Πολλά έχουν λεχθεί και γραφεί τον τελευταίο καιρό σχετικά με τον τρόπο απονομής της Δικαιοσύνης και κατά ποσόν αυτή πρέπει να ακολουθεί το λεγόμενο «κοινό περί δικαίου αίσθημα», με αφορμή την έκδοση κάποιων δικαστικών αποφάσεων που ενδιαφέρουν την κοινή γνώμη.
Για το ζήτημα αυτό παρενέβη πρόσφατα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κυρία Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, η οποία δήλωσε επί λέξει ότι «η δικαιοσύνη δεν απονέμεται με βάση το κοινό περί δικαίου αίσθημα, αλλά σύμφωνα με το σύνταγμα και τους νόμους».
Σχετική ανακοίνωση για τις αντιδράσεις εξ αφορμής πρόσφατης αποφάσεως που χορήγησε αναστολή σε καταδικασθέντα για υποθέσεις βιασμών μέχρι την εκδίκαση της εφέσεώς του, αλλά και για όσα έχουν λεχθεί εις βάρος των δικαστών της συγκεκριμένης δίκης, έχει εκδώσει η Ενωση Δικαστών και Εισαγγελέων, η οποία κατήγγειλε «εκβιαστική παρέμβαση στο έργο της Δικαιοσύνης». Ειδικότερα, στη σχετική ανακοίνωσή της επισημαίνει: «Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρατηρείται έντονα το φαινόμενο της επίκλησης του κοινού περί δικαίου αισθήματος. Η επίκληση και αξιοποίηση του γενικού αισθήματος δικαιοσύνης απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή, γιατί πολύ εύκολα μπορούμε να οδηγηθούμε σε εκτροπή προς τα λαϊκά δικαστήρια και την πυρά για τις ‘‘μάγισσες’’ της κάθε εποχής» και καταλήγει: «Μόνη σταθερή εγγύηση προστασίας έναντι των άνω φαινομένων αποτελεί το κράτος δικαίου και οι θεσμοί του, μεταξύ αυτών δε η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη, η οποία εκδίδει τις αποφάσεις της με βάση τα στοιχεία της δικογραφίας και τα νόμιμα αποδεικτικά μέσα, που αναγνωρίζουν το σύνταγμα και οι νόμοι και όπως επιτάσσουν οι θεμελιώδεις αρχές της δίκαιης δίκης και της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων».
Η συγκεκριμένη απόφαση, όπως έχει επισημανθεί και από πολλούς έγκριτους συναδέλφους σε δημόσιες τοποθετήσεις τους, είναι σύμφωνη με τα προβλεπόμενα στον νόμο και δη στο άρθρο 497 παρ. 8 ΚΠΔ, το οποίο ορίζει τις προϋποθέσεις αναστολής εκτελέσεως της ποινής εν όψει ασκήσεως εφέσεως και επαφίεται στους δικαστές να κρίνουν περί της συνδρομής τους ή μη σε κάθε υπόθεση, η δε ορθότητα της κρίσεώς τους υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο. Επισημαίνεται ότι η εν λόγω διάταξη είναι απόρροια της αρχής του τεκμηρίου της αθωότητος (το οποίο προβλέπεται στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Συμβάσεως των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), σύμφωνα με το οποίο «καθένας τεκμαίρεται αθώος μέχρις αμετακλήτου καταδίκης του» και, ασφαλώς, έχει θεσμοθετηθεί για να ισχύει για όλους τους πολίτες και όχι φυσικά για τον συγκεκριμένο κατηγορούμενο.
Το ότι η συγκεκριμένη απόφαση είναι σύμφωνη με το γράμμα του νόμου αναγκάσθηκε να παραδεχθεί και ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης επί ΣΥΡΙΖΑ κ. Ν. Παρασκευόπουλος, αν και δήλωσε ότι «αγανακτεί για την αποφυλάκιση του συγκεκριμένου κατηγορουμένου». Προηγουμένως, όμως, ο ΣΥΡΙΖΑ, παραβλέποντας πλήρως την αρχή της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης, είχε έρθει σε ακραία και άθλια πολιτική αντιπαράθεση με την κυβέρνηση για το ζήτημα της αποφυλακίσεως του εν λόγω κατηγορουμένου.
Το ζητούμενο, λοιπόν, σε μια ευνομούμενη πολιτεία και σε ένα κράτος δικαίου είναι να αφήνεται η Δικαιοσύνη ανεπηρέαστη να πράξει σύμφωνα με όσα ορίζουν το σύνταγμα και οι νόμοι και κατά τη συνείδηση των δικαστών που την απονέμουν. Πρέπει να είναι σεβαστό από όλους το τεκμήριο της αθωότητος, αλλά και τα δικαιώματα, που ορίζει ο νόμος, οποιουδήποτε κατηγορουμένου. Ο σεβασμός του τεκμηρίου της αθωότητος δεν θα πρέπει, σε καμία περίπτωση, να παρερμηνεύεται από την κοινή γνώμη ως επιδοκιμασία των πράξεων, για τις οποίες κατηγορείται ο όποιος κατηγορούμενος.
Αυτά επισημαίνει και σε σχετικό του ψήφισμα, το οποίο εξέδωσε ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών, στο οποίο, μεταξύ των άλλων, αναφέρει:
«Σε μία δημοκρατική και ευνομούμενη πολιτεία, η δικαιοσύνη απονέμεται από τα δικαστήρια, σύμφωνα με τους θεσμοθετημένους ουσιαστικούς και δικονομικούς κανόνες, οι οποίοι πρέπει να εφαρμόζονται έναντι όλων, χωρίς καμία διάκριση. Οποιαδήποτε προσπάθεια επηρεασμού της δικαστικής κρίσης σε υποθέσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι καταδικαστέα, ιδίως όταν προέρχεται από πρόσωπα με θεσμικό ρόλο.
Το κοινό περί δικαίου αίσθημα, όπως γίνεται υποκειμενικά αντιληπτό, δεν μπορεί να προδικάζει το αποτέλεσμα της δικαστικής κρίσης, πέραν της κείμενης νομιμότητας».
Σύσσωμος, λοιπόν, ο νομικός κόσμος της χώρας θέτει τα ορθά όρια των σχέσεων μεταξύ Δικαιοσύνης και «κοινού περί δικαίου αισθήματος».
Εν όψει όλων αυτών, πρέπει να γίνει αντιληπτό και σεβαστό από όλους ότι η δικαιοσύνη απονέμεται από τα αρμόδια συντεταγμένα όργανα της πολιτείας (δικαστήρια) και όχι από «λαϊκά δικαστήρια».
Αυτό επιτάσσει η δημοκρατία μας και ο νομικός πολιτισμός μας.
Ο Ανδρέας Τζουμάνης είναι Δικηγόρος Αθηνών και επικεφαλής Θεματικού Τομέα Δικαιοσύνης της ΝΔ
