Για τα αίτια της ανόδου του λαϊκισμού μίλησε στο πρόσφατο 13ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας ο αντιπρόεδρος του Λαϊκού Κόμματος Paulo Rangel. Ο Πορτογάλος ευρωβουλευτής στο περιθώριο του συνεδρίου μίλησε αποκλειστικά στο tomanifesto.gr και τον Θεοδόση Παπανδρέου για τα δομικά εκείνα προβλήματα της ΕΕ που επέτρεψαν την έκρηξη του λαϊκισμού, την άρνηση κρατών μελών να συμβάλλουν στην επίλυση των σημαντικών κρίσεων που απειλούν πλέον να αποκτήσουν πανευρωπαϊκό χαρακτήρα αλλά και το περιορισμένο πεδίο δράσης που εξ ορισμού έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να δράσει.
Κύριε Ραζέλ ο λαϊκισμός δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο. Παρόλα αυτά στις μέρες μας είναι κυρίαρχος. Τον αποδώσατε κατά την ομιλία σας στα ζητήματα της οικονομίας και το μεταναστευτικό. Είναι όμως οι μόνοι λόγοι;
Όντως δεν είναι νέο φαινόμενο. Όποιος έχει διαβάσει Ηρόδοτο, Πλάτωνα και Αριστοτέλη μιλάνε για τον λαϊκισμό ως το μεγάλο κίνδυνο για την δημοκρατία. Θεωρώ ότι τα δύο αυτά κορυφαία ζητήματα, η οικονομία και το μεταναστευτικό, βοήθησαν τον λαϊκισμό να γιγαντωθεί. Και δεν εμφανίστηκε το 2015 με την έκρηξη του μεταναστευτικού, γιατί αν δούμε την Ολλανδία, τη Γαλλία και την Αυστρία ήδη είχαν τότε μεγάλα λαϊκίστικα κόμματα κατά των μεταναστών. Είναι ένα πρόβλημα δομικό που δεν συνδέεται αποκλειστικά με τα θέματα της εποχής. Ζούμε σε μια διαφορετική κοινωνία. Την ψηφιακή. Με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι πολίτες θέλουν να συμμετάσχουν απευθείας και έλκονται από την ιδέα αυτού του τύπου της άμεσης δημοκρατίας. Την ιδέα των Πέντε Αστέρων στην Ιταλία να καταργηθεί το κοινοβούλιο και να γίνονται καθημερινά δημοψηφίσματα μέσω υπολογιστών. Αυτή η τεχνολογική αλλαγή της κοινωνίας μας σε συνδυασμό με τα φλέγοντα ζητήματα όπως το μεταναστευτικό κατά μία έννοια εκτόξευσαν την δυναμική των λαϊκιστών.
Γιατί καθυστερήσαμε τόσο να αντιληφθούμε το πρόβλημα και να λάβουμε μέτρα;
Είναι πολύ δύσκολη η άσκηση πολιτικής στην εποχή μας. Έχουμε ακόμα – και δεν είμαι αντίθετος με αυτό, είναι απλά μια πραγματικότητα- τα κυρίαρχα κράτη. Μόνο που τα προβλήματα σήμερα δεν είναι εθνικά αλλά διεθνή και παγκόσμια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η κλιματική και περιβαλλοντική κρίση. Δεν αντιμετωπίζεται μόνο σε εθνικό επίπεδο από μια κυβέρνηση η οποία μπορεί να κάνει τα πάντα σωστά αλλά δεν θα έχει αποτέλεσμα. Το ίδιο ισχύει και με το μεταναστευτικό. Υπάρχει λοιπόν ένα κενό μεταξύ των θεσμών που έχουμε και της φύσης του προβλήματος που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε. Γιατί οι θεσμοί είναι εθνικοί ακόμα και στην ΕΕ. Δεν αναμορφώσαμε το Δουβλίνο όχι λόγω της επιτροπής και του ευρωκοινοβουλίου αλλά λόγω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου όπου τα κράτη έχουν λόγο και αρνούνται κάθε αλλαγή στο Δουβλίνο.
Στο μεταναστευτικό για χώρες όπως η Ιταλία, η Κύπρος, η Μάλτα και η Ισπανία, η κατάσταση είναι δραματική όπως και σε άλλες χώρες που αποτελούν την πρώτη γραμμή αποδοχής. Αλλά δεν μπορούμε να δώσουμε λύση ιδανική για κάθε κράτος ξεχωριστά. Χρειάζεται να χρηματοδοτήσουμε τις πολιτικές και κάποια σώματα όπως την ακτοφυλακή για να αντιμετωπίσουν την πρόκληση. Αν αφήσουμε την εύρεση λύση στις χώρες, θα έρθει η άνοδος του λαϊκισμού. Διότι δεν μπορούν μόνες τους να το αντιμετωπίσουν και τότε θα υπάρξει χώρος για τους λαϊκιστές να υποστηρίξουν πως η ΕΕ δεν μπορεί να διαχειριστεί το πρόβλημα, ούτε και τα παραδοσιακά κόμματα, οπότε αυτοί είναι η μαγική λύση.
Πιστεύετε πως η νέα επιτροπή θα μπορέσει να αντιμετωπίσει με επιτυχία αυτό το πρόβλημα;
Θεωρώ πως έχει την πρόθεση να το κάνει, πως έχει επίγνωση της επείγουσας ανάγκης για άμεση παρέμβαση, αλλά: επαναλαμβάνω ότι η μεγάλη μου ανησυχία είναι η στάση που θα τηρήσουν τα κράτη μέλη. Στο παρελθόν δεν ήταν η Επιτροπή το πρόβλημα αλλά τα κράτη μέλη που αρνήθηκαν να συμβάλλουν με την υποδοχή μεταναστών αφήνοντας όλο το βάρος στα κράτη εκείνα που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Σήμερα και Ισπανία έχει πρόβλημα μετά την απόφαση της Ιταλίας να κλείσει τα σύνορά της. Στο τέλος όμως όλοι θα υποφέρουμε. Είναι όπως η κλιματική αλλαγή: δεν έχει σύνορα το πρόβλημα και θα επεκταθεί σε όλη την Ευρώπη.
Είναι ένα δύσκολο πρόβλημα που αν όμως συνεργαστούμε θα βρούμε λύση. Αν όμως εμείνουν στις θέσεις τους, τότε θα χάσουμε πολύτιμο χρόνο και στο τέλος θα έχουμε μια νέα κρίση και πολύ μεγαλύτερη.
