Το ευρύ φάσμα της συνεργασίας που διέπει τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις τέθηκε επί τάπητος στον δεύτερο Στρατηγικό Διάλογο Ελλάδας-ΗΠΑ, την έναρξη του οποίου εγκαινίασαν στην Αθήνα ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας μαζί με τον Αμερικανό ομόλογο του Μάικ Πομπέο.
Οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής διεξήγαγαν τον δεύτερο διμερή Στρατηγικό Διάλογο στην Αθήνα την 7η Οκτωβρίου 2019, τον οποίο εγκαινίασαν ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας Νίκος Δένδιας και ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Μάικ Πομπέο αναφέρει κοινή ανακοίνωση των δύο χωρών που δημοσιοποιήθηκε το βράδυ χθες Δευτέρα. Στις συνομιλίες υπήρξε υψηλού επιπέδου εκπροσώπηση από διάφορες υπηρεσίες, κατά το κείμενο.
Με εκπροσώπηση υψηλού επιπέδου και από τις δύο χώρες, ο δεύτερος Στρατηγικός Διάλογος καταδεικνύει, όπως σημειώνεται στο κοινό ανακοινωθέν , «την εντατική και εποικοδομητική δέσμευση των δύο χωρών» τονίζεται «η δύναμη των διμερών σχέσεων, επιβεβαιώνοντας την αμοιβαία επιθυμία των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ελλάδας να εμβαθύνουν σε μια σειρά από κρίσιμους τομείς».
Περιφερειακή συνεργασία
Σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν, η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κοινές απόψεις για την ανατολική Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και τα Δυτικά Βαλκάνια. Υπό αυτό το πρίσμα, οι δύο πλευρές σημείωσαν το κοινό τους όραμα για μια ειρηνική και ευημερούσα περιοχή και επανέλαβαν την αποφασιστικότητά τους να υποστηρίξουν την ένταξη των χωρών των δυτικών Βαλκανίων στα ευρωπαϊκά και διατλαντικά θεσμικά όργανα. Επιπλέον, αναγνώρισαν ότι οι καλές σχέσεις γειτονίας και η ειρηνική διευθέτηση των διαφορών είναι καθοριστικές για την επίτευξη αυτού του στόχου.
Επισημαίνεται ότι οι δύο κυβερνήσεις επιβεβαιώνουν την πρόθεσή τους να υποστηρίξουν το κράτος δικαίου και τους δημοκρατικούς θεσμούς στην περιοχή. Υπό αυτό το πρίσμα, δεσμεύτηκαν να προωθήσουν μια κουλτούρα συμβιβασμού και συμφιλίωσης, τονίζοντας τις προσπάθειες που καταβάλει η Ελλάδα προς αυτή την κατεύθυνση, υπογραμμίζοντας πως τέθηκε σε ισχύ η Συμφωνία των Πρεσπών και τονίστηκε η σημασία της συνεπούς εφαρμογής της με καλή πίστη. Σημειώνοντας τη σημασία που έχει η ενίσχυση της περιφερειακής ολοκλήρωσης, οι δύο πλευρές σημείωσαν τις σχετικές πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει η Ελλάδα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Επιπλέον, καταγράφηκε το κοινό ενδιαφέρον των δύο χωρών για τα θέματα της Μαύρης Θάλασσας.
Αναφορικά με την ανατολική Μεσόγειο, οι κυβερνήσεις συμμερίζονται την άποψη ότι πρόκειται για μια γεωπολιτικά κρίσιμη περιοχής που έχει επανεμφανιστεί δυναμικά στη διεθνή σκηνή και ως εκ τούτου παρουσιάζει σημαντικές ευκαιρίες στον οικονομικό και στον ενεργειακό τομέα. Η Ελληνική πλευρά ανέλυσε το πως οι τριμερείς της συμπράξεις στην ανατολική Μεσόγειο μπορούν να βοηθήσουν στην εδραίωση της περιφερειακής σταθερότητας και ασφάλειας.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ελλάδα υπογράμμισαν την ανάγκη σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας των χωρών της περιοχής και σημείωσαν με ανησυχία τις παράνομες και προκλητικές ενέργειες που εντείνουν την ένταση, καθώς και την κακοήθη επιρροή στην περιοχή. Συνεχίζοντας, οι δύο κυβερνήσεις υπογράμμισαν τη σημασία του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών ως κατευθυντήριας αρχής στις σχέσεις καλής γειτονίας. Για αυτό τον σκοπό, εξέφρασαν την προσήλωση τους στην περαιτέρω ενίσχυση της στενής τους συνεργασίας στο πλαίσιο του σχήματος 3 + 1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες), το οποίο δρομολογήθηκε στην Ιερουσαλήμ τον Μάρτιο του 2019, δεδομένου ότι αυτή η εταιρική σχέση μπορεί να συμβάλει στην προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας, της ασφάλειας και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν επίσης την στήριξη τους για την ένταξη της Ελλάδας στην Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών και τις σχετικές προσπάθειες για την ενίσχυση της διασύνδεσης Βορρά-Νότου της Ευρώπης.
Άμυνα και Ασφάλεια
Όπως υπογραμμίζεται στο κοινό ανακοινωθέν «η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες επαναβεβαίωσαν την επιθυμία τους να ενισχύσουν περαιτέρω τη στρατηγική τους εταιρική σχέση για την άμυνα και την ασφάλεια, η οποία συμβάλλει σημαντικά στην ασφάλεια και των δύο εθνών. Υπογράμμισαν επίσης την επιθυμία τους να ενισχύσουν περαιτέρω τη συνεργασία τους για την προώθηση της σταθερότητας και της ευημερίας στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς και την αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων ασφάλειας στην ευρύτερη περιοχή».
Για το σκοπό αυτό, και οι δύο πλευρές σκοπεύουν να βοηθήσουν ο ένας τον άλλο στη διατήρηση ισχυρών, ικανών και διαλειτουργικών στρατιωτικών δυνάμεων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν την εκτίμησή τους για το γεγονός ότι η Ελλάδα συνέχισε να εκπληρώνει την νατοϊκή δέσμευση για αμυντικές δαπάνες της τάξης του 2% του ΑΕΠ και ενθάρρυναν τη χώρα μας να κατανείμει τουλάχιστον το 20% των αμυντικών της δαπανών σε πρωταρχικής σημασίας εξοπλισμό.
Αναφορικά με την αναθεώρηση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, σημειώνεται ότι «αντικατοπτρίζει τη περαιτέρω ενίσχυση και επέκταση της αμυντικής συνεργασίας προς όφελος και των δύο εθνών και της περιφερειακής σταθερότητας. Οι δύο κυβερνήσεις χαιρέτισαν τον πρόσφατο αυξημένο ρυθμό των διμερών ασκήσεων και επιβεβαίωσαν την επιθυμία τους να συνεχίσουν να εξελίσσουν την πολύπλευρη αμυντική τους σχέση προκειμένου να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες και των δύο χωρών και να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τις περιφερειακές και τις παγκόσμιες προκλήσεις ασφάλειας».
Ενέργεια
Με βασικό ζητούμενο την επέκταση της ενεργειακής συνεργασίας, οι δύο πλευρές επαναβεβαίωσαν ότι ο στόχος της ενεργειακής διαφοροποίησης εξακολουθεί να αποτελεί κοινή προτεραιότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, τονίστηκαν οι πρώτες εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα και εκφράστηκε η ετοιμότητα για τη στήριξη μελλοντικών έργων υποδομής που θα ενισχύσουν στη διαφοροποίηση των ενεργειακών διαδρομών και προμηθειών και στην επέκταση της περιφερειακής διασυνδετικότητας. Ένα σχέδιο στο οποίο άλλωστε εντάσσεται και ο προγραμματισμένος τερματικός σταθμός φυσικού αερίου (FSRU) στην Αλεξανδρούπολη.
Αναφορικά με την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου στην ανατολική Μεσόγειο, σημειώνεται ότι «οι ελληνικές και αμερικανικές κυβερνήσεις αναγνώρισαν τις δυνατότητες του προτεινόμενου αγωγού φυσικού αερίου EastMed να συμβάλει στην ενεργειακή ασφάλεια και τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και των διαδρομών στην ανατολική Μεσόγειο».
Οι δύο πλευρές συζήτησαν επίσης την πρόοδο του αγωγού Trans-Adriatic (TAP) και τη διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB), καθώς και την πρόθεση της Ελλάδας να αναζητήσει ευκαιρίες για την περαιτέρω διεύρυνση των ενεργειακών δικτύων με τους γείτονές της στη νοτιοανατολική Ευρώπη, συμβάλλοντας έτσι στην περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια.
Υπό αυτό το πρίσμα, η Ελλάδα και οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν ότι η ανακάλυψη και μελλοντική εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων στην ανατολική Μεσόγειο είναι ζωτικής σημασίας για τη σταθερότητα της περιοχής και μπορεί να συμβάλει ενεργά στη στρατηγική της ΕΕ για τη διαφοροποίηση της ενέργειας. Συνεχίζοντας, οι δύο πλευρές σημείωσαν τα αποτελέσματα του διαλόγου 3+1 για την ενεργειακή συνεργασία μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Ηνωμένων Πολιτειών με στόχο τη διερεύνηση ευκαιριών για την παροχή στήριξης στα ενεργειακά σχέδια και την ενθάρρυνση των απαραίτητων επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα.
Όσον αφορά το υπόλοιπο σκέλος της ενεργειακής ατζέντας, «οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρέτισαν τις προσπάθειες της Ελλάδας να ιδιωτικοποιήσει την ενεργειακή της υποδομή. Οι δύο πλευρές συζήτησαν επίσης τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τον ρόλο του φυσικού αέριου ως ένα καύσιμο που μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα για ένα πιο πράσινο μέλλον. Οι δύο κυβερνήσεις εξέφρασαν την υποστήριξή τους για την εξερεύνηση και εκμετάλλευση δυνητικών ενεργειακών πόρων στις ελληνικές θαλάσσιες ζώνες και οι Ηνωμένες Πολιτείες επικρότησαν την κοινοβουλευτική έγκριση για τα δικαιώματα εξερεύνησης σε δύο θαλασσότεμαχια της Κρήτης, σε μια κοινοπραξία που περιλαμβάνει και μια αμερικανική ενεργειακή εταιρεία».
Εμπόριο και Επενδύσεις
Στο κοινό ανακοινωθέν επισημαίνεται ότι «οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρετίζουν τις πρόσφατες θετικές εξελίξεις στην ελληνική οικονομία και τη δυναμική που παρουσιάζεται για μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούν την Ελλάδα έναν σημαντικό οικονομικό εταίρο, με έναν διευρυνόμενο ρόλο ως ενεργειακό, μεταφορικό και εμπορικό κόμβο στην περιοχή και επιβεβαιώνουν την υποστήριξή τους στις προσπάθειες της Ελλάδας να βελτιώσει το επενδυτικό κλίμα της για να τονώσει την οικονομική ανάπτυξη. Η Ελλάδα εκφράζει την ικανοποίησή της για το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για επενδύσεις σε διάφορους τομείς και, ειδικότερα, για την καινοτομία και τις νεοφυείς επιχειρήσεις, μεταξύ άλλων μέσω δύο νέων κέντρων καινοτομίας στη Βόρεια Ελλάδα που δρομολογήθηκαν από εταιρείες των ΗΠΑ».
Όπως σημειώθηκε, οι δύο πλευρές χρησιμοποίησαν τον Στρατηγικό Διάλογο για να συζητήσουν συγκεκριμένους τομείς που σχετίζονται με τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της Ελλάδας για την ενίσχυση της προστασίας και της επιβολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα συνεργαστούν με την Ελλάδα, καθώς αναπτύσσει μια διαδικασία ελέγχου των επενδύσεων και μηχανισμούς για την κρίσιμη υποδομή της. Οι δύο χώρες θα συνεργαστούν επίσης για να προωθήσουν την οικονομική ενδυνάμωση των γυναικών τόσο στο εσωτερικό όσο και στο παγκόσμιο επίπεδο. Μέσω της ομάδας εργασίας για το εμπόριο και τις επενδύσεις, οι δύο πλευρές προτίθενται να συνεχίσουν τη συνεργασία σε βασικούς τομείς, όπως η ενέργεια, η πληροφορική, ο τουρισμός, η ψυχαγωγία και οι υποδομές.
Η ομάδα εργασίας σκοπεύει επίσης να αντιμετωπίσει τις εμπορικές προκλήσεις, να συζητήσει τις ευκαιρίες δημόσιων διαγωνισμών στην Ελλάδα, καθώς και να διερευνήσει τρόπους για να καταστήσει τις ελληνικές εταιρείες ενήμερες σχετικά με ευκαιρίες στην αγορά των ΗΠΑ. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες χαιρετίζουν την πρωτοβουλία της Ελλάδας να ιδιωτικοποιήσει βασικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των ναυπηγείων και των λιμανιών, όπως στην Ελευσίνα και στην Αλεξανδρούπολη. Οι δύο κυβερνήσεις χαιρέτισαν τις πρόσφατες αποφάσεις των αμερικανικών εταιρειών των ΗΠΑ να επενδύσουν στην Ελλάδα. Σημείωσαν επίσης με χαρά το ενδιαφέρον που εξέφρασαν δύο εταιρείες των ΗΠΑ για τις άδειες καζίνο στο πλαίσιο της επένδυσης που θα γίνει στον πρώην αερολιμένα του Ελληνικού.
Σχέσεις μεταξύ της Κοινωνίας των Πολιτών
Οι κυβερνήσεις αναγνώρισαν ότι η περαιτέρω ενίσχυση των ιστορικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της διμερούς σχέσης. Αναγνώρισαν κοινά επιτεύγματα από το Στρατηγικό Διάλογο του 2018 που αύξησαν την αμοιβαία κατανόηση και οδήγησαν σε ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ των μουσείων, καθώς και στη δημιουργία νέων προγραμμάτων ανταλλαγής φοιτητών και εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξέφρασαν την εκτίμησή τους προς την ελληνική κυβέρνηση για το γεγονός ότι ξανάρχισε να συμβάλει στο πρόγραμμα Fulbright και ενθάρρυναν τις συνεχιζόμενες μελλοντικές συνεισφορές σε αυτό το βασικό πρόγραμμα.
Οι δύο κυβερνήσεις προσδιόρισαν περαιτέρω τομείς εκπαιδευτικής, πολιτιστικής και επιστημονικής συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένου του σχεδιασμού για συμμετοχή των ΗΠΑ στις εορταστικές εκδηλώσεις για την επέτειο του 2021 και την παρουσία των Ηνωμένων Πολιτειών ως τιμημένη χώρα στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης τον ίδιο χρόνο.
Επιπλέον, οι δύο πλευρές δεσμεύτηκαν να υποστηρίξουν τη συνεχή βελτίωση των σχέσεων μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών μουσείων και να ενθαρρύνουν τη μεγαλύτερη συνεργασία στην επιστήμη και την τεχνολογία διευκολύνοντας την ελληνική συμμετοχή στη Διεθνή Έκθεση Επιστημών και Τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σε αυτό το πλαίσιο, επιβεβαιώθηκε ότι η Ελλάδα προτίθεται να αξιοποιήσει την επιτυχημένη προηγούμενη συνεργασία στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς, διασφαλίζοντας την κύρωση της Ανανέωσης του Μνημονίου Συμφωνίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του 2016.
Ένας άλλος τομέας στον οποίο καταγράφηκε πρόοδο είναι η συνεργασία μεταξύ του Μουσείου Μνημείων του Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ και της ελληνικής κυβέρνησης για την ανταλλαγή αρχείων. Μάλιστα οι δύο πλευρές επιβεβαίωσαν τη πρόθεσή τους να εντατικοποιήσουν τη συνεργασία για την ανάκτηση προσωπικών αντικειμένων που ανήκουν σε Εβραίους πρόσφυγες από το ναυάγιο της Αθήνας του 1946.
Τέλος, οι δύο πλευρές συνέχισαν τις συζητήσεις σχετικά με το πλαίσιο εφαρμογής των διμερών συμφωνιών τους και των στόχων της αειφόρου ανάπτυξης, Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ, με στόχο τον εντοπισμό περαιτέρω τομέων εκπαιδευτικής, πολιτιστικής και επιστημονικής συνεργασίας
