. Το τελευταίο έτος η Αθήνα προσπαθεί να ανακόψει αυτή την πορεία του οικονομικού «αφελληνισμού» της Αλβανίας. Το 2020, το συνολικό απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων αυξήθηκε κατά 6% σε σχέση με το 2019 και διαμορφώθηκε στα 530 εκατ., καταλαμβάνοντας μερίδιο της τάξεως του 6% επί του συνολικού αποθέματος άμεσων ξένων επενδύσεων στην Αλβανία.
Η πρόσφατη επίσκεψη του υφ. Εξωτερικών υπεύθυνου για την οικονομική διπλωματία στα Τίρανα, Κώστα Φραγκογιάννη, εντάσσεται σε αυτή τη στρατηγική του πρωθυπουργού. «Η ελληνική οικονομική διπλωματία παρούσα στα Βαλκάνια» δήλωσε από τα Τίρανα ο κ. Φραγκογιάννης. Πράγματι η Αλβανία έχει μεγάλες ευκαιρίες επενδύσεων που αναμένεται να προκύψουν στο πλαίσιο του Οικονομικού και Επενδυτικού Σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δυτικά Βαλκάνια, δεδομένου ότι θα διατεθεί στην περιοχή ποσό ύψους 9 δισ. ευρώ, ενώ μέσω του Μηχανισμού Εγγυήσεων των Δυτικών Βαλκανίων, αναμένεται να προκύψουν επενδύσεις ανερχόμενες σε 20 δισ. ευρώ, ένα σημαντικό τμήμα των οποίων θα αφορά και την Αλβανία.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ» οι τομείς που δίνουν ευκαιρίες συνεργασίας των δύο χωρών είναι σε ενέργεια, AΠΕ (δημοπράτηση χερσαίων εγκαταστάσεων αιολικών πάρκων παραγωγής ενέργειας), έργα υποδομής, κατασκευές, δομικά υλικά, αγροτικό τομέα, είδη διατροφής, ποτά, προϊόντα υψηλής τεχνολογίας, φαρμακευτικά προϊόντα, υπηρεσίες υγείας. Για παράδειγμα, ο όμιλος American Hospital, ο οποίος προ διετίας εξαγόρασε το Νοσοκομείο Υγεία στα Τίρανα, αναζητεί αγοραστή για το σύνολο των μονάδων υγείας που διαχειρίζεται στην Αλβανία. Ιδιες ευκαιρίες παρουσιάζονται και στις μεταφορές, στο περιβάλλον και τη διαχείριση αποβλήτων, τη διασυνοριακή συνεργασία και βιώσιμη συνδεσιμότητα, πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Σήμερα η Ελλάδα είναι 3η χώρα μεταξύ των προμηθευτών της Αλβανίας, θέση που φιλοδοξεί να κάνει ακόμα υψηλότερη. Τέλος, κατά πληροφορίες σχεδιάζεται να υπάρξει παράρτημα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ενώ θα υπάρξει και συνεργασία των δύο χωρών στον τουριστικό κλάδο, καθώς η Αλβανία θέλει το know how δημιουργίας resort για την εκμετάλλευση του παραλιακού της μετώπου.
Η Τουρκία
Το come back της Ελλάδας στη γειτονιά της γίνεται σχεδόν εθνική ανάγκη, καθώς την ίδια προσπάθεια κάνει και η Τουρκία, στη λογική της δημιουργίας του «μουσουλμανικού τόξου». Χαρακτηριστικό είναι πως ο Τούρκος υπουργός Εμπορίου κ. Πεκάν είχε δηλώσει στις αρχές του έτους πως η Τουρκία θέλει να ενισχύσει τους εμπορικούς και επενδυτικούς δεσμούς με γειτονικές χώρες και στο πλαίσιο αυτό οι τουρκικές επενδύσεις στην Αλβανία ανέρχονται σε 1 δισ. δολ., καθώς και ότι παρουσιάζονται σημαντικές επιχειρηματικές ευκαιρίες στη βιομηχανία, στον τουρισμό, στις γεωργικές τεχνολογίες και τις υποδομές. Εναν χρόνο νωρίτερα, ο κ. Ράμα είχε δηλώσει πως η Αλβανία δεν πρόκειται να περιμένει κάτι παραπάνω όσον αφορά το ελεύθερο εμπόριο με την Ευρώπη, αλλά αντιθέτως θα αξιολογήσει τις προοπτικές με άλλες ανατολικές αγορές, αναφέροντας ενδεικτικά την Τουρκία.
Ακολούθησαν τα εγκαίνια του νοσοκομείου στο Φιέρι, δωρεά του Ερντογάν. Αντίστοιχη πολιτική εφαρμόζει η Ελλάδα και στη γειτονική Βόρεια Μακεδονία. Κατά την πρόσφατη επίσκεψη του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη, ο Ζόραν Ζάεφ για μια ακόμη φορά ζήτησε τη βοήθεια της Ελλάδας στον τομέα της ενέργειας και των επενδύσεων. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες της «Κ», ο κ. Ζάεφ επιθυμεί να γίνει η Aegean βασικός αερομεταφορέας της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ κομβικό κομμάτι είναι η επαναλειτουργία του αγωγού πετρελαίου Θεσσαλονίκης – Σκοπίων. Χαρακτηριστικό της μάχης που γίνεται στα Βαλκάνια είναι πως αρχές Νοεμβρίου ο κ. Φραγκογιάννης θα επισκεφθεί και τη Σερβία, σε μια επίσκεψη με ίδιο πολιτικό και οικονομικό προσανατολισμό.
