Εξαρση στις απάτες που αφορούν συναλλαγές με κάρτες έφερε η πανδημία καθώς η πλειονότητα των καταναλωτών στράφηκε σε αυτού του είδους τις συναλλαγές τόσο εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων όσο και του φόβου για αγορές σε φυσικά καταστήματα. Οι διαδικτυακές συναλλαγές αυξήθηκαν και μαζί και οι επιτήδειοι που εκμεταλλεύονται τα κενά των συστημάτων ασφάλειας ή την άγνοια και την απροσεξία των χρηστών.
Ερευνα της Mastercard δείχνει ότι το 87% των καταναλωτών είναι προσεκτικοί σχετικά με το τι και πού ψωνίζουν στο Διαδίκτυο, με το 65% να σημειώνει πως ανησυχεί μήπως πέσει θύμα διαδικτυακής απάτης ή «παραπλάνησης». Υπάρχει όμως και το ποσοστό εκείνων που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν απρόσεκτοι και πέφτουν τελικά θύματα απάτης.
Για να παραμένουν ασφαλείς κατά τη διάρκεια μιας διαδικτυακής αγοράς, τέσσερις στους πέντε Ευρωπαίους προτιμούν να πραγματοποιούν αγορές από γνωστούς εμπόρους, με το 80% να αναφέρει πως δίνει προσοχή στην ασφάλεια της εκάστοτε ιστοσελίδας και τις κριτικές των υπόλοιπων αγοραστών, ενώ το ένα τρίτο προχωράει σε προσωπική επικοινωνία πριν από την πραγματοποίηση κάποιας αγοράς από νέο ή άγνωστο έμπορο. Πολλοί είναι και οι καταναλωτές που στρέφονται στη χρήση προπληρωμένων καρτών για τις διαδικτυακές συναλλαγές, για να περιορίσουν το ενδεχόμενο να πέσουν θύματα απάτης και το ποσό της ζημίας τους. Οι προπληρωμένες κάρτες κατέγραψαν αύξηση 20% το 2019 και ξεπέρασαν τα 18 εκατ. κάρτες στην Ελλάδα.
Ομως αν και αρκετοί παίρνουν τα μέτρα τους οι απάτες που αφορούν κάρτες και τραπεζικές συναλλαγές αυξάνονται συνεχώς. Είναι ενδεικτικό ότι στην Ελλάδα κατέγραψαν αύξηση 42% τα περιστατικά απάτης σε αγορές μέσω Διαδικτύου το 2019, σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, μετρώντας απώλειες ύψους 11 εκατ. ευρώ για τους έλληνες καταναλωτές. Ωστόσο παρήγορο είναι σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος ότι παρά την αύξηση της αξίας της απάτης, ο δείκτης έντασης που αφορά την αναλογία της αξίας των περιστατικών απάτης προς την αξία των συναλλαγών, εξακολουθεί να διατηρείται στο χαμηλό επίπεδο του 0,02%, αντιστοιχώντας σε ένα ευρώ αξία απάτης ανά 5.900 ευρώ αξία συναλλαγών. Ανάλογη εξέλιξη αποτυπώνεται και στον αριθμό συναλλαγών απάτης, όπου σημειώνεται αύξηση κατά 70% σε σχέση με το 2018. Ο δείκτης έντασης που αφορά την αναλογία του αριθμού των περιστατικών απάτης προς τον αριθμό των συναλλαγών εξακολουθεί να παραμένει στο χαμηλό επίπεδο του 0,03%, αντιστοιχώντας σε μία συναλλαγή απάτης ανά 3.800 συναλλαγές.
Τα περιστατικά απάτης που σημειώνονται αφορούν κυρίως διαδικτυακές συναλλαγές αγορών προϊόντων από εμπόρους του εξωτερικού με κάρτες που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα, όπως συνέβαινε και κατά τα προηγούμενα έτη, όμως στην ελληνική αγορά η εφαρμογή του διεθνούς τεχνικού προτύπου 3D Secure από τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών έχει συμβάλει σημαντικά στη διατήρηση της εγχώριας διαδικτυακής απάτης σε χαμηλό επίπεδο.
Η αύξηση των περιστατικών απάτης αποτελεί πανευρωπαϊκό φαινόμενο. Από την έναρξη της πανδημίας η Interpol και η Europol διαχειρίστηκαν περισσότερες 30 περιπτώσεις ηλεκτρονικής απάτης και πάγωσαν συναλλαγές ύψους 730.000 δολαρίων. Οι οδηγίες μάλιστα που εξέδωσε η Europol αλλά και άλλοι φορείς, όπως ο Συνήγορος του Καταναλωτή και το Διεθνές Ινστιτούτο για την Κυβερνοασφάλεια (CSI INSTITUTE), για την προστασία από διαδικτυακές απάτες, λόγω της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί από τον Covid-19, προτρέπουν τους χρήστες του Διαδικτύου να ασφαλίζουν το wifi του σπιτιού τους, να ασφαλίζουν όλες τις συσκευές τους με κωδικούς ή με βιομετρικά στοιχεία (αποτύπωμα ή αναγνώριση προσώπου), να εγκαθιστούν λογισμικό προστασίας από ιούς, να ενημερώνουν το λογισμικό που χρησιμοποιούν, να βάζουν ισχυρά και διαφορετικά ανά εφαρμογή passwords, να τηρούν αντίγραφα ασφαλείας σε εξωτερικά αποθηκευτικά μέσα, μη συνδεδεμένα με τις συσκευές.
Καλούν μάλιστα το καταναλωτικό κοινό να αναζητά αξιόπιστους πωλητές αλλά και κριτικές για προϊόντα, να ψάχνει πριν από την πραγματοποίηση μιας αγοράς, αν υπάρχει φυσική έδρα μιας εταιρείας στη χώρα όπου δραστηριοποιείται, να προβληματίζεται σε περίπτωση πολύ δελεαστικών προσφορών, να λαμβάνει επι- καιροποιημένη ενημέρωση για τους τραπεζικούς λογαριασμούς, να κάνει ελέγχους για τυχόν ύποπτες συναλλαγές, να μην απαντά σε ύποπτα μηνύματα ή τηλεφωνικές κλήσεις και να μην καταχωρίζει τραπεζικά ή άλλα προσωπικά στοιχεία σε εφαρμογές και links που αποστέλλονται με την ένδειξη κάποιας επιβράβευσης ή προσφοράς.
Της Δήμητρας Σκούφου από Τα Νέα
