Από το σχέδιο Schuman ξεκίνησε η μακρά πορεία της Ευρώπης που οδήγησε στην ενιαία αγορά, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα και στην Ευρωζώνη. Αυτή η πορεία συνεχίζεται και βρίσκεται στην πλέον κρίσιμη καμπή της, καθώς είναι πανθομολογούμενη η ανάγκη για ένα καινούριο ξεκίνημα.
Του Χάρη Παυλίδη
Μια επί της ουσίας αναδιατύπωση του στόχου της Ευρώπης με πρόσημο τον πατριωτισμό. Αυτή η «νέα» Ευρωπαϊκή Ένωση του «Ευρωπαϊκού Πατριωτισμού» περνάει και μέσα απ’ τη χώρα μας.
Πρώτα απ’ όλα χρειάζεται να γίνει ξεκάθαρο για ποιον πατριωτισμό μιλάμε. Η Ευρώπη χρειάζεται τον γνήσιο, παραδοσιακό και δημοκρατικό πατριωτισμό. Εκείνον τον πατριωτισμό με τον οποίον μεγάλωσαν οι πολίτες των κρατών μελών, που αναγνωρίζεται ως αγάπη για τη χώρα, αγάπη για τους ανθρώπους, αγάπη για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Εκείνον τον πατριωτισμό που αισθάνθηκαν όλοι οι ευρωπαίοι όταν οι ναζί βομβάρδιζαν το Λονδίνο. Τον ίδιο πατριωτισμό που νιώθουμε όλοι όταν κινδυνεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και δοκιμάζονται οι ατομικές ελευθερίες σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα. Έναν πατριωτισμό που έχει ως βάση την αγάπη για την πατρίδα ως προϋπόθεση σεβασμού στην ελευθερία των άλλων λαών και δέσμευσης για την υπεράσπιση της ελευθερίας τους.
Όποιος έχει τη σωστή έννοια της πατρίδας γίνεται ευκολότερα πολίτης της Ευρώπης και του κόσμου. Και όσοι αγαπούν την πατρίδα τους γίνονται ανοιχτοί στο ευρωπαϊκό ιδεώδες. Δεν μπορεί να υπάρξει μια καλύτερη Ευρώπη, κι αυτό είναι το επίκεντρο στη συζήτηση που έχει ξεκινήσει στην Ευρώπη με πρωτοβουλία του Μακρόν, αν προηγουμένως οι πολίτες δεν έχουν πεισθεί ότι ζουν σε μια καλύτερη χώρα. Ο Ευρωπαϊκός Πατριωτισμός μπορεί να τεθεί ως πλαίσιο για την επανίδρυση της Ευρώπης, εφόσον τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης επαναχαράξουν τα όρια του εθνικού πατριωτισμού με τον εθνικισμό. Μια πατριωτική Ευρώπη με κοινωνικό πρόσημο δεν μπορεί να υπερασπίζεται την εθνοτική και θρησκευτική αγνότητα κάθε κράτους μέλους, αλλά να ενισχύει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις, τόσο εντός όσο και εκτός των εθνικών συνόρων.
Αυτή την «Πατριωτική Ευρώπη» είχε περιγράψει ο Winston Churchill το 1948 στο Άμστερνταμ. Μια περιγραφή που σε κάθε της λέξη υπάρχει και μια απάντηση στον ευρωσκεπτικισμό και στον εθνικισμό που απειλεί την πορεία της Ευρώπης. «Ελπίζουμε», είχε πει, «να δούμε μια Ευρώπη όπου οι άνθρωποι κάθε χώρας θα σκέφτονται τόσο πολύ ότι είναι Ευρωπαίοι όσο και να ανήκουν στην πατρίδα τους και ότι χωρίς να χάσουν την αγάπη και την πίστη τους στη γενέτειρά τους, θα αισθάνονται πραγματικά την Ευρώπη χώρα τους και ότι είναι πολίτες αυτής της χώρας”.
Ο «Ευρωπαϊκός Πατριωτισμός» είναι η νέα ιδεολογία της σύνθεσης διαφορετικών εθνικών αφηγημάτων που συγκλίνουν στη βάση των αξιών της δημοκρατίας, του πολιτισμού, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας και του περιβάλλοντος. Επιπλέον, όμως, είναι μια αναγκαιότητα για την ίδια την ύπαρξη της Ευρώπης που θα πρέπει άμεσα να αντεπιτεθεί στον οικονομικό επακτατισμό των ΗΠΑ και της Κίνας. Συνεπώς σ’ αυτή τη συζήτηση που ήδη έχει αρχίσει η Ελλάδα πρέπει να έχει ουσιαστική συμβολή στη διατύπωση του εθνικού αφηγήματος και στη σύνδεσή του με την έννοια του «Ευρωπαϊκού Πατριωτισμού». Κι αυτό πρέπει να γίνει με το σκεπτικό ότι, κι εμείς όπως και οι άλλοι Ευρωπαίοι, είμαστε υπερήφανοι για την εθνική μας ταυτότητα. Είμαστε και θα παραμείνουμε Έλληνες. Είναι, όμως, ανάγκη πλέον λόγω και των γεωπολιτικών εξελίξεων, να καταφέρουμε να αισθανθούμε και υπερήφανοι ως Ευρωπαίοι.
